اعتراف شاه به همکاری ساواک و موساد

ششم اسفند 1352، روزنامه رژیم صهیونیستی یدیعوت آحرونوت متن گفت‌وگوی محمدرضا پهلوی با شبکه تلویزیونی سی بی‌اس امریکا را که وی در آن به همکاری اطلاعاتی و آموزشی ساواک و موساد اشاره کرده بود، به چاپ رساند. با سوق دادن ساواک به سمت موساد، سازمان اطلاعات جاسوسی اسراییل جایگزین سازمان سیا در ساواک شد. بنابراین، با توجه به نیاز شدید ساواک به آموزش‌ها، تجهیزات و متخصصان موساد و تقویت ساختار آن، موقعیت و زمینه مناسبی برای حضور و فعالیت‌های مختلف موساد به وجود آمد. عملیات مشترک و همکاری‌های موساد و ساواک از جنبه‌های مختلف قابل بررسی و ارزیابی است؛ اما در این مقاله تنها به نقش موساد در ساختار و سازماندهی ساواک، مبادله اطلاعات، تقویت ساواک از طریق آموزش، تقویت ساواک از طریق تجهیزات و وسایل کمک آموزشی موساد و برگزاری کنفرانس‌های چندجانبه می‌پردازیم. هرچند در دوران حکومت محمدرضا پهلوی، سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) از سوی سازمان سیا پایه‌گذاری شد؛ اما، بر اساس یک برنامه‌ریزی هدایت‌شده، سازمان جاسوسی اسراییل (موساد) جایگزین سازمان جاسوسی امریکا شد و در واقع، ساواک به توسط موساد در راستای تحقق اهداف اسراییل، تقویت و گسترش یافت. برای ایجاد ارتباط بین ساواک و سرویس اطلاعاتی اسراییل دلایل متعددی وجود داشت: اول اینکه شاه و مشاوران وی به این نتیجه رسیدند که به منظور حفظ روابط ایران و اسراییل، سرویس‌های اطلاعاتی هر دو کشور باید این روابط را اداره و کنترل کنند. به عقیده شاه، روابط آشکار دیپلماتیک بین دو کشور به نفع ایران نبود و بهترین راه برای حفظ و اطمینان از روابط پنهانی این بود که وظیفه انجام ارتباط با اسراییل به ساواک واگذار شود. دوم اینکه شاه و افسران ساواک بر این عقیده بودند که سازمان سیا تمرکز خود را بر رقابت با کا.گ.ب قرار داده و شکل‌گیری و فعالیت آن سازمان در زمینه جنگ سرد بوده است. چیزی که کارآموزان ساواک نیاز داشتند، و شاه نیز آن را تأیید می‌کرد، فعالیت در سطح منطقه‌ای برای جمع‌آوری اطلاعات و عملیات ضد‌جاسوسی بود؛ به‌ویژه، با توجه به تهدیدات انقلابیون عرب نسبت به رژیم شاه، موساد با ارایه تجربیات وسیعش در خاورمیانه، کامل‌ترین و بهترین همکار برای ساواک محسوب می‌شد. سوم اینکه چند تن از روسای بخش‌های مختلف ساواک از آموزش کادر ساواک به وسیله سیا ناراضی بودند. در نهایت، افسران ساواک معتقد بودند که مهارت‌های فنی‌ای که موساد در اختیار آنها خواهد گذاشت، در کار آنها در برابر مخالفان داخلی و خارجی شاه بسیار ارزشمندتر از هر سازمان اطلاعاتی دیگر است. بر همین اساس، در اوایل سال ١٩٥٧ م/ ١٣٣٦ شمسی شاه از سپهبد بختیار نخستین رییس ساواک خواست تا مراتب علاقه‌مندی ایران را درخصوص همکاری اطلاعاتی با اسراییل به مقامات آن کشور اعلام کند.