5 راهکار برای ایجاد راه ابریشم هوایی از فراز ایران

طبق بررسی مرکز پژوهش‌های مجلس، از الزامات تحقق تبدیل ایران به راه ابریشم هوایی، افزایش ظرفیت فرودگاه‌های بین‌المللی نظیر فرودگاه امام خمینی (ره) و فرودگاه‌های بین‌المللی مناطق آزاد و تبدیل آنها به فرودگاه قطب با هدف توسعه پروازهای ترانزیت است.مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی به بررسی و تحلیل ایده راه ابریشم هوایی و پیشنهادات و چالش‌ها در این باره پرداخت و مواردی در این حوزه مطرح شد. 

در مقدمه این گزارش آمده است: کریدور آسیای شرقی به اروپا و بالعکس از دیرباز به عنوان یک شاهراه اصلی مطرح بوده است. طی سال‌های اخیر کشور چین به عنوان یکی از مقاصد این راهگذر مهم تلاش کرده تا با مطرح کردن ابتکار «کمربند و راه» و سرمایه‌گذاری در آن زمینه را برای تقویت این شاهراه در سه بخش زمینی، دریایی و هوایی فراهم آورد. کشورمان به لحاظ موقعیت جغرافیایی در میانه این شاهراه قرار گرفته و ویژگی‌های ممتازی جهت تبدیل به یک قطب ترانزیت مسافر و بار دارد. براساس بررسی‌های انجام شده سرمایه‌گذاری در زمینه توسعه زیرساخت‌های فرودگاهی با هدف ارتقای ظرفیت و تبدیل فرودگاه‌های بین المللی کشور به فرودگاه قطب، اعتمادسازی جهانی و افزایش امنیت فضای پروازی کشور و اعطای آزادی‌های پنجم و ششم هوانوردی (سیاست آسمان باز) به خطوط هوایی کشورهای آسیای شرقی و اروپایی به منظور ترانزیت مسافر از فرودگاه‌های قطب کشور ازجمله مهم‌ترین گام‌های اجرایی پیوستن به مسیر جاده ابریشم هوایی است. در بخشی از این گزارش آمده است: در شرایط کنونی مشارکت ایران در ابتکار کمربند و راه باید با درایت، دوراندیشی و آینده‌نگری مورد بررسی قرار گیرد، در این راستا آنچه بیش از هر مورد دیگری می‌تواند ایران را در این ابتکار بدون جایگزین و بی بدیل مطرح سازد، ابتکار «راه ابریشم هوایی» است؛ این ابتکار بر آن است که با بهره‌مندی از فضای کشور که در ارتباط بین شرق آسیا (مرکز تولید کالا و خدمات صادراتی به غرب) و اروپا (مرکز واردات و مصرف کالاها و خدمات تولیدی شرق) قرار دارد، تسهیلات لجستیکی و ترانزیتی فراهم آورد.  فضای ایران برای معرفی کریدور هوایی راه ابریشم هوایی پتانسیلی است که می‌تواند در صورت معرفی در سطحی گسترده در فضای رسانه‌ای، موجب نزدیکی بهره مندان از آن، شامل شرکت‌های هوایی، بهره‌مندان مستقیم و غیرمستقیم، کاهش آلودگی، صرفه جویی در مصرف سوخت و افزایش درآمدها برای ذینفعان ازجمله ایران با کمترین سرمایه‌گذاری و بیشترین بهره وری اقتصادی باشد.  بنابراین گزارش ابتکار کمربند ـ راه کشور چین نمونه‌ای از طرح‌هایی است که نشان می‌دهد قرار گرفتن در مسیر کریدور آسیای شرقی به اروپا دارای چه میزان اهمیت است. چین به عنوان یک ابرقدرت اقتصادی طی سال‌های اخیر تلاش کرده خود را به عنوان یک بازیگر اصلی در این کریدور مطرح کند کریدوری که یک سوی آن کشورهای آسیای شرقی با اقتصادهای نوظهور و قدرتمند و سوی دیگر آن کشورهای اتحادیه اروپا با سطح فناوری و توان صنعتی بالا است. قرار گرفتن کشورمان در میانه این جریان مالی، فناوری و صنعتی یک موهبت خدادادی است که باید به نحو احسن از آن استفاده کرد.  از منظر هوانوردی فاصله طولانی میان اروپای غربی و کشورهای خاور دور سبب می‌شود پروازهای خطوط هوایی این کشورها از فراز منطقه خاورمیانه عبور کنند این بدین معناست که این پروازها یا با استفاده از هواپیماهای دوربرد از فراز این منطقه عبور می‌کنند و یا با استفاده از هواپیماهای میانبرد مجبور به توقف در یکی از کشورهای خاورمیانه، سوختگیری و ادامه حرکت خود به سمت مسیر مقصد خواهند بود. در هریک از این دو حالت مزایای اقتصادی قابل توجهی نصیب کشورهایی می‌شود که بتوانند از این موقعیت ژئواستراتژیک بهره‌برداری کنند. بنابراین گزارش فرصت‌های اقتصادی این موضوع شامل درآمدهای هوانوردی (کسب درآمد از پروازهای عبوری از فراز آسمان کشور)، پروازهای ترانزیت شامل فروش سوخت، دریافت حق الزحمه خدمات فرودگاهی و توسعه بازار خُرده فروشی است.  برای تحقق این موضوع از منظر زیرساختی افزایش ظرفیت فرودگاه‌های بین‌المللی کشور (ازجمله فرودگاه امام خمینی و فرودگاه‌های بین‌المللی مناطق آزاد ازجمله فرودگاه کیش و چابهار) و تبدیل آنها به فرودگاه قطب با هدف توسعه پروازهای ترانزیت مهم‌ترین مساله موجود است.  از منظر حقوقی و فنی کشورمان باید تفاهمنامه سیاست آسمان باز را با کشورهای اروپایی و آسیای شرقی امضا کرده و این سیاست را برای فرودگاه‌های بین‌المللی و ترانزیت کشور اجرایی کند. طبق این تفاهمنامه و براساس آزادی‌های پنجم و ششم هوانوردی، خطوط هوایی کشورهای آسیای شرقی و اروپایی اجازه توقف در فرودگاه‌های کشور، بارگیری مجدد و سوار کردن مسافران ایرانی را خواهند داشت.