موانع توسعه مترو از نگاه رییس شورای شهر تهران

گروه راه و شهرسازی| 

اگرچه به واسطه رکود ساخت وساز همچنین کاهش درآمدهای شهرداری در پی شیوع کرونا، این سازمان دچار تنگنای مالی شدیدی شده به گونه‌ای که طی روزهای گذشته برخی از اعضای شورای شهر خواستار تخصیص بخشی از منابع مالی صندوق توسعه ملی به شهرداری شدند، اما محسن هاشمی، رییس شورای اسلامی شهر تهران که خود در دوره‌ای مدیرعامل شرکت متروی تهران بوده، رابطه‌ای میان تنگنای مالی و رکود در توسعه مترو نمی‌بیند. به گفته او، مقاطع زیادی بوده که تنگناهای مالی بیشتری در شهرداری تهران وجود داشته اما مترو هیچگاه به این حد از رکود دچار نشد.

هاشمی در خصوص عملکرد مترو در این دوره از مدیریت شهری گفت: متأسفانه باوجود تذکرات و پیگیری‌های مکرر برای ما هم روشن نیست که چرا مترو به وعده افتتاح هرماه یک ایستگاه عمل نمی‌کند، اگر بگوییم مشکلات مالی مانع است، این مسائل همیشه وجود داشته و زمان‌هایی دچار تنگناهای مالی بیشتری بوده‌ایم، اما مترو به این رکود دچار نشده است.

رییس شورای شهر تهران با اشاره به راهکار خروج مترو از بحران مالی گفت: راهکارهایی زیادی برای حل مشکل منابع مالی هم وجود دارد مانند بارگذاری در حاشیه ایستگاه‌ها و فعال کردن ظرفیت مجتمع‌های ایستگاهی که استفاده جدی نمی‌شود. یکی از معضلات جدی این دوره مترو، عدم اولویت بندی فعالیت‌هاست به نحوی که منابع مالی در همه خطوط و پروژه‌ها هزینه می‌شود و بخش‌هایی که اولویت دارد و باید به بهره‌برداری برسد از پیشرفت لازم برخوردار نیست، موضوع دیگر فقدان انسجام در فعالیت‌هاست، به نحوی که در برخی ایستگاه‌ها، سازه آماده بهره‌برداری است اما تجهیزات تأمین نشده است و این مسائل موجب تأخیر در افتتاح ایستگاه‌ها می‌شود، انتظار جدی ما از شهردار و مدیریت مترو آن است که با توجه به صدور مجوزهای لازم توسط بانک مرکزی، به سرعت این موضوع را عملیاتی کنند.

او با انتقاد از وضعیت ناوگان حمل و نقل عمومی گفت: طی دهه 90، یعنی حدود 8 سال گذشته، ما شاهد توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی شهر تهران در شبکه مترو و اتوبوس نبودیم و با وجود زیرساخت‌های مناسبی که در شبکه مترو و خطوط ویژه اتوبوس رانی وجود دارد، اما به دلیل کمبود ناوگان از این زیرساخت استفاده کافی نمی‌شود و مصوبات مناسبی که مجلس و دولت در این مورد داشته‌اند به دلیل بروکراسی کند به نتیجه نرسیده که آخرین آن دستور رییس‌جمهور برای تأمین ۱۵۰۰ دستگاه اتوبوس تا پایان اردیبهشت است.

  دلیل اثرگذار نبودن شوراهای شهر

محسن هاشمی در گفت‌وگو با مهر به مناسبت روز شوراها نیز با بیان اینکه تاکنون تنها یک سوم اختیارات قانونی پیش بینی شده به مدیریت شهری تفویض شده و دوسوم این اختیارات در حوزه‌های مختلف به مدیریت شهری تفویض نشده است گفت: طبیعی است با این اختیارات محدود، شوراها نتوانند اثرگذاری که مد نظر شهروندان است را به دلیل کمبود اختیارات قانونی انجام دهند اما طی همین مدت نیز اقدامات موثری نیز انجام شده است؛ به‌طور مثال، در ایجاد شفافیت در مدیریت شهری، کاهش هزینه‌های اداره شهر، جلوگیری از شهر فروشی و تراکم فروشی، صیانت از باغات و لغو مصوبه برج باغ، چابک سازی ساختار مدیریت شهری و …که البته از نظر ما قابل قبول نیست و به دلیل مشکلاتی که به وجود آمد، نتوانستیم انتظارات و مطالبات به حق مردم را برآورده کنیم.

    شفافیت و جلوگیری از رانت 

به باور، رییس شورای شهر تهران، شفافیت در مدیریت شهری یکی از دستاوردهای مهم شورای پنجم است و شورا خود در این مسیر پیش قدم شد اما در مورد سیاسی کردن رسیدگی به پرونده‌های شهر اتفاقا ما مخالف مچ‌گیری و استفاده سیاسی هستیم و تاکنون هم اقدامی در این زمینه نشده است.

او در گفت‌وگو با ایلنا، در پاسخ به سوالی درباره تغییرات پی در پی شهردار و حضور چهره‌های سیاسی اصلاح‌طلب در شورا گفت: با انتقاد اول تا حدودی موافقم و قبول دارم که این تغییرات و بی‌ثباتی ایجاد شده در اداره شهر که ظرف 15 ماه نخست رخ داد و در مدیریت‌های میانی هم تا حدی ادامه پیدا کرد به روند اداره شهر آسیب زد، اما در مورد اتهام سیاسی کاری به شورای پنجم، این قضاوتی غیرمنصفانه است و شورای پنجم در حد توان و اختیارات قانونی خود و شرایط عمومی کشور سعی کرد، مشکلات شهر را حل کند، البته شاید مقایسه شورای پنجم با سه دوره گذشته شورا که مدیریت شهری ثابت بود و با اختیارات زیادی عمل می‌کرد این احساس را به وجود آورده که شورا بیشتر فعال شده  اما برداشت خود ما این است که شورا اختیارات و حوزه تصمیم‌گیری وسیعی ندارد و در این محدودیت به وظایف خود عمل کرده است و نمی‌توان انتظاراتی که از شهرداری وجود دارد را به شورا تعمیم داد.

  جلوگیری از رانت دستاورد شورای پنجم

هاشمی افزود: شفافیت در مدیریت شهری یکی از دستاوردهای مهم شورای پنجم است و شورا خود در این مسیر پیش قدم شد و جلسات غیرعلنی را حذف کرد و با پخش زنده جلسات رسمی شورا به شهروندان دسترسی کاملی به مذاکرات صحن شورا داد، همین موضوع شفافیت آرا و روشن شدن رای هر نماینده که مدت‌هاست محل مناقشه است بدون سروصدا و تبلیغ در شورا تصویب و اجرا شد و آرا اعضای شورا در حوزه قانونی کاملا شفاف است یا تصویب ممنوعیت واگذاری ترجیحی املاک شهرداری بدون تصویب در صحن شورا، گام بزرگی در مسیر شفاف سازی و جلوگیری از رانت بود که در این دوره اتفاق افتاد. رییس شورای شهر تهران ادامه داد: در مورد پرونده‌های گذشته نیز ما مخالف مچ‌گیری و استفاده سیاسی هستیم و تاکنون هم اقدامی در این زمینه نشده است، البته شهرداری نیز در این موضوع ضعیف عمل کرده و اقدام قضایی برای احیای حقوق پایمال شده شهرداری صورت نگرفته است.

شورای شهری‌ها در این مدت از کم بودن حد و حدود اختیارات قانونی خود نیز اعلام نارضایتی کرده‌اند. هاشمی در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه شورای شهر اختیارات نظارتی دارد، شورای پنجم تا چه اندازه از این اختیارات استفاده کرده است؟ اظهار کرد: نظارت شورا به مراتب محدودتر از نظارت مجلس است، دیوان محاسبات به عنوان ابزار نظارتی مجلس برای حسابرسی عملکرد دولت و تشخیص انحراف از بودجه و قانون وجود دارد، اما شورا فاقد چنین ابزاری است، ابزار دیگر مجلس احضار وزرا و سوال و استیضاح است که در مورد مدیران شهری این ابزار هم در اختیار شورا نیست و تنها می‌تواند از شهردار سوال کند، اما اعضای شورا از ابزار تذکر استفاده زیادی برای نظارت انجام می‌دهند و البته ابزار تذکر ضمانت اجرایی و تاثیر قانونی زیادی ندارد.

   عملکرد در جریان شیوع کرونا 

شیوع کرونا، نقش پارلمان شهری در سطوح مدیریتی کشور را زیر ذره‌بین منتقدین برد. برخی معتقد هستند که حضور شورا در تصمیم‌گیری‌های کلان وحتی در سطح شهر تهران به‌شدت کمرنگ است که برخی اعضای شورای شهر نیز به آن انتقاد و اذعان دارند. هاشمی در پاسخ به این سوال که چرا شورای شهر نتوانست اثرگذاری لازم را به عنوان نماینده مردم شهر طی این مدت داشته باشد و حتی درخواست آنها برای حضور در جلسات ستاد به عنوان نماینده مردم به نتیجه نرسید، گفت: به نظرم شورا در زمینه کرونا عملکرد روشنی داشت، البته در مدیریت بحران در همه جا معمولا به‌صورت متمرکز و ملی تصمیم‌گیری می‌شود، اما ما انتظار داشتیم که در تصمیم‌گیری ملی، مشورت و تعامل بیشتری با مدیریت شهری انجام شود اگرچه مواضع شورا به روشنی بیان شد و اگر عملکرد شورای شهر تهران با سایر کلانشهرهای کشور و شوراهای شهر سایر کلانشهرهای جهان که درگیر کرونا هستند، تطبیق داده شود به نظرم عملکرد شورای شهر تهران قابل قبول بود.