نقشه‌خوانی بورس از مسیر غیر مستقیم
گروه بورس|سمیرا ابراهیمی|
ریسک و بازده دو مفهوم متقابل در بازارهای مالی هستند که هر سرمایه‌گذار برای ورود به هر نوع از سرمایه‌گذاری، باید نسبت به آنها، آگاهی کامل داشته باشد. بطور طبیعی هرقدر ریسک بالاتر برود، بازده نیز افزایش پیدا می‌کند. البته همانطور که از معنای ذاتی این کلمه بر می‌آید، ریسک در واقع امکان ضرر و حتی صفر شدن سرمایه را نیز به دنبال دارد. پس از این موضوع، رفتار سرمایه‌گذاران در بازار برای شناخت ریسک و بازده مطرح می‌شود. بطور کلی در مواقعی که بازار با ریسک بالایی مواجه شود که قابل مشاهده باشد، سرمایه به سمت مأواهای امن حرکت می‌کند. به عنوان مثال می‌توانیم به استقبال سرمایه‌گذاران از سپرده‌های بانکی یا اوراق با درآمدثابت اشاره کنیم که بطور طبیعی در بازار ایران در زمان اوج‌گیری ریسک‌های سیاسی و رکودهای اقتصادی عمیق به چشم می‌خورد. هرچند ذات عملکردی بازار سرمایه ایران به خصوص در سال‌های اخیر نشان داده است که چندان متکی به رونق تولید برای رونق بازار نیست، زیرا در هر رکود اقتصادی که همراه با تورم می‌شود، تورم قیمتی به سهام نیز می‌خورد که همین موضوع باعث رشد قیمت سهام در بازار می‌شود. بنابراین فارغ از دلایل اقتصادی و غیراقتصادی که سهام برای رشد پیدا می‌کنند، توجه به چند نکته برای شناخت آنچه در بورس می‌گذرد، ضروری است. در اولین گام باید به روندی که سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بازار ایجاد کرده است، اشاره کرد. سرمایه‌گذاری غیرمستقیم بورسی هم‌اکنون عمدتا در 3 نوع صندوق درآمد ثابت، درسهام و مختلط انجام می‌شود که این صندوق‌ها باوجود بازدهی مناسبی که به لحاظ حرفه‌ای بودن مدیریت برای سرمایه‌گذاران حود ایجاد می‌کنند، از سوی دیگر می‌توانند جهت بازار را نیز تعیین کنند. این صندوق‌ها، مشابه نهادهای مالی دیگری به نام شرکت‌های سرمایه‌گذاری هستند که در یک قسمت وجوه سرمایه‌گذاران را جمع‌آوری کرده، در قسمت دیگر این وجوه را با مدیریت صحیح در قسمت‌های مختلف سرمایه‌گذاری می‌کنند. تفاوت عمده شرکت‌های سرمایه‌گذاری و صندوق‌های سرمایه‌گذاری در متغیر بودن سرمایه آن است. در صندوق سرمایه‌گذاری، هر سرمایه‌گذار با توجه به اساسنامه در هر زمانی می‌تواند وارد یا از آن خارج شود. نکته بعدی در مورد صندوق‌های مشترک سرمایه‌گذاری این است که مالکان آن به نسبت سرمایه‌گذاری خود، در سود و زیان صندوق شریک هستند.سرمایه‌گذاران در این صندوق‌ها می‌توانند در هر زمان که بخواهند، سهام‌شان را بفروشند. وجوهی که از طریق سرمایه‌گذاران جمع‌آوری می‌شود، در یک ترکیب متنوع از اوراق بهادار مانند سهام، اوراق مشارکت و صکوک، برخی ابزارهای کوتاه‌مدت بازار پول و دارایی‌های دیگر سرمایه‌گذاری می‌شوند.
مختصات عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری
در بررسی وضعیت منابع صندوق‌های سرمایه‌گذاری تا 18 تیرماه مشخص شده است که منابع صندوق‌ها پس از ریزش کوتاهی که در نیمه تیر داشتند، دوباره شارژ شدند و در واقع سرمایه‌گذاران پول‌های خود را به این سمت و سو آوردند. طبق بررسی‌ها، روند خروج از صندوق‌های درآمد ثابت نیز با شیب ملایمی در حال انجام است و منابع به سمت صندوق‌های درسهام سرازیر شده است. همچنین بررسی شاخص صندوق‌های در سهام نشانگر آن است که نسبت به شاخص فرابورس در ارتفاع پایین‌ترین پرواز می‌کند، اما در مقایسه با شاخص کل بورس تهران، یا متناظر با آن است یا نسبت به آن روند بهتری دارد.
رونق صنایع در صندوق‌ها
صندوق‌های در سهام، در پایان هفته قبل بیشترین میزان سرمایه‌گذاری خود در ابتدا در صنعت فلزات اساسی قرار دادند. سپس به سراغ بانک‌ها و موسسات اعتباری رفته ودر اولویت سوم نیز گروه محصولات شیمیایی را که شامل سهام گروه پتروشیمی‌ها می‌شود را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کردند.
بازدهی‌های رویایی
صندوق‌های سرمایه‌گذاری طی یک ماه اخیر، بازدهی ماهانه مناسبی را تجربه کردند. بطوری که بیشترین بازدهی از 13.3 درصد شروع شده، تا 11.5 درصد ادامه داشته اما بیشترین تعداد صندوق‌ها، بازدهی بین 7 تا 9.5 درصد را برای سرمایه‌گذاران خود به ارمغان آوردند. در سر دیگر این طیف اما مشاهده می‌شود که تنها یک صندوق بازدهی منفی 1 درصدی داشته است. این موضوع در مقام تحلیل عملکرد صندوق‌ها برای شناخت وضعیت بازار، نشان‌دهنده آن است که بطور کلی وضعیت بازار به خصوص در فصل مجامع، وضعیت مساعدی است و علاوه بر مناسب بودن فضای اقتصادی برای رشد قیمت سهام، عملکرد شرکت‌ها در مجامع نیز قابل قبول به شمار می‌شود.
مزیت سرمایه‌گذاری غیرمستقیم
ورود به بازار سرمایه بطور ذاتی مزیت وورد سرمایه به بخش مولد اقتصادی کشور را یدک می‌کشد. از این گذشته اگر به منافع فردی هر سرمایه‌گذار نگاه کنیم، در شرایط تورمی که اکنون در آن قرار داریم حفظ قدرت خرید از اولویت بالایی برخوردار است که سرمایه‌گذاری سود آور در ابتدای امر به حفظ قدرت خرید افراد کمک می‌کند و سپس به سودآوری و کسب بازده منجر می‌شود. حال برای کاهش ریسک سرمایه‌گذاری، ابزارهایی به منظور سرمایه‌گذاری غیرمستقیم طراحی شده‌اند که شامل صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و سبدگردانی می‌شود. ورود به بازار سرمایه از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری، در ابتدای سهولت و سادگی سرمایه‌گذاری را به دنبال دارد. بسیاری از سرمایه‌گذاران ممکن است، دانش کافی، زمان کافی یا منابع اطلاعاتی مناسب برای ساختن پرتفوی خودشان از اوراق مشارکت و سهام را نداشته باشند. اما با سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، اشخاص قادر خواهند بود با مدیریت صحیح و تخصصی از مزیت‌های پرتفوی متنوع بهره‌‌مند شوند. درواقع بدون آنکه نیاز باشد سرمایه‌گذاران از اطلاعات تخصصی بورسی آگاهی داشته باشند، می‌توانند در آن موفق شوند.اصطلاح رایجی بین سرمایه‌گذاران این است که تمام تخم‌مرغ‌هایت را در یک سبد قرار نده، برای ایجاد تنوع‌سازی از طریق سهام ممکن است که نیاز باشد ۲۰ بار خرید و فروش انجام شود که این یعنی، ۲۰ بار کارمزد از شما کسر خواهد شد. حال با توجه به ماهیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری با یک‌بار خرید، سرمایه‌گذار صاحب پرتفوی متنوعی خواهید شد.ریسک نقدشوندگی دیگر مزیتی است که از این صندوق‌ها به دور است. در واقع صندوق سرمایه‌گذاری مشترک (در صورت داشتن رکن ضامن نقدشوندگی) در مقایسه با سرمایه‌گذاری مستقیم در سهام، ریسک نقدشوندگی را کاهش می‌دهند. زیرا افراد هر زمان که اراده کنند می‌توانند واحدهای صندوق را ابطال نمایند، اما در بازار سهام، ممکن است به دلیل بسته بودن نماد سهم یا وجود صف، امکان معامله در هر لحظه وجود نداشته باشد.
