قاچاق پوشاک مانع توسعه کشت پنبه
دورهای باطل در اقتصاد به واسطه دخالت در یک بخش باعث مشکل در تمامی چرخه می‌شود. زمانی که تعرفه پوشاک بالاست، قاچاق پوشاک رخ می‌دهد و زمانی که قاچاق شدت می‌گیرد کارخانه‌های نخ دچار مشکل می‌شوند و در نهایت کشت پنبه آسیب می‌بیند. در نتیجه این موضوع دولت اقدام به جلوگیری از واردات نخ می‌کند تا از کشت پنبه حمایت کند اما همین کار هزینه تمام شده پوشاک را افزایش می‌دهد و دوباره قاچاق به صرفه می‌شود و این روند ادامه دارد. نتیجه این موضوع آسیب جدی به بخش کشاورزی پنبه در ایران شده است.
آسیب‌های جدی به کشاورزی پنبه
با وجود اهمیت طلای سفید در توسعه صنعت نساجی، تولید و کشت این محصول از فعالیت‌های بسیار مهم در جهان به شمار می‌رود که طی سال‌های اخیر عوامل متعددی سد راه توسعه پنبه بوده است.
به رغم اهمیت تولید پنبه به عنوان یکی از سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در حوزه محصولات کشاورزی، اما طی سال‌های اخیر موضوعات مختلفی همچون قاچاق پوشاک، واردات بی‌رویه نخ، سنتی بودن کشت، پایین بودن قیمت خرید تضمینی و بسیاری دیگر از عوامل مانع ناکامی طرح خوداتکایی تولید این محصول استراتژیک شد. بسیاری از مسوولان بر این باورند که در سالیان نه چندان دور ایران نه تنها قادر به تامین پنبه مورد نیاز صنعت نساجی داخلی بود، بلکه مازاد تولید خود را به بازارهای هدف صادر می‌کرد که متاسفانه واردات بی‌رویه پنبه در دهه ۸۰ دستاورد خودکفایی پنبه را بر باد داد و کار را به جایی رساند که سالانه ۶۰ تا ۷۰ هزارتن پنبه مورد نیاز صنعت نساجی از طریق واردات تامین‌می شود.
نیاز سالانه ۱۴۰ هزارتنی پنبه
در صنعت نساجی
محمد حسین کاویانی مدیرعامل صندوق پنبه با اشاره به اینکه سالانه ۱۴۰ هزار تن پنبه مورد نیاز صنایع نساجی است، اظهار کرد: امسال پیش بینی می‌شود که ۶۰ تا ۶۵ هزار تن پنبه مورد نیاز صنایع نساجی در داخل تولید و مابقی از طریق واردات تامین شود.
وی افزود: بنابر آمار ۱۰ ماهه گمرک حدود ۷۰ هزار تن پنبه وارد کشور شده است که با احتساب ۲۰ هزار تن پنبه در کارخانه‌های پنبه پاک کنی، صنعت نساجی کمبودی نخواهد داشت. کاویانی ادامه داد: با توجه به بذور مناسب وارداتی، اگر کشاورزان در هر هکتار بتوانند حداقل ۴ تن محصول برداشت کنند، زراعت پنبه مقرون به صرفه و رقابت پذیر با سایر زراعت‌هاست. این مقام مسوول ادامه داد: سال آینده پیش بینی می‌شود که سطح زیر کشت پنبه نسبت به امسال حداقل ۱۰ درصد رشد یابد.
وی با اشاره به اینکه خوداتکایی تولید پنبه دست یافتنی است، بیان کرد: با وجود سابقه تولید ۳۵۰ هزار تن پنبه تصفیه شده و واردات بذور جدید این امکان وجود دارد که در صورت تولید ۳ تا ۴ تن در هکتار به خودکفایی مجدد در تولید طلای سفید دست یافت.
مدیرعامل صندوق پنبه دستیابی به خودکفایی مجدد در تولید طلای سفید را تنها در گرو حمایت همه‌جانبه مسوولان دولت دانست و گفت: با وجود ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار هکتار سطح زیر کشت و تولید ۴ تن در هکتار رقمی حدود ۴۰۰ تن پنبه از مزارع برداشت می‌شود که از این میزان ۱۵۰ هزار تن پنبه تصفیه شده تولید می‌شود که این میزان جوابگوی نیاز داخل است.
به گفته وی، اگر دولت همانند سایر دانه‌های روغنی اقدام به خرید تضمینی تخم پنبه از کشاورزان کند، این حمایت در ارتقای درآمد کشاورزان، افزایش عملکرد در واحد سطح و کاهش قیمت پنبه تصفیه شده تاثیر بسزایی دارد. این مقام مسوول درباره تاثیر قاچاق پوشاک و واردات بی‌رویه پنبه بر از بین رفتن خوداتکایی تولید طلای سفید اظهار کرد: در جلسه‌ای که با مدیرکل صنایع نساجی داشتیم، نگرانی‌های خود پیرامون واردات بی‌رویه نخ را مطرح کردیم که ایشان مدعی بودند مجوز واردات بی‌حد و حصر را ندادند که با این وجود جای این سوال مطرح است آیا امکان واردات ۲۰۰ کانتینر نخ از طریق قاچاق وجود دارد؟
مدیرعامل صندوق پنبه افزود: با وجود بهره بالای تسهیلات بانکی، قاچاق و واردات بی‌رویه نخ و پنبه قیمت تمام شده تولید داخل بالا می‌رود که با این وجود امکان دستیابی مجدد به خودکفایی در داخل وجود ندارد، از این رو مسوولان امر همانند سایر کشورها باید امتیازات حمایتی برای تولیدکنندگان در نظر بگیرند تا با وجود حجم بالای قاچاق پوشاک و نخ، آسیبی به تولید داخل وارد نشود.
اعلام قیمت تضمینی مناسب راه‌حلی
برای دستیابی به خودکفایی پنبه
محمد شفیع ملک‌زاده رییس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی با اشاره به عوامل موثر در نابودی خودکفایی تولید پنبه در داخل اظهار کرد: سیاست نادرست دولت در تعیین قیمت تضمینی پنبه، قاچاق پوشاک و واردات بی‌رویه منجر به نابودی تولید طلای سفید شد، این در حالی است که تا چند سال گذشته به ۱۰۰ کشور دنیا پنبه صادر می‌کردیم.
وی افزود: در حال حاضر بیش از ۶۰ درصد پنبه مورد نیاز از طریق واردات تامین می‌شود که بدین‌ترتیب اکثر صنایع نساجی در تعطیلی و نیمه تعطیلی به سر می‌برند.
ملک‌زاده با بیان اینکه در گذشته مقدار زیادی پنبه در استان‌های مازندران، تهران و فارس کشت می‌شد، گفت: این در حالی است که هم‌اکنون کشت پنبه به شهرستان داراب استان فارس محدود شده که این امر بیانگر کاهش سطح زیر کشت و تولید پنبه نسبت به سال‌های گذشته است.
اجرای الگوی کشت راه‌حلی مناسب
برای دستیابی به خودکفایی مجدد پنبه
در همین حال علی خان محمدی مدیرعامل مجمع ملی نخبگان کشاورزی با اشاره به علل ناکامی در تولید طلای سفید اظهار کرد: تا زمانی که در یک کشور الگوی کشت و کشت قراردادی اجرا نشود، مشکلات متعدد همچون قاچاق را خواهیم داشت چرا که به سبب ریسک سرمایه‌گذاری، فعالان اقتصادی حاضر به سرمایه‌گذاری در بخش تولید نیستند
وی افزود: بی‌توجهی مسوولان به اجرای الگوی کشت و عدم صرفه اقتصادی تولید موجب شده تا کشاورزان به سمت و سوی کشت دیگر محصولات روند.
خان محمدی نهادینه شدن الگوی کشت را عامل مهمی برای دستیابی مجدد به خودکفایی پنبه برشمرد و گفت: با اجرای الگوی کشت و تولید مناسب پنبه در داخل دیگر مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان دغدغه خاطری ندارند، اما تا زمانی که این امنیت خاطر ایجاد نشود، قاچاق ادامه خواهد یافت.
مدیرعامل مجمع ملی نخبگان کشاورزی درباره تاثیر قاچاق پوشاک در کاهش تولید پنبه بیان کرد: نرخ پایین خرید تضمینی زمینه را برای قاچاق پوشاک ایجاد می‌کند که درصورت عدم رقابت‌پذیری و به صرفه نبودن کشت شاهد قاچاق پوشاک و تامین نیاز کشور از طرق دیگر هستیم. خان محمدی در پایان تصریح کرد: در حال حاضر برخی کارخانه‌های نساجی به دلیل عدم رقابت‌پذیری ناشی از نبود زنجیره تولید پایدار در تعطیلی و نیمه تعطیلی به سر می‌برند.
لازم به ذکر است که سال‌های گذشته ایران صادرکننده پنبه بود و حال با برگشتن روی حمایت دولتی، وارد‌کننده این کالای ارزشمند که طلای سفید نام گرفته، شده است، این ضعف عمیق تنها ریشه کشاورزی را زخمی نکرده بلکه به صنایع نساجی و افزایش نرخ پوشاک و تولید نهایی نیز آسیب جدی وارد کرده است. چه بسا انتظار می‌رود دولت دوازدهم در سال پایانی خدمت، فکری به حال سطح زیر کشت و میزان تولید این محصول با ارزش کند.
