روایتی از نخستین انسان‌های «پارینه سنگی» در زاگرس

یک باستان‌شناس و متخصص دوره پارینه سنگی از انتشار نخستین کتاب درباره ساکنان اولیه «زاگرس در دوره پارینه سنگی جدید» توسط بنیاد ایران‌شناسی خبر داد. سونیا شیدرنگ توضیح داد: رشته کوه زاگرس نقش مهمی در جذب و انطباق جوامع اولیه مهاجر انسان مدرن (اجداد احتمالی انسان‌های امروزی) در دوره پارینه‌سنگی جدید بین حدود ۲۰ تا ۴۰ هزار سال پیش داشته است. همزمان با انقراض انسان نئاندرتال و ورود نخستین انسان‌های مدرن به منطقه تغییر جمعیتی گسترده‌ای روی داد که شواهد آن در کاوش‌ها و بررسی‌های باستان‌شناسی در نقاط مختلف زاگرس به خصوص در استان‌های کرمانشاه، لرستان و فارس کشف شده است. او با اشاره به اینکه بقایای جسمانی این انسان‌ها به‌طور پراکنده و محدود در زاگرس یافت شده، گفت: اطلاعات ما درباره آنها بیشتر حاصل بررسی دست‌ساخته‌ها و بقایای خوراک و استقرار آنان در غارها و محیط‌های باز زاگرس است. او با بیان اینکه فرهنگ جدیدی که احتمالا از طریق این انسان‌ها وارد زاگرس شد، دارای کهن‌ترین شواهد استفاده از اشیای تزیینی کمیاب در ایران مانند آویزهای ساخته شده از صدف دریایی و دندان حیوانات بود، ادامه داد: در فصل‌های اولیه به‌طور کلی به دوره پارینه‌سنگی جدید و ویژگی‌های آن در اروپا و جنوب غرب آسیا پرداختم و پس از آن مروری بر تاریخچه پژوهش‌های باستان‌شناسی در مکان‌های این دوره در زاگرس داشتم. وی که دکترای تخصصی خود را از دانشگاه بوردو فرانسه در زمینه شواهد باستان‌شناختی نخستین پراکنش فرهنگ انسان مدرن در زاگرس گرفته و دوره پسادکترای خود را در اتریش با پژوهش روی مجموعه ابزارهای سنگی مکانی از دوره پارینه سنگی جدید در نزدیکی وین انجام داده است، با اشاره به اینکه در هفت فصل اصلی کتاب به مناطق فرهنگی و مکان‌های کاوش شده مهم زاگرس که آثار این دوره در آنها یافت شده مانند پناهگاه ورواسی و غارخر در کرمانشاه، غار یافته در لرستان، اشکفت گاوی و غار بوف در فارس پرداخته است، افزود: در ادامه مروری بر آثار مهم این دوره در خارج از زاگرس مثل گرم‌رود در مازندران و مکان‌های نزدیک کاشان داشتم. به گفته این باستان‌شناس در فصل‌های پایانی کتاب نیز مروری کوتاه به برخی از مکان‌های نویافته دوره پارینه‌سنگی جدید زاگرس انجام شده است که در دهه‌های اخیر شناسایی و کاوش شده‌اند. همچنین فصل پایانی کتاب نیز جمع‌بندی فصل‌های قبلی و ارایه چشم‌انداز کلی از دوره پارینه‌سنگی جدید در زاگرس است. شیدرنگ تاکنون نزدیک به بیست کاوش باستان‌شناسی در فرانسه، ایتالیا و ایران مشارکت داشته و خود سرپرستی کاوش در پنج غار و پناهگاه پارینه‌سنگی را در استان‌های کرمانشاه، کردستان و لرستان به عهده داشته است. پژوهش‌های اخیر وی بیشتر روی چگونگی تغییرات فرهنگی از دوره پارینه سنگی میانی به پارینه سنگی جدید در غرب و جنوب زاگرس متمرکز بوده است.