اثر«کرونا» بر تامین اجتماعی
رزاق صادق
عضو سابق هیات‌مدیره سازمان تامین اجتماعی
بحران ناشی از شیوع کرونا تبعات ناگواری برای افراد، سازمان‌ها و کشورها به همراه خواهد داشت، به گونه‌ای که اگر فکر عاجلی برای کنترل و مهار آن صورت نگیرد، علاوه بر آوار فاجعه دردناک بر سر انسان‌ها و فرسوده شدن نظام درمان کشور که بستر پیشرفت‌های هم از قبل نداشت، بر کلیه بخش‌های اقتصادی و اجتماعی کشور آثار بعضا جبران‌ناپذیری خواهد گذاشت.
آثار چندگانه کرونا بر بخش‌های مختلف بعضا از سوی فرهیختگان مرود مداقه قرار گرفته و به شرایط دوران پساکرونا هم از سوی آنها اشاره شده است. به نظر نگارنده کرونا و دوران پسا کرونا برای سازمان تامین اجتماعی فاجعه بار خواهد بود که به برخی از قسمت‌ها و زوایای آن در ذیل اشاره خواهد شد. امید است مسوولان به بحران کرونا، پیامدهای ناشی از آن و همچنین راهکارهای برای برون رفت یا کاهش پیامدهای آن بیندیشند و از هم‌اکنون تیمی از کارشناسان در سازمان تامین اجتماعی تشکیل شود و شیوه برخورد با هر بحران را تنظیم و آماده سازند.
۱- وضعیت منابع و مصارف سازمان تامین اجتماعی قبل از شیوع کرونا مطلوب نبود، به‌طوری که ناگزیر به اخذ وام و فروش اموال برای جبران کسری شده بود.
۲- حال بحرانی را به نام کرونا در نظر بگیرید که بر این سازمان در حال ریزش بار شود، بدیهی است که تحمل آن نا ممکن یا خود مشکلات ثانوی سیاسی و امنیتی به وجود خواهد آورد.
۳- نیمی از جمعیت کشور عضو این صندوق بیمه‌گر اجتماعی هستند. پیش‌بینی می‌شود نیمی از این ۴۳ میلیون نفر بیمه شده اصلی و تبعی سازمان تامین اجتماعی دچار کاهش درآمد یا فاقد درآمد خواهند شد.
۴- لشکر بیکاران افزایش و تعداد مشتریان صندوق بیمه بیکاری و متقاضیان دریافت مقرری بیکاری افزایش ناگهانی یافته و به صف دریافت‌کننده این مقرری خواهند پیوست. علاوه بر آن امنیت شغلی سایر شاغلان دچار خدشه می‌شود و مشکلات روان پریشی افزایش خواهد یافت.
۵- بازماندگان مستمری‌بگیران و فوت‌شدگان، حقوق مستمری مطالبه خواهند کرد و افزایش جمعیت مستمری بگیران نسبت جمعیت بیمه‌شدگان را بیش از پیش کاهش خواهد داد. همزمان کرونا که باعث رکود اقتصادی و بیکاری شده، تعداد بیمه پردازان را هم کاهش می‌دهد و نسبت مذکور را مضاعف کاهش خواهد داد.
۶- درآمدهای ناشی از وصول حق بیمه از شاغلان کاهش می‌یابد و با خراب شدن فضای کسب و کار درآمدهای ناشی از سرمایه‌گذاری نیز نزولی خواهد شد.
۷- بسیاری از کارگاه‌های تولیدی تعطیل و برچیده خواهد شد، از این‌رو، هم تعداد بیمه‌شدگان و هم میزان دریافت حق بیمه کاهش می‌یابد و از همین رو درآمدهای تامین اجتماعی تضعیف خواهد شد.
۸- هزینه‌های درمان تامین اجتماعی تحت تاثیر همه‌گیری کرونا جهشی خواهد بود و کمر سازمان را خواهد شکست، زیرا با پایان کرونا و آغاز دوران پسا کرونا، عوارض ناشی از کرونا ماندگار خواهد بود و هزینه‌ها سرسام آور خوهد شد.
۹- مطلبی که کمتر به آن پرداخته می‌شود، آثار این ویروس ناشناخته و کشنده روی نسل آتی است که با طولانی شدن دوران کرونا، شرایط را برای دوران پسا کرونا با اما و اگرهای روحی و روانی و فقر و تحقیر‌ها مواجه خواهد کرد.
۱۰-اما راه برون‌رفت از این قبیل مشکلات که تقریبا تمام‌وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها و... در گیر آن بوده و خواهند بود، در غلبه عقلانیت بر احساسات و استفاده از تجربیات جهانی و تبعیت از آن است نه اینکه دو‌ماه است بلاتکلیف مانده‌ایم و هنوز نتوانسته‌ایم برنامه‌ای اولیه برای جنگ با کرونا داشته باشیم.
