بازار گاز طبیعی در بحران ؟

محمود خاقانی

 کارشناس بین‌المللی انرژی

امریکا در یک اقدام عوام‌فریبانه پیشنهاد داد که برای مقابله با بحران ویروس کرونا به ایران کمک کند. رسانه‌های فارسی زبان متحد امریکا هم روی این پیشنهاد تبلیغ بسیار کرده و ایران را متهم کردند که این پیشنهاد بشردوستانه امریکا را رد کرده است. بعد که خود امریکا با بحران کرونا دست به گریبان شد معلوم شد که امریکا توان مقابله با کرونا را در کشور خودش هم ندارد چه برسد به اینکه به یک کشور دیگر کمک کند. پس از شکست اجلاس اوپک و غیراوپک دریک اقدام عجولانه و به نظر من از روی ترس امریکا در خانواده آل سعود دست به کودتای دوم برای تحکیم پایه‌های حکومتی بن سلمان زد. برای مقابله با روسیه و مجبور کردن این کشور برای مذاکره درباره سوریه و سایر موارد مورد علاقه در خاورمیانه تصمیم گرفت که قیمت نفت خام عربستان بشکه‌ای هفت دلار کاهش پیدا کند و عربستان روزی دومیلیون و شصد هزار بشکه هم بیشتر نفت تولید کند تا ایران گرفتار بحران کرونا با مشکلات بیشتراقتصادی روبه‌رو شود و زیر فشار برای مذاکره با امریکا قرار بگیرد. درهمین راستا امریکا به شرکت‌هایی که نفت ایران را روی نفت کش‌ها نگهداری می‌کنند هشدار داده که تحت تحریم قرار می‌گیرند. دراین راستا امریکا سعی دارد به روسیه و چین هم فشار اقتصادی بیشتری وارد کند. اما روز دوشنبه 19 اسفندماه 98 وزارت اقتصاد روسیه اعلام کرد که اقتصاد روسیه می‌تواند قیمت نفت بین 30 تا 25 دلار درهربشکه را تاب بیاورد.

    خطر ورشکستگی تولید گاز  امریکا ؟

درهمین حال افزایش میزان حجم نفت خام و کاهش قیمت‌ها د ربازار به اعتقاد کارشناسان صنعت انرژی ممکن است تاثیر قابل توجهی دربازار گاز طبیعی بگذارد. زیرا، بازار جهانی گاز طبیعی هم مثل بازار جهانی نفت خام با عرضه بیش از تقاضا مواجه است. درنتیجه بهای گاز طبیعی در اروپا، آسیا و امریکا در حال سقوط می‌باشد.

در اروپا به‌طوری که خبرگزاری‌ها گزارش کرده‌اند قیمت شاخص گاز طبیعی 27 درصد درشروع سال جدید میلادی کاهش قیمت داشته و این کاهش قیمت علاوه برکاهش 50 درصدی در سال 2019 بوده است. در امریکا قیمت فروش در بازار آتی تا ماه جولای 2020 مشهور به هنری هاب (Henry Hub) درحال حاضر کمتر از دو دلار برای هر یک میلیون واحد بریتیش ترمال  mmBtu - million British thermal units است. به همین دلیل کارشناسان بازار گاز طبیعی درامریکا معتقدند که برای خرید گاز برای ماه‌های نزدیک‌تر یعنی قبل از جولای 2020 انتظار میرود که قیمت‌ها بین یک دلار و شصت سنت و یک دلار وپنجاه سینت معامله شوند.

   چه عواملی می‌تواند

به بهبود قیمت گاز طبیعی کمک کند

کارشناسان می‌گویند بررسی‌های اخیر نشان می‌دهد که اروپا و آسیا تمام مخازن نگهداری گاز طبیعی شان پر است. در امریکا هم پیش بینی شده که ذخیره‌سازی گاز طبیعی به میزان حجمی رسیده که در حد یک رکورد است. یعنی حدود دو تریلیون فوت مکعب که 12 درصد که بالاتر از میانگین پنج سال گذشته است. دربخش تولید گاز طبیعی هنوز نشانه هایی از کاهش تولید دیده نمی‌شود. زیرا، درامریکا بیشترین حجم گاز طبیعی همراه تولید نفت خام تولید می‌شود و علاوه برآن گاز طبیعی غیر متعارف (شیل گاز) هم نقش مهمی ایفا می‌کند. بنابراین، نمی‌توان انتظار داشت که قیمت گاز طبیعی دربازار روندی صعودی حداقل درکوتاه‌مدت را تجربه کند. درنتیجه انتظار می‌رود که شرکت‌های فعال دربخش بالادستی صنعت گاز طبیعی به‌ویژه در امریکا با مشکلاتی دست به گریبان بشوند. آنطور که برخی از خبرگزاری‌های تخصصی نفت و گاز گزارش کرده‌اند هزینه تولید گاز طبیعی غیرمتعارف (شیل گاز) حدود سه دلار در هر میلیون بی‌تی یو تخمین زده می‌شود و چنانچه قیمت گاز طبیعی در رقم فعلی باقی به ماند شرکت‌های متعددی ممکن است درمسیر ورشکستگی قرار بگیرند. این درحالی است که میزان تقاضا برای گاز طبیعی درامریکا نیز درحد اشباع گزارش شده است.

   نیروگاه‌های گازی

یکی از راه‌حل‌های افزایش تقاضا برای گاز طبیعی توسعه تولید برق توسط نیروگاه‌های گازی توصیف شده است. دربعضی از کشور‌ها از جمله در امریکا انتظار می‌رود که تقاضا درتابستان برای مصرف برق افزایش پیدا کند و ممکن است این افزایش تقاضا و نیاز به تولید برق بیشتر توسط نیروگاه‌های گازی تا حدودی به افزایش قیمت گاز طبیعی کمک کند. درهمین حال بازار گاز طبیعی امریکا چشم امید به افزایش مصرف و تقاضا در مکزیک بسته است که حجم قابل توجهی از گاز طبیعی تولیدی امریکا قرار است به بازار مکزیک صادر شو د. کاهش قیمت گاز طبیعی در داخل امریکا به اعتقاد بسیاری از کارشناسان انرژی علی‌رغم افزایش تقاضا برای گاز طبیعی مایع LNG درآسیا ممکن است روی حجم صادرات گاز LNG امریکا و توان رقابت با LNG تولیدی قطر و استرالیا هم تاثیر بگذارد.

   بازی بزرگ رقابت

بزرگ‌ترین تولید‌کنندگان و صادر‌کنندگان LNG به‌شدت به‌دلیل شیوع بیماری کرونا و کاهش تقاضا با مشکلات هزینه تمام شده و قیمت بازار LNG دست به گریبان هستند. به‌ویژه صادرکنندگانی که بیشترین حجم را به بازار چین صادر می‌کردند درمقام مقایسه با صادرکنندگانی که کمتر به بازار چین وابسته بوده‌اند با مشکلات بیشتری مواجه خواهند بود. صادر‌کنندگان گاز LNG تولید امریکا انتظار داشتند که قیمت گاز LNG امریکا قابل رقابت با سایر عرضه‌کنندگان LNG دربازار تا سال 2030 باشد. اما، کاهش خرید مصرف‌کنندگان اروپایی از امریکا نشان می‌دهد که واقعیت‌های تازه در بازار درحال خودنمایی است. روند فعلی نمی‌تواند خبر خوبی برای کارخانه‌های LNG جدید که قرار است به زودی فعالیت‌شان را درامریکا شروع کنند باشد. اما جمع‌بندی آنکه؛ ویروس کرونا در سال 2020 موجب کاهش تولید نفت خام در امریکا و کاهش تولید گاز همراه نفت خام خواهد شد. صاحب نظران بازار انرژی بنا به برخی از گزارش‌ها انتظار دارند که دراواسط سال 2021 درصورت کاهش بحران کرونا و بهتر شدن قیمت‌های نفت خام، بازار گاز طبیعی نیز درمسیری تعادلی قرار بگیرد. به این معنی که تولید‌کنندگان کوچک و متوسط امریکایی باید صبر و تحمل داشته باشند تا شاید وضع برایشان بهتری شود. شرکت‌های بزرگ دولتی نظیر قطر و گاز‌پروم روسیه و شرکت‌های چندملیتی ممکن است بتوانند این بازار را تحمل کنند. خانم ایرینا اسلاو Irina Slav در Oilprice.com نوشته است: “...ما ممکن است ورشکستگی‌هایی را دربخش تولید گاز طبیعی غیر متعارف (شیل گاز) امریکا شاهد باشیم. مگر اینکه تابستان گرمی داشته باشیم و افزایش تقاضا برای مصرف برق وضع بازار گاز طبیعی را بهبود ببخشد. “ نهایتا امریکا درصدد است با افزایش فشار وتحریم‌های اقتصادی به ویژه تحریم نفت وگاز طبیعی ایران شرایطی را به وجود بیاورد که رقبای بالقوه نظیر ایران وارد بازارنفت و گاز نشوند تا مشکلات فعلی تولید نفت وگاز درامریکا و سیاست اعلام شده امریکا در 20 ژوئن 2017 مبنی بر تسلط کامل و کنترل بازار انرژی جهان تحقق یابد. اما، به‌نظر می‌رسد که ویروس کرونا و مقاومت مردم ایران، ونزوئلا و سایرین سیاست‌های اعلام شده دولت ترامپ را درسال انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا و امید انتخاب دوباره ترامپ را با مشکلات عدیده‌ای که قبلا پیش‌بینی نشده بود روبه‌رو کرده است.