شیوهنامه وزارت نفت برای احداث پالایشگاهها عملیاتی نیست
قائم‌مقام اسبق شرکت ملی پالایش و پخش گفت: وزارت نفت ابتدا باید یک منطقه را به عنوان هاب انرژی تعریف کند و سپس با فراهم کردن زیرساختها و انجام مطالعات فنی-اقتصادی، شرایط را برای حضور بخش خصوصی برای تامین مالی پالایشگاه فراهم کند.
جلیل سالاری قائم‌مقام اسبق شرکت ملی پالایش و پخش در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس درباره شیوهنامه وزارت نفت برای فراخوان بخش خصوصی در زمینه احداث پالایشگاه و پتروپالایشگاه گفت: متاسفانه این شیوهنامه مشکلات اساسی دارد. خیلی موارد این شیوهنامه شفاف نیست، در نتیجه نمی‌‌توان در مورد سایر موارد آن نیز صحبت کرد. برای مثال در شیوهنامه تهیه شده از سوی وزارت نفت، مشخص نیست، محل تحویل خوراک کجاست. در حالی که باید محل آن کاملا دقیق و روشن باشد.
وی ادامه داد: فرض کنید سرمایه‌‌گذاری بخواهد پالایشگاهی با ظرفیت یکصد هزار بشکه احداث کند. در این حالت خوراک را باید از کجا تحویل بگیرد. میادین نفتی ما عمدتا در خشکی متمرکز هستند و اینکه گفته میشود، بخش خصوصی خودش ملزم است از این میادین تا پالایشگاه خط لوله بکشد، درست نیست.
سالاری تاکید کرد: کجای دنیا اینگونه عمل میشود که ما بخواهیم در ایران به این شیوه کار کنیم. خط لوله حریم دارد، پدافند غیرعامل و ایمنی آن مهم است. برای مثال اگر کسی در چابهار پالایشگاه احداث کند و بخواهد خوراک را از غرب کارون تحویل بگیرد، آیا افرادی را استخدام خواهد کرد که خط لوله را به‌طور مرتب کنترل، نظارت و راهبری کنند؟ اصلا چنین چیزی امکان‌‌پذیر است؟
قائم‌مقام اسبق شرکت ملی پالایش و پخش خاطرنشان کرد: همچنین اگر این پالایشگاه بخواهد خوراک را از غرب کارون دریافت کند، باید نفت خام را در مخزنی ذخیره و سپس منتقل کند یا باید نفت 5 الی 6 میدان با هم مخلوط شود تا تحویل صورت بگیرد. از طرفی بخش خصوصی برای صادرات فرآورده که به عهده خودش گذاشته شده، به مشکل می‌‌خورد. زیرا یک پالایشگاه برای انجام این کار باید روزی 500 تا هزار کامیون در اختیار داشته باشد تا کار جابه‌‌جایی را انجام دهد.
احداث خط لوله و اسکله صادراتی بر عهده حاکمیت است
وی افزود: بنابراین اگر بخش خصوصی از پالایشگاه تا دریا خط لوله احداث کند، مجددا باید در آنجا مخازن ذخیره بسازد و سپس از طریق اسکله فرآورده را صادر کند، اما در این طرح مشخص نیست، قرار است کدام اسکله این کار را انجام دهد. ساخت اسکله هم کار حاکمیتی است و هیچ بخش خصوصی در ایران اسکله ندارد، ضمن اینکه اگر مباحث زیست محیطی پیش آمد چه کسی پاسخگو است؟
سالاری تصریح کرد: یک وقت ممکن است گفته شود قرار است میدان نفتی را به بخش خصوصی بدهند که خودش آن را توسعه دهد و سپس بهره‌‌برداری کند، اما در فراخوان مدنظر وزارت نفت، میدان نفتی دست فرد دیگری است و سرمایه‌‌گذار پالایشگاه ملزم است خودش خط لوله، مخزن ذخیره‌‌سازی و اسکله را بسازد. لذا این روش امکان‌‌پذیر نیست، ضمن آنکه مگر میشود هر کسی که پالایشگاهی احداث می‌‌کند برای خودش اسکله هم بسازد؟
قائم‌مقام اسبق شرکت ملی پالایش و پخش با بیان اینکه در شرایط کنونی اسکلههای فعلی هم ظرفیت مازاد برای صادرات ندارند، گفت: هیچ کدام از اسکلههای کشور ظرفیت مازاد ندارند که بتوان از آنها برای صادرات فرآورده‌‌های تولیدی این پالایشگاهها استفاده کرد. به همین دلیل به نظر من این شیوهنامه اجرایی نیست، زیرا مبانی آن ایراد دارد. برای مثال اگر سرمایه‌‌گذاری بخواهد روی نفت خام کار مطالعاتی کند، مشخص نیست کار مطالعاتی را باید براساس چه آنالیزی انجام دهد؛ در حالی که آنالیز نفت خام مبنای طراحی است.
وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر اگر بخش خصوصی بخواهد وارد فرایند ساخت پالایشگاه شود، به ورطه بوروکراسی اداری می‌افتد. ضمن آنکه در این طرح به پتروپالایشگاه اشاره شده که برای ساخت یک پتروپالایشگاه با ظرفیت 250 هزار بشکه‌‌ای حداقل 750 هکتار زمین لازم است. این کار نیاز به آب دریا دارد.
به گفته وی، باید به موضوعات سیستم آب شیرین‌‌کنی، پساب و بحث‌های زیست محیطی توجه کرد. گرفتن مجوز محیط زیست هم نیازمند توضیح بابت پساب است. در نتیجه سرمایه‌‌گذار باید روی مسائلی مانند سیستم آب شیرین، خاک، آب و دریا را مطالعه کند که با توجه به این نکات از دید من این پروسه به هیچ نتیجهای نمی‌رسد.
سالاری اظهار داشت: این موارد که اشاره شد، ایرادات شیوهنامه است و آقایان وزارت نفت بهتر بود پس از مطالعه عملکرد سایر کشورها، دستورالعمل می‌نوشتند. کار کارشناسی نیازمند، تحلیل کارشناسی است و برای بررسی جوانب این کار نیاز به میزگردی است که افرادی از وزارت نفت، منتقدین و سایر کارشناسان در آن حضور داشته باشند. درباره برنامه قبلی وزارت نفت در خصوص پالایشگاه سیراف هم آن زمان گفته شد که پالایشگاه سیراف 47 درصد بازگشت سرمایه دارد، اما در آخر هیچ نتیجهای نداشت.
قائم‌مقام اسبق شرکت ملی پالایش و پخش درباره راهکار اجرای قانون استفاده از سرمای‌ه‌های مردمی در حوزه صنایع پایین‌دستی پالایشگاهها و پتروپالایشگاه‌ها اظهار داشت: وزارت نفت ابتدا باید یک منطقه را به عنوان هاب انرژی در کشور تعریف کند که مرکز تولید انرژی باشد و سپس با فراهم کردن زیرساخت‌‌های لازم و انجام مطالعات فنی و اقتصادی، شرایط را برای حضور بخش خصوصی فراهم کند. مانند کاری که دولت در حوزه شهرک‌‌سازی انجام می‌‌دهد؛ یعنی زیرساختها را به وجود می‌‌آورد و سپس بخش خصوصی برای تامین مالی وارد کار میشود.
