رشد کمی بازار بدهی و سایه فشار به بخش خصوصی
گروه بورس|
رشد و توسعه زیرساخت‌ها و تقویت بخش خصوصی یکی از مهم‌ترین موارد پیش روی اقتصاد هر کشور است. در جهان امروز که مقوله رشد به عنوان یکی از مهم‌ترین مسائل اقتصادی است، اهمیت بازارهای مالی و تامین مالی شفاف و ارزان قیمت بیش از پیش افزایش یافته است. همین امر شرایطی را به وجود آورده که در چارچوب آن ارتقاع و به روزآوری کارکرد این بازارها از اهمیت بسزایی برخوردار است.
در ایران نیز طی سال‌های اخیر توجه به توسعه بازارها به خصوص بازار بدهی و بازار سهام از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است. این مساله به ویژه در دو سال اخیر که کشور تحت فشار شدیدترین تحریم‌ها از سوی ایالات متحده امریکا قرار گرفته در کانون توجه بسیاری از تحلیلگران و صاحب نظران اقتصادی قرار گرفته است. ریشه این توجه در ظرفیت شگرف بازارهای یاد شده در کاهش قیمت تمام شده تامین مالی و تخفیف فشار ناشی از تحریم‌های بین‌المللی است که می‌تواند ضمن هدایت منابع عمومی خرد به طرح‌های اقتصادی، دولت را نیز در بعد خصوصی‌سازی شفاف و کارآمد همراهی کند و بخش خصوصی را نیز از مواهب افزایش نفوذ بازار سرمایه در بین اقشار مختلف مردم بهره مند کند.
به همین منظور روز گذشته در نخستین همایش مالی ایران با محوریت تامین مالی مسائل یاد شده و دست‌آوردهای به دست آمده در سال گذشته مورد بررسی صاحب نظران حوزه مالی و اقتصاد قرار گرفت.
به همین منظور رییس سازمان بورس ضمن اشاره به اقدامات انجام شده در بازار سرمایه کشور گفت که حجم اوراق منتشر شده در بازارسرمایه طی سال‌های اخیر رشد ۱۰ برابری داشته است که این اتفاق بدون تغییر متغیرهای کلان اقتصادی رقم خورده است. برای افزایش حجم تامین مالی در بازار سرمایه باید بازده بازارهای مخل اقتصاد کشور با مالیات مهار شوند تا پول به بخش تولید ورود کند.
به گزارش سنا، روز گذشته نخستین همایش مالی ایران با محوریت تامین مالی در دانشگاه الزهرا برگزار شد. در این نشست شاپور محمدی در خصوص اهمیت تامین مالی در اقتصاد کشور گفت: رشد اقتصادی کشورها به رشد تکنولوژی، بهره‌وری و نوآوری مرتبط است. در این میان اگر تامین مالی وجود نداشته باشد، نوآوری به تنهایی کارایی ندارد؛ بنابراین، اگر تامین مالی در بازارهای مالی (بازار پول و سرمایه) به خوبی انجام شود، رشد اقتصادی در بخش واقعی تقویت خواهد شد.
نقش پررنگ بازار سرمایه در تامین مالی
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار اضافه کرد: بازارهای مالی برای شفافیت، کارایی، منصفانه بودن معاملات و تامین مالی به عنوان یکی از کارکردهای اصلی بازارهای مالی ایجاد شده‌اند. در کشور ما نظام بانکی از دیرباز مسوول تامین مالی بخش واقعی اقتصاد بوده، اما بازارسرمایه در سال‌های اخیر نقش خود را در تامین مالی پررنگ کرده است. وی تاکید کرد: در سال ۱۳۹۴، ۱۴ هزار میلیارد تومان اوراق در بازار سرمایه ایران منتشر شد، در حالی که این رقم امروز ۱۰ برابر شده و به ۱۴۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. این اتفاق در شرایطی رخ داده که هیچ متغیر کلان اقتصادی مانند نرخ ارز و تورم افزایش ۱۰ برابری نداشته است. این موضوع نشان‌دهنده عزم و اراده قوی برای توسعه ابزارهای مالی و تنوع بخشی به ابزارهای مالی است.
تنوع ابزارهای مالی
گامی در جهت تقویت اقتصاد حقیقی
سخنگوی سازمان بورس بیان کرد: البته در مقایسه با میزان تسهیلات بانکی هنوز به شرایط ایده‌آل نرسیده‌ایم، اما نسبت به چند سال اخیر با رشد چشمگیری در این زمینه رو به رو هستیم، بنابراین بازار سرمایه در بخش تامین مالی خود را به انواع ابزارها مجهز کرده است تا به این ترتیب بتواند به بخش واقعی اقتصاد یاری رساند.
وی در ادامه به توضیح انواع روش‌ها و ابزارهای تامین مالی از طریق بازارسرمایه پرداخت و گفت: اسناد خزانه اسلامی یکی از ابزارهایی است که در تامین مالی در بازار بدهی و حتی در بودجه استفاده شده است. این ابزار در سال جاری تاکنون حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان منتشر شده که برای اقتصاد ما رقم قابل توجهی است.
شاپور محمدی تصریح کرد: با اعلام اینکه سال ٩٢ اوراق صکوک اجاره با شرکت هواپیمایی ماهان شروع و درحال حاضر به سهام شرکت‌ها هم توسعه یافته، دیگر اوراق موجود را شامل اوراق منفعت، مرابحه، جعاله و سلف موازی معرفی کرد و گفت: عرضه اولیه و افزایش سرمایه هم از دیگر انواع تامین مالی و پوشش ریسک در بازار سرمایه به شمار می‌روند.
ورود ابزار جدید، هفته آینده
محمدی با اعلام اینکه فروش تعهدی از یکشنبه آینده با سهام ۵ شرکت در بورس تهران شروع می‌شود ادامه داد: دو سوم ارزش بورس‌های دنیا مربوط به اوراق بدهی و یک سوم هم سهام است اما در بورس ایران حجم بازار بدهی همچنان ناچیز است. در این میان سازمان بورس آماده انتشار اوراق بدون نیاز به ضمانت بانکی و مبتنی بر سهام است .
وی افزود: بازارسرمایه ما بیشترین تعداد ابزارهای مالی اسلامی را نسبت به دیگر کشورها دارد، همچنین از نظر طراحی ابزار و بازار رشد قابل توجهی داشته است.
محمدی تاکید کرد: باید بازده بازارهای مخل اقتصاد کشور با مالیات مهار شوند تا پول به بخش تولید ورود کند که در این مسیر، بازارسرمایه بخش عمده رسالت خود را انجام داده است. سازمان بورس آمادگی دارد اوراقی را منتشر کند که ضمانت بانک نداشته باشد، بلکه فقط مبتنی بر تضامین دارایی محور از جمله سهام بورسی باشد.
برنامه سال آینده سازمان
تقویت نقش بازارسرمایه در اقتصاد است
سخنگوی سازمان بورس در خصوص رشدهای بازار سرمایه توضیح داد: بازار سرمایه در سال‌های اخیر از نظر حجم معاملات رشد مناسبی داشته است به‌طوری‌که از ابتدای سال تا روز گذشته ۸۴۹ هزار میلیارد تومان حجم معاملات چهار بورس کشور بوده است. از نظر تعداد شرکت‌ها نیز هم‌اکنون بیش از ۶۲۲ شرکت در بورس و فرابورس حاضر هستند. همچنین در سال ۱۳۹۴، ۴۸۰ نهاد مالی در بازار وجود داشته که اکنون به ۶۶۰ نهاد رسیده است. محمدی تاکید کرد: باید بازده بازارهای مخل اقتصاد کشور با مالیات مهار شوند تا پول به بخش تولید ورود کند که در این مسیر، بازارسرمایه بخش عمده رسالت خود را انجام داده است. سازمان بورس آمادگی دارد اوراقی را منتشر کند که ضمانت بانک نداشته باشد، بلکه فقط مبتنی بر تضامین دارایی محور از جمله سهام بورسی باشد.
تجاری‌سازی اختراع‌ها از طریق بازار سرمایه
رییس سازمان بورس در ادامه به امکانات ایجاد شده در بازار سرمایه اشاره کرد و گفت: مخترعین می‌توانند از طریق بازار سرمایه تامین مالی کنند تا از طریق تامین مالی جمعی مبلغ مورد نیاز را برای تجاری‌سازی اختراع خود فراهم آورند. به گفته وی، ایران از نظر طراحی ابزار و بازار نسبت به دیگر کشورها موفق بوده است.
محمدی گفت: صندوق‌های بازارگردانی معاف از مالیات هستند، هر چند که بازار سرمایه ایران تاکنون دو هزار و ٥٠٠ میلیارد تومان مالیات پرداخت کرده است.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه حجم معاملات چهار بورس تا روز گذشته حدود ٨٤٩ هزار میلیارد تومان بوده، ادامه داد: تاکنون ٦٢٣ شرکت در بورس و فرابورس حضور دارند. رییس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: اگر بازار دنیا را در نظر بگیریم دوسوم از آن اوراق بدهی و یک‌سوم بازار سهام است، این در حالی است که بازار بدهی در ایران همچنان کوچک است. محمدی گفت: از برنامه‌های سازمان بورس برای سال آینده افزایش سهم این بازار برای تامین مالی است و درصدد هستیم تا بورس نقش پررنگ‌تری در انتشار اوراق داشته باشد. در حالی که آمار ارقام ارایه شده در کلیت خود حکایت از بهبود وضعیت بازار بدهی کشور دارند با این حال اندکی بررسی بیشتر حکایت از آن دارد که در طی یک سال اخیر سهم بخش خصوص از تامین مالی کاهش یافته است. در همین باره اما حسین عبده تبریزی به بروز پدیده تنگنای اعتباری برای بخش خصوصی اشاره کرد و گفت: یکی از دلایلی که بخش خصوصی با تنگنای اعتباری مواجه شده این است که در سال ۱۳۹۷ معادل ۱۵ هزار میلیارد تومان اوراق فروخته، در حالی که این میزان در سال جاری به ۵۰۰۰ میلیارد تومان کاهش یافته است؛ یعنی یک‌سوم سال گذشته. عضو سابق شورای عالی بورس ادامه داد: از سوی دیگر زمانی که دولت منابع نظام بانکی را می‌گیرد در دسترس بودن اعتبارات برای بخش خصوصی مشکل می‌شود. این مشکل قبلا در بانک بود اما امسال در بورس هم رخ داد. به‌طور کلی بالارفتن نرخ‌ها برای بخش خصوصی قابل تحمل است اما اینکه نمی‌توانند منابع را بگیرند برای آنها غیرقابل تحمل است.
تبعات عدم ورود نقدینگی
به حوزه تولید و صادرات
وی در مورد تبعات عدم ورود نقدینگی به حوزه تولید و صادرات، توضیح داد: زمانی که نقدینگی نتواند به این حوزه‌ها وارد شود به دارایی‌های موجود وارد می‌شود به همین دلیل قیمت املاک و مستغلات افزایش یافته در حالی که مصرف در این حوزه وجود ندارد.
عبده‌تبریزی ادامه داد: این اتفاق در حوزه خودرو هم رخ داده است و پولی که برای خودرو پرداخت می‌شود مصرفی نیست بلکه خودرو را می‌خرند تا قیمت آن افزایش پیدا کند تا بفروشند با خودروی ۶۵ میلیون تومانی که نمی‌شود در اسنپ کار کرد. عضو سابق شورای عالی بورس با تاکید بر اینکه باید اعتبارات را به سمتی که اشتغال ایجاد می‌کند هدایت کنیم به طرح گام اشاره کرد و گفت: در این طرح پیش‌بینی می‌شود ۳۰ تا ۵۰ هزار میلیارد تومان به سمت بخش‌هایی که فروش دارند هدایت شود. وی ادامه داد: این طرح کمک می‌کند به بخش اوراقی که در بورس فروخته می‌شود تعادل ایجاد شود.
