انقلابی در انقلاب

برخی آن را انقلاب دوم می‌نامند؛ انقلابی درون انقلاب اسلامی که انقلاب فرهنگی نام گرفت. پس از انقلاب ۵۷، دانشگاه همچنان سرشار از فضایی پرشور و انقلابی بود. این نهاد که پیش از این محل فعالیت‌‌‌‌‌‌‌‌های سیاسی و دربرگیرنده گروه تاثیرگذاری بر جریان انقلاب یعنی دانشجویان بود، پس از انقلاب تبدیل به سنگر احزاب و جریان‌‌‌‌‌‌‌‌های سیاسی به‌ویژه سازمان چریک‌‌‌‌‌‌‌‌های فدایی خلق و سازمان مجاهدین خلق شده بود. از نظر دولت، ایجاد یکپارچگی برای پیش بردن ارزش‌های اسلامی ملزم دانسته شد، از این رو، «پاکسازی» دانشجویان، اساتید و کارکنان دانشگاه از افراد «غرب‌‌‌‌‌‌‌‌زده» و «ضد انقلاب» که پیش از آن توسط کمیته‌های تصفیه به شکل محدودی صورت می‌‌‌‌‌‌‌‌گرفت، هم‌‌‌‌‌‌‌‌زمان با پیام نوروزی امام خمینی در فروردین 59 شدت گرفت.  در این پیام خواستار «تصفیه» اساتید مرتبط با شرق و غرب، تبدیل دانشگاه به «محیطی سالم برای تدوین علوم عالی اسلامی» و «عدم وابستگی آن به احزاب، کمونیسم و مارکسیسم» شد. پیش از صدور این پیام، مصطفی میرسلیم، معاون سیاسی وزارت کشور در ۸ اسفند ۱۳۵۸ طی نامه‌‌‌‌‌‌‌‌ای از وزیر علوم درخواست کرد، روسای دانشگاه‌ها «از اجازه دادن به گروه‌های سیاسی به هر عنوان برای برگزاری مراسم سخنرانی و تبلیغات سیاسی خودداری کنند». شورای انقلاب در ۲۹/۱/۱۳۵۹ پس از دیدار با آیت‌‌‌‌‌‌‌‌الله خمینی، طی بیانیه‌‌‌‌‌‌‌‌ای مقرر داشت: «ستادهای عملیاتی گروه‌های گوناگون، دفترهای فعالیت و نظایر اینها که در دانشگاه‌ها، دانشکده‌ها و موسسات آموزش عالی مستقر شده‌‌‌‌‌‌‌‌اند، در ظرف چند روز، از صبح شنبه، تا پایان روز دوشنبه، برچیده شوند؛ چنانچه تا پایان این مهلت، تاسیسات مذکور برچیده نشوند، شورای انقلاب مصمم است که همه با هم، یعنی رییس‌جمهور و اعضای شورا، مردم را فراخوانند و همراه مردم در دانشگاه حاضر شوند و این کانون‌‌‌‌‌‌‌‌های اختلاف را برچینند». همچنین در این بیانیه اعلام شد که در روز ۱۵ خرداد سال تحصیلی دانشگاه‌ها به اتمام خواهد رسید و از این تاریخ تا مدت نامعلومی دانشگاه‌ها تعطیل خواهند بود. دوم اردیبهشت 1359، با تعطیلی برخی دانشگاه‌ها و مرکزهای آموزش عالی و آغاز برخورد با گروه‌های مختلف، این روز به عنوان روز «انقلاب فرهنگی» اعلام شد.  خرداد همان سال ستاد انقلاب فرهنگی برای گزینش اساتید انقلابی و مسلمان و تصفیه دانشگاه از نیروهای کمونیست و لیبرال، تشکیل شد؛ ستادی که بعدتر به شورای انقلاب فرهنگی تغییر نام داد. تعطیلی دانشگاه‌ها برای انقلاب فرهنگی که قرار بود حتی بیش از چندین سال به طول انجامد تا به صورت بنیادین تحولاتی را از سر بگذراند، با توجه به نیازی که احساس می‌‌‌‌‌‌‌‌شد و اصرار برخی از اعضای شورا، بعد از حدود سه سال پایان یافت.  بیست و هفتم آذر ۱۳۶۱ که تمامی دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی بازگشایی شد، در تقویم جمهوری اسلامی ایران روز وحدت حوزه و دانشگاه نام گرفت.