تولد «خاموشی‌های زمستانه»
گروه انرژی|
بالاخره سرما کار خود را کرد و به سبب افزایش بی‌سابقه مصرف گاز خانگی و گذر این مصرف از رکورد 600 میلیون متر مکعب در روز، گاز اختصاص یافته به نیروگاه‌ها به بخش خانگی داده شد. متعاقبأ نیروگاه‌ها با مشکل کمبود سوخت مواجه شدند و خاموشی‌های مدیریت شده زمستانه از دیروز همراه زندگی ایرانی‌ها شد. روز گذشته گزارش رسید که بخش‌هایی از غرب، شرق و مرکز شهر تهران ساعاتی را بدون برق گذراندند و همزمان مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق از اعمال خاموشی‌های اضطراری ناشی از محدودیت سوخت نیروگاه‌ها در کشور خبر داد که به گفته او برای پایدار نگه داشتن شبکه برق بسیار ضروری است. رجبی مشهدی به «تعادل» گفت که خاموشی‌ها در نقاطی از هر منطقه در تهران و همچنین در سایر شهرهای نیمه شمالی کشور از جمله گیلان اعمال شده است و دست‌اندرکاران صنعت برق امیدوارند که طی روزهای سرد آینده، با صرفه‌جویی 10 درصدی مردم در مصرف گاز، تولید برق به حالت پایدار بازگردد. از همین رو، فعلأ برنامه‌ای برای زمان و مکان اعمال خاموشی‌های آتی صادر نشده است.
اواخر دی‌ماه شرکت ملی گاز اعلام کرد که روند صعودی مصرف خانگی و تجاری گاز در زمستان امسال به شکل بی‌سابقه‌ای سرعت گرفت و حدود 80 میلیون متر مکعب در روز به نسبت سال گذشته افزایش یافته است. طبق اعلام شرکت ملی گاز، در حالی که تولید کل گاز طبیعی ایران حدود 800 میلیون متر مکعب در روز است و هر کدام از سه بخش عمده پتروشیمی‌ها، نیروگاه‌ها و بخش خانگی سهمی از مصرف این گاز تولیدی دارند، بخش خانگی در دی‌ماه مصرف حدود 600 میلیون متر مکعب از آن را به خود اختصاص داد که به معنای تصرف سهم بخش‌های دیگر برای تأمین گاز این بخش است.
20 بهمن‌ماه، رضا اردکانیان، وزیر نیرو هشدار داد که اگر این روند ادامه یابد، گاز تحویلی به نیروگاه‌ها آنقدر کاهش می‌یابد که حتی با جایگزینی سوخت مایع برای نیروگاه‌ها هم نمی‌توان این کمبود را جبران کرد و صنعت برق به ناچار به سمت اعمال خاموشی‌های مدیریت شده حرکت خواهد کرد. یک هفته بعد، یعنی دیروز این اتفاق رخ داد و با عبور مصرف گاز خانگی و تجاری از 600 میلیون متر مکعب در روز، به خاموشی‌های زمستانه رسمأ جامه عمل پوشیده شد.
به گزارش «تعادل»، دیروز تهران شاهد قطع برق خانه‌ها در بخش‌هایی از مناطق مختلف شهر بود. مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق نیز دیروز اعلام کرد که اعمال خاموشی‌های اضطراری ناشی از محدودیت سوخت نیروگاه‌ها در کشور، جهت پایدار نگه داشتن شبکه برق آغاز شده است. او این اقدام را برای پایداری شبکه برق کشور بسیار ضروری دانست. به گفته رجبی مشهدی، روز گذشته خاموشی‌ها به صورت پراکنده در نیمه شمالی کشور و در استان‌های خراسان، آذربایجان، تهران، سمنان، مازندران و گیلان اعمال شده است. او به «تعادل» گفت که قطعأ خاموشی‌های اعمال شده در استان گیلان در مناطقی که دچار مساله بارش سنگین برف هستند اجرا نشده است.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی شرکت توانیر، رجبی مشهدی با بیان اینکه هم‌اکنون به دلیل گسترش سرمای هوا در کشور و افزایش مصرف گاز توسط بخش خانگی، اولویت با تامین گاز این بخش (خانگی) است تا مشکلی در گرمایش منازل هموطنان ایجاد نشود، خاطرنشان کرد: میزان سوخت تحویلی به نیروگاه‌های کشور کاهش یافته است.
سخنگوی صنعت برق با بیان اینکه هم‌اکنون ناچار به اعمال خاموشی‌های ناشی از محدودیت سوخت نیروگاه‌ها در کشور شده‌ایم، تاکید کرد: این اقدام در جهت پایدار نگه داشتن شبکه برق بسیار ضروری است و در صورتی که مردم به ویژه در مناطق گرمسیر، میزان مصرف برق و گاز خود را حدود ۱۰ درصد کاهش دهند، بلافاصله خاموشی‌های اضطراری ناشی از این شرایط لغو خواهد شد.
او در گفت‌وگو با «تعادل»، در پاسخ به این پرسش که پیش‌بینی می‌شود خاموشی‌های مدیریت شده تا چه زمانی ادامه پیدا کند؟ بیان کرد که صنعت برق امیدوار است با صرفه‌جویی در مصرف گاز خانگی و همچنین تمهیداتی که پیش‌بینی شده است، خاموشی‌ها ادامه پیدا نکند و برطرف شود.
سخنگوی صنعت برق اما متذکر شد که مردم باید به صورت جدی نسبت به مدیریت مصرف گاز و برق حساسیت به خرج دهند و اگر مردم به میزان 10 درصد مصرف برق و گاز خود را کاهش دهند، مشکل سوخت نیروگاه‌ها و تأمین برق کل کشور برطرف خواهد شد.
حرکت به سمت ارایه برنامه خاموشی
تابستان سال 97 که کاهش بارش‌ها و خشکسالی کم‌سابقه عملأ نیروگاه‌های برق‌آبی ایران را از دور خارج کرد و خطر ناتوانی در تأمین برق در زمان اوج بار در ساعات 12 الی 17 گرم‌ترین روزهای تابستان، بیش از هر زمان دیگری شبکه برق سراسری را با خطر فروپاشی مواجه کرده بود، دست‌اندرکاران صنعت برق تصمیم گرفتند با اعمال خاموشی‌های مدیریت شده، مصرف برق در زمان پیک را به نحوی مدیریت کنند که موفقیت‌آمیز بود. اکنون که نوزادی نوپا به نام «افزایش بیش از اندازه مصرف گاز خانگی در زمستان»، به جهان مشکلات و چالش‌های کشور قدم گذاشته و نخستین اثر مخرب خود را در بخش برق و عدم توانایی تأمین گاز مصرفی نیروگاه‌ها هنگام اوج سرما بر جای گذاشته است، برقی‌ها باز هم به در پی چاره‌جویی با همان سیاست، یعنی «اعمال خاموشی‌های مدیریت شده در زمستان» هستند. از همین رو، «تعادل» از سخنگوی صنعت برق پرسید که آیا قرار است که برنامه‌ای برای زمان و مکان خاموشی‌های اعمال شده انتشار یابد تا مردم پیش از آنکه برق خانه‌هایشان قطع شود از آن اطلاع داشته باشند و غافلگیر نشوند؟ رجبی مشهدی در پاسخ اظهار کرد که فعلأ تصمیم‌گیری‌ها بر این اساس است که خاموشی‌ها قرار نیست استمرار بیابد و بنابراین برنامه‌ای برای قطع برق مناطق مختلف آماده نشده است. اما اگر مصرف بالای گاز در بخش خانگی و تجاری ادامه یابد و به تبع، مساله سوخت نیروگاه‌ها لاینحل باقی بماند، حتما برنامه‌ای برای خاموشی‌ها منتشر خواهد شد.
ناتوانی نیروگاه‌های گازی
از مصرف سوخت سنگین
رجبی مشهدی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه در شرایط استمرار مصرف بالای گاز در بخش خانگی، نیروگاه‌ها باید از سوخت مایع استفاده کنند، خاطرنشان کرد: با توجه به مشکلات تامین سوخت در مناطق سردسیر و برفی کشور، از هموطنان انتظار داریم به‌طور جدی نسبت به کاهش مصرف خود اقدام کنند تا به زودی خاموشی‌های اعمال شده برطرف شود.
پیش‌تر، علی‌اصغر میرشکرایی، فعال صنعت برق به «تعادل» گفته بود که فارغ از تبعات زیست‌محیطی مصرف سوخت‌های مایع سنگین مثل مازوت، به لحاظ ظرفیت صنعتی هم امکان مصرف این نوع سوخت در نیروگاه‌ها در حجم بالا امکان‌پذیر نیست. زیرا اغلب نیروگاه‌های ایران گازی (یعنی به جای بخار آب از نیروی محرکه گاز انتشار یافته از سوخت‌ها برای به حرکت درآوردن توربین استفاده می‌کنند) هستند، این نیروگاه‌ها توانایی پذیرش سوخت‌های سبک‌تر مانند گاز طبیعی یا گازوئیل را دارند و سوخت مازوت که سوختی سنگین به حساب می‌آید فقط می‌تواند در معدود نیروگاه‌های حرارتی قدیمی ایران مورد استفاده قرار گیرد.
این فعال حوزه برق با این استدلال که سوخت مایع جایگزین گاز طبیعی برای مصرف نیروگاه‌ها محدود است، پیش‌بینی کرده بود که در صورت تداوم مصرف بالای گاز در بخش خانگی، خطر کمبود سوخت‌رسانی به نیروگاه‌ها و رخ دادن خاموشی‌های زمستانه وجود خواهد داشت.
براین اساس سرما از یک سو گریبان مردم را گرفته و از سوی دیگر ناتوانی مدیریت وزارت نیرو در تامین گاز که حاصل آن بروز خاموشی‌ها و بی‌برقی در میانه زمستان است؛ به ویژه آنکه این خاموشی‌ها در برخی استان‌هایی اعمال شده که عمدتا سرمای بیشتری را در زمستان تجربه می‌کنند.
