فروش استقراضی، فرآیندی پر ریسک

فروش استقراضی، فرآیندی پرریسک بوده زیرا در صورت خرید سهام، خریدار صرفاً در معرض از دست دادن قیمت پرداخت شده بابت سهام است اما؛ در صورتی که سهم را به شکل استقراضی بفروشد، عملاً هیچ محدودیتی در میزان ضرر احتمالی وجود ندارد، چرا که سهم می‌تواند به صعود ادامه دهد. به گزارش بورس نیوز، شاهین احمدی، کارشناس بازار سرمایه در توضیح فروش تعهدی در بازار سرمایه گفت: فروش استقراضی روشی برای کسب سود از کاهش قیمت سهام در آینده است و در این قرارداد سرمایه‌گذار، سهامی را قرض می‌گیرد و آن را در بازار می‌فروشد و در آینده سهام را از بازار می‌خرد و به قرض‌دهنده برگشت می‌دهد.  وی ادامه داد: فروشندگان استقراضی روی این پیش‌بینی که قیمت سهم در آینده کاهش خواهد یافت، سرمایه‌گذاری می‌کنند و در صورتی که قیمت سهام کاهش یابد، قرض‌گیرنده سهم را به قیمت پایین‌تر خریداری می‌کند و به قرض‌دهنده برگشت می‌دهد.  این کارشناس بازار سرمایه فروش استقراضی را فرایندی پرریسک عنوان کرد و افزود: در صورت خرید سهام، خریدار صرفاً در معرض از دست دادن قیمت پرداخت شده بابت سهام است اما؛ در صورتی که سهم را به شکل استقراضی بفروشد، عملاً هیچ محدودیتی در میزان ضرر احتمالی وجود ندارد، چرا که سهم می‌تواند به صعود ادامه دهد. در مدل‌های مرسوم، این قرض دادن سهم می‌تواند برای قرض‌دهنده درآمد بهره استقراضی ایجاد کند، اما در تمام قرارداد‌ها اینچنین نیست و گاهی قرض‌دهنده به دنبال نقدشوندگی یا کسب کارمزد بیشتر از معاملات خرید و فروش سهام مربوطه است.  احمدی خاطرنشان کرد: برای برطرف کردن مشکلاتی از قبیل ربوی بودن قرارداد فروش استقراضی، مدل فروش تعهدی در بازار سرمایه طراحی شده است. در این مدل، فروش تعهدی قراردادی است که به موجب آن متعهد (وکیل)، اوراق بهادار مالک را به وکالت از طرف وی و با شرایط ذیل می‌فروشد. متعهد تا سررسید معین، هر زمان که خود اراده کند یا در دوره تعهد هر زمان که مالک مطالبه کند، مثل اوراق بهادار فروش رفته را برای مالک خریداری می‌نماید. مالک به نحو الزام آوری، اجازه خرید اوراق بهادار فروش رفته را به متعهد تا سررسید معین برای وی می‌دهد.  وی افزود: تا زمان عودت اوراق بهادار، مالک در هر حال حق برداشت ثمن حاصل از فروش اوراق بهادار را ندارد؛ لکن حق سرمایه‌گذاری مبلغ را با شرایط خاص و به نفع خود خواهد داشت. متعهد با استفاده از ثمن حاصل از فروش اوراق بهادار، مثل اوراق بهادار فروش رفته را تهیه و به مالک تحویل می‌دهد و چنانچه ثمن کافی نبود متعهد از اموال خودش جبران می‌کند و چنانچه ثمن اضافه بود، مازاد را به عنوان حق‌الوکاله تملک می‌نماید. متعهد طبق ضوابط بورس، وجه تضمین اولیه را می‌پردازد و حسب ضرورت نسبت به افزودن وجه تضمین اقدام می‌نماید. هزینه‌های مربوط به انجام معاملات بر عهده متعهد خواهد بود. در صورت تصویب یا توزیع سود برای اوراق بهادار، متعهد باید معادل رقم آن را به مالک بپردازد. این رقم از محل وجه تضمین متعهد قابل تأمین و پرداخت است.  این کارشناس بازار سرمایه در خصوص اینکه چرا دارندگان سهام تمایل دارند سهام خود را برای فروش تعهدی در اختیار متقاضی بگذارند، اظهار داشت: دارندگان سهام مدیریتی شرکت‌ها از نگهداری سهام مدیریتی به شکل راکد منتفع نمی‌شوند و از طرفی تمایلی ندارند سهام مدیریتی را از دست دهند. به این ترتیب و با وکالت دادن برای فروش تعهدی، می‌توانند سرمایه در گردش کسب کنند و کرسی‌های مدیریتی شرکت‌های مدنظر برای فروش تعهدی را نیز حفظ کنند و علاوه بر منتفع شدن از افزایش قیمت سهام، از منافع حاصل از وجوه دریافت شده نیز منتفع می‌شوند.