بازی « مقصر کیست» آغاز شد
گروه جهان| بهاره محبی|
در بندر انگلیسی ویموث پلاکی نصب شده که روی آن نوشته شده: «در سال 1348 مرگ سیاه از طریق این بندر وارد بریتانیا شد. این بیماری 30 تا 50درصد از جمعیت کشور را از پای درآورد.» اپیدمی‌های بین‌المللی پدیده‌هایی هستند که چندین قرن سابقه دارند و اغلب مسیر تاریخ را تغییر داده‌اند. «مرگ سیاه» که برخی معتقدند منشأ آن چین بوده و برخی دیگر رد آن را در کریمه گرفته‌اند در اروپا ویرانی‌های گسترده‌ای را به جای گذاشت که نتیجه‌اش آشفتگی‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بود. قرن‌ها بعد این کاشفان اروپایی بودند که بیماری‌های جدیدی را در سراسر آتلانتیک منتشر کردند که باعث شد تا جمعیت بومیان امریکا به‌شدت کم شود.
گرچه با توجه به اینکه آمار مرگ و میر ویروس کرونا چیزی حدود 2درصد است و به همین دلیل احتمالا در فهرست بیماری‌هایی قرار نخواهد گرفت که مسیر تاریخ را تغییر داده‌اند، با این حال هنوز هم برای یک جامعه مدرن، بدترین سناریوها این بیماری می‌تواند عواقب شوکه‌کننده‌ای در پی داشته باشد. اخیراً سندی فاش شده که در آن دولت بریتانیا تخمین زده در بدترین حالت که 80 درصد جمعیت آلوده شوند، چیزی حدود 500 هزار نفر جان خود را در این کشور از دست خواهند داد. مارک لیپستیچ استاد دانشکده بهداشت عمومی دانشگاه هاروارد، پیش‌بینی کرده که چیزی حدود 40 تا 70درصد از جمعیت جهان در سال جاری احتمالا به این ویروس مبتلا خواهند شد که البته بسیاری علائم خفیف خواهند داشت یا اصلا نشانه‌های بیماری را بروز نخواهند داد. فایننشیال‌تایمز نوشته: وضعیت اضطراری بهداشت عمومی به همراه رکود اقتصادی عواملی هستند که می‌توانند مسیر سیاست در اقصی نقاط جهان را تغییر دهند.
انتخابات امریکا: آسیبپذیری ترامپ
دونالد ترامپ تاکید کرده که ویروس کرونا در امریکا کاملا تحت کنترل است و احتمالا اکنون زمان خوبی برای خرید سهام است. ترامپ همیشه بر این باور بوده که وضعیت خوب بازارهای سهام در دولت او برگ برنده بزرگی برای پیروزی مجدد او در انتخابات نوامبر است. حالا به نظر می‌رسد که او نگران تاثیر منفی واکنش بازارها به همه‌گیری کرونا بر انتخابات پیشرو است. آنچه باعث می‌شود تا آسیبپذیری ترامپ در برابر بیش از پیش تقویت شود این است که پیش‌بینی‌ها ترامپ درباره کنترل کرونا در ایالات متحده بیش از اندازه خوش‌بینانه باشد. بهویژه اینکه سابقه دولت ترامپ درباره آمادگی در برابر بیماری‌های همه‌گیر چندان امیدوارکننده نیست. پس از شیوع ویروس ابولا در سال 2014، دولت اوباما میزبان نشستی بین‌المللی برای در پیش گرفتن تمهیدات بین‌المللی به‌منظور مقابله با این بیماری شد و همین مساله باعث شد تا واحدی در شورای امنیت ملی امریکا با هدف تمرکز بر کنترل این بیماری تشکیل شود. اما دولت ترامپ در سال 2018 این واحد را منحل کرده و بودجه مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها نیز در دولت ترامپ فعالیت‌های پیشگیرانه خود را به‌طور چشمگیری کاهش داده است. در این میان اگر همه‌گیری کرونا به‌طور رسمی اعلام شود ممکن است که تقاضاها در امریکا برای دخالت بیشتر دولت در امر سلامت عمومی را در پی داشته باشد، چیزی که همین حالا هم جزو شعارهای انتخاباتی برنی سندرز نامزد پیشرو حزب دموکرات است؛ این مساله می‌تواند باعث تقویت جایگاه سندرز در افکار عمومی امریکا شود.
چین: تهدید مشروعیت
خلاف دونالد ترامپ، همتای چینی او یعنی «شی جین‌پینگ» نگران انتخابات مجدد نیست. با این حال کرونا می‌تواند محبوبیت، مشروعیت و حتی رهبری شی جین‌پینگ را هدف قرار دهد. با وجود کاهش شدید سفرهای خارجی و قرنطینه شهرهای بزرگ که تقریبا اقتصاد را فلج کرده‌اند، واضح است که شی در چین همزمان با وضعیت اضطراری بهداشت عمومی، بحران اقتصادی و شرمساری بین‌المللی روبرو است. دولت در پکن تلاش دارد تا ویروس را به عنوان یک بیماری طبیعی معرفی کرده و نشان دهد که هیچ تقصیری متوجه شی جین‌پینگ نیست. رویکرد رسمی پکن این است که دولت توانایی اقدامات سریع و موثر برای مقابله با بیماری و ایجاد همبستگی میان مردم برای مهار همه‌گیری را دارد. بیش از 1.4 میلیارد چینی اکنون با محدودیت در رفت و آمد؛ و حدود 150 میلیون نفر نیز با قوانین سختگیرانه خروج از منزل روبرو هستند. چین با این کار تقریبا بزرگ‌ترین قرنطینه را در تاریخ اجرایی کرده است.
با وجود این روایت رسمی دولت چین از موفقیت آشکارا به چالش کشیده است؛ بهویژه پس از مرگ «لی ون‌لیانگ» پزشک جوانی که در ووهان مشغول به کار بود و برای اولین‌بار نسبت به همه‌گیری این بیماری هشدار داد. هشدار اولیه لی ون‌لیانگ باعث شد تا پلیس او را بازداشت کند. او قول داد که نشر شایعات (به گفته مقام‌های چینی) را متوقف کند. لی ون‌لیانگ که خود به این بیماری مبتلا شده بود در آستانه مرگش بیانیهای نوشت که پس از مرگش منتشر شد. او بدون اشاره مستقیم به نام شی جین‌پینگ گفته بود: «فکر می‌کنم یک جامعه سالم نباید تکصدایی باشد.»
تشدید تنش‌های بین‌المللی
همین حالا هم بازی جهانی « مقصر کیست» آغاز شده و این مساله تنش‌ها میان ملت‌ها را با دامن زدن به تئوری توطئه و بستن مرزها تشدید کرده است. در چت روم‌های چین، گمانه‌زنی‌ها مبنی بر اینکه ایجاد این ویروس کار امریکا بوده و هدفش هم ضربه زدن به چین است، داغ است. گرچه مقام‌های رسمی چین تاکنون آشکارا این تئوری توطئه را به زبان نیاورده‌اند اما برخی از همتایان آنان در ایالات متحده تا این حد خوددار نیستند؛ مثلا تام کاتن سناتور تندروی جمهوری‌خواه، گفته که کرونا یک سلاح بیولوژیکی بوده که در آزمایشگاهی در ووهان ساخته شده است.
مقام‌های چینی نیز از دولت ترامپ انتقاد کرده‌اند که تصمیمش مبنی بر ممانعت از ورود خارجی‌هایی که در 14روز گذشته در چین بوده‌اند و همچنین توصیه به امریکایی‌ها مبنی بر سفر نکردن به چین، باعث ایجاد وحشت غیرضروری شده است. از طرف دیگر، با شیوع کرونا احساسات ضدچینی در کره‌جنوبی تشدید شده است. این احساسات همچنین متوجه دولت «مون جائه‌این» رییس‌جمهوری کره‌جنوبی شده که نخواسته تا ورود مسافران از چین به این کشور را ممنوع کند. همچنین گرچه دولت ژاپن به‌رغم روابط پرفراز و نشیب با پکن به‌طور جدی تلاش کرده تا از انتقاد آشکار از پکن به‌دلیل شیوع بیماری خودداری کند؛ اما افکار عمومی این کشور نسبت به چینی‌ها به‌شدت خصمانه است. گزارش شده، در برخی موارد رستوران‌های ژاپنی از پذیرش مشتریان چینی خودداری می‌کنند. در اروپا نیز با همه‌گیری کرونا بهویژه در ایتالیا، سیاستمداران نگران تهدید رفت‌وآمد آزادانه در حوزه شنگن هستند که 26 کشور اروپایی را شامل می‌شود. بحران پناهندگی پیشتر این طرح را تحت فشار قرار داده و کشورهایی چون فرانسه و اتریش ایست‌های بازرسی مرزی را دوباره احیا کرده‌اند. تجارت بین‌المللی نیز می‌تواند به اندازه سفرهای بین‌المللی از همه‌گیری کرونا آسیب ببیند. جهانی‌سازی هم که این روزها با تهدید جدی سیاست‌های حمایت‌گرایانه روبروست بیش از پیش تحت فشار قرار خواهد گرفت؛ چرا که شیوع کرونا استدلال جدید مخالفان جهانی‌سازی برای تاکید بر اجرای سیاست‌های ملی‌گرایانه و حمایت‌گرایانه است. منبع : فاینشنال تایمز
