هنوز قیمت فروش بنزین با قیمت واقعی فاصله دارد
گروه انرژی|
با توجه به آنکه سوخت ماهیتا نوعی کالای مصرفی است که درآمد خیلی از خانواده‌های ایرانی به آن متکی است، افکار عمومی حساسیت ویژه‌ای به بحث قیمت آن پیدا کرده است. از این رو، ماجرای حامل‌های انرژی و یارانه‌های پنهانی که دولت پرداخت می‌کند نیز سال‌هاست که دو صف از موافقان و مخالفان را در برابر هم قرار داده است. در یک صف موافقان افزایش قیمت بنزین قرار دارند که با استناد به قیمت بنزین در بازارهای جهانی، رشد زیاد مصرف سوخت در ایران و همچنین آمار قاچاق سوخت از کشور، معتقدند که بنزین بسیار ارزان‌تر از رقم واقعی آن در جامعه عرضه می‌شود و این مساله مشکلات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی فراوانی را با خود به همراه دارد. در طرف دیگر، مخالفان افزایش قیمت سوخت قرار دارند که معتقدند هر جامعه‌ای اقتضائات اقتصادی و اجتماعی خاص خود را دارد و مقایسه قیمت سوخت در ایران با قیمت این حامل انرژی در کشورهای حاشیه خلیج فارس روش نادرستی است. به عنوان مثال، سرانه درآمد خانواده‌ها در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و قدرت خرید آنها بیشتر از خانواده‌های ایرانی است و مردم ایران از نظر اقتصادی توان خرید سوخت با نرخ فوب خلیج فارس را ندارند. دیروز مرکز پژوهش‌های گزارشی را منتشر کرد که بر اساس آن اکنون قیمت واقعی هر لیتر بنزین برمبنای فوب خلیج فارس معادل 6 هزار و 37 تومان و قیمت هر لیتر گازوئیل مطابق نرخ فوب
خلیج فارس 6 هزار و 869 تومان است. در این گزارش ادعا شده که افزایش سه‌برابری قیمت بنزین در آبان‌ماه هم نتوانسته قیمت‌های سوخت را واقعی کند و دولت همچنان نزدیک به 2 هزار و 500 تومان برای بنزین و 6 هزار و 550 تومان برای گازوئیل یارانه پرداخت می‌کند. این گزارش بیانگر آن است که همچنان انگیزه‌هایی برای افزایش بیشتر قیمت سوخت؛ به عنوان مثال در سال آینده؛ وجود دارد. اما کوروش کرم‌پور حقیقی، عضو کمیسیون انرژی در مجلس شورای اسلامی به «تعادل» گفت که نه دولت در لایحه بودجه چنین پیش‌بینی‌ای انجام داده و نه مجلس فعلی تمایلی به افزایش بیشتر قیمت سوخت دارد.
بر اساس اطلاعاتی که مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی منتشر کرده، عنوان شده که واقعی‌سازی قیمت بنزین و سهمیه‌بندی آن بیش از 3 ماه است که در کشور اجرا شده و طی آن قیمت بنزین آزاد از هزار تومان به سه هزار تومان افزایش پیدا کرده و قیمت بنزین سوپر نیز از 1200 تومان به 3500 تومان رسیده است. این موضوع باعث واکنش‌های زیادی در جامعه شد. در همان زمان نیز تاکید شد که هدف از این کار هدفمند کردن پرداخت یارانه بنزین به اقشار مختلف و همچنین کنترل مصرف است.
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، هر بشکه بنزین سوپر فوب خلیج فارس 67 دلار و 97 سنت قیمت دارد. قیمت فوب خلیج فارس گازوئیل نیز در این گزارش برای هر بشکه 73 دلار و 64 سنت عنوان شده است.
با توجه به این ارقام و اینکه هر بشکه بنزین معادل 167 لیتر است، با در نظر گرفتن قیمت دلار به نرخ سامانه سنا یعنی 14 هزار و 833 تومان، قیمت هر لیتر بنزین سوپر فوب خلیج فارس، 6 هزار و 37 تومان تعیین می‌شود. قیمت بنزین سوپر در حال حاضر 3500 تومان تعیین شده و این بدان معنا است که دولت یارانه‌ای 2537 تومانی برای هر لیتر بنزین سوپر با توجه به قیمت‌های منطقه‌ای پرداخت می‌کند.
این اختلاف در قیمت گازوئیل بسیار بیشتر است و قیمت این سوخت در ایران چیزی حدود 4 درصد ارزش آن به عنوان فوب خلیج فارس است. قیمت گازوئیل بر اساس اعلام شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، 300 تومان در هر لیتر عرضه می‌شود. گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی اما نشان می‌دهد که قیمت فوب خلیج فارس هر بشکه گازوئیل، 73 دلار و 64 سنت است و که با در نظر گرفتن هر بشکه گازوئیل معادل 159 لیتر گازوئیل، قیمت هر لیتر گازوئیل فوب خلیج فارس، عدد 6 هزار و 869 تومان خواهد بود.
اتکا به ابزار قیمتی راه‌حل نیست
در حالی که این آمارها بیانگر آن است که قیمت سوخت با وجود افزایش قیمت بنزین در آبان‌ماه، همچنان فاصله معناداری با قیمت‌های فوب خلیج فارس دارد، اما برخی کارشناسان و همچنین برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی قیمت‌های فعلی بنزین را هم بالا می‌دانند. بر این اساس برخی از نمایندگان مجلس طی 3 ماهه گذشته تلاش کردند که قیمت بنزین را پایین آورده و آن را تک‌نرخی کنند، اما موفق به تحقق این امر نشدند. کوروش کرم‌پور حقیقی، عضو کمیسیون انرژی و نماینده مردم فیروزآباد در مجلس شورای اسلامی دیروز در مصاحبه با «تعادل» گفت که او به‌شدت مخالف افزایش قیمت بنزین در آبان‌ماه بوده و فقط از آنجا که مقرر شد مجلس با این تصمیم همسو شود، بنابراین انتقادات به این سیاست عملا مسکوت ماند. به گفته او مقایسه قیمت حامل‌های انرژی در ایران با فوب خلیج فارس رویکردی اشتباه است، زیرا در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس سرانه درآمد مردم بیشتر از ایران است و قدرت خرید مردم هم بالاتر. آنها می‌توانند برای حامل‌های انرژی چنان مبالغی را بپردازند ولی مردم ایران نمی‌توانند.در گزارشی که پیش‌تر مرکز پژوهش‌های مجلس انتشار داده بود نیز نوشته شده است که اگرچه قیمت‌های سوخت در ایران به مراتب پایین‌تر از سایر کشورها است، اما اولا کشورهای تولیدکننده نفت معمولا قیمت‌های پایین‌تری را برای شهروندان خود در نظر می‌گیرند و دوما اگر سهم هزینه سوخت را در کشورهای مختلف در نظر بگیریم، مردم خیلی از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس نسبت با ایران درصد کمتری از درآمد خود را برای خریداری کردن سوخت هزینه می‌کنند.
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش هشتم از
سلسله گزارش‌هایی که با عنوان «درباره یارانه انرژی در ایران» منتشر کرد نیز استدلال کرده بود که اتکای صرف به سیاست قیمتی برای اصلاح مسائل مربوط به انرژی در ایران اشتباه است. بر اساس این گزارش، «عدم امکان‌پذیری مالی ارتقای کیفیت محصولات تولیدی»، «عدم امکان‌پذیری فنی ارتقای کیفیت محصولات تولیدی»، «عدم امکان‌پذیری اقتصادی ارتقای کیفیت محصولات تولیدی» و «بالا بودن تلفات در عرضه انحصاری دولتی انرژی» از جمله دلایلی هستند که اتکا به ابزار قیمتی برای روبرو شدن با مسائل حوزه انرژی را تضعیف می‌کنند.
تحرکات مرموز برای
افزایش دوباره قیمت سوخت
گزارش جدید مرکز پژوهش‌ها درباره قیمت واقعی سوخت و یارانه پنهان دولت به این کالا در حالی انتشار می‌یابد که این مرکز در آبان‌ماه نیز پیش از افزایش قیمت بنزین چندین گزارش درباره یارانه پنهان انرژی و سوخت انتشار داده بود.با این حال کرم‌پور، عضو کمیسیون انرژی مجلس به «تعادل» گفت که دولت در لایحه بودجه سال 99 پیشنهاد هیچ افزایشی برای قیمت حامل‌های انرژی ارایه نداده است. این لایحه همچنان در کمیسیون تلفیق در حال بررسی است و مجلس فعلی هم قصد ندارد به دولت پیشنهاد بدهد که قیمت حامل‌های انرژی را در سال آینده باز هم افزایش دهد.پیش از این بیژن زنگنه، وزیر نفت هم بارها گفته بود که انتظار ندارد قیمت حامل‌های انرژی در ایران همتراز با سایر کشورها به خصوص کشورهای واردکننده نفت خام باشد. زیرا ایران کشوری با منابع سرشار انرژی است و دلیلی ندارد که مردم ایران به همان اندازه مردم کشورهای خریدار نفت بابت سوخت پول پرداخت کنند.با این حال مشخص نیست که آیا در لایحه جدید دولت که قرار است راهی مجلس شود، تصمیمات جدیدی برای نرخ بنزین و گازوئیل اتخاذ خواهد شد یا خیر، به‌ویژه آنکه ممکن است لایحه جدید دولت برای سال پیش رو به عمر مجلس فعلی قد نداده و نمایندگان جدید مجلس، تایید یا رد‌کنندگان تصمیمات دولت در لایحه 99 باشند.
