افزایش 82 درصدی مبلغ چک‌های برگشتی
گروه بانک و بیمه | محسن شمشیری|
تعداد و رقم چک برگشتی در اسفندماه ١٣٩٧، بالغ بر ٦٧١ هزار فقره چک به ارزشی بالغ بر ٩٧ هزار میلیارد ریال بوده که در اسفند 98 به یک میلیون و ۳۶ هزار فقره چک به ارزشی حدود ١٧٧ هـزار میلیارد ریال رسیده است. به عبارت دیگر، در یک‌سال اخیر اثر کرونا و رکود تورمی سال 98 باعث شده که چک برگشتی از نظر تعداد 54 درصد و از نظر مبلغ 82 درصد رشد کند.
به گزارش «تعادل»، همان‌طور که کارشناسان اقتصادی و فعالان اقتصادی پیش بینی کرده بودند، متاثر از شیوع ویروس کرونا از بهمن 98 و اثر آن بر تعطیلی بسیاری از واحدهای اقتصادی کشور و ایجاد شرایط رکود تورمی، چک‌های برگشتی در سه ماه اخیر و اسفند 98، فروردین و اردیبهشت 99 به‌شدت افزایش یافته است و پیش بینی می‌شود که این روند در ماه‌های آینده نیز نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد کند. با وجود فرصت سه ماهه شبکه بانکی برای پرداخت اقساط و تمدید فرصت پرداخت اجاره در برخی واحدهای مسکونی و تجاری، بسیاری از فعالان اقتصادی به دلیل عدم فعالیت، تعطیلی، هزینه‌های مختلف اجاری و تجاری ومسکونی و... با مشکل کسری موجودی و چک برگشتی مواجه شده‌اند و تمهیدات و تسهیلات دولت و سیستم بانکی نتوانسته اثر قابل توجهی بر هزینه‌ها و چک‌های برگشتی کسب وکارهای مختلف داشته باشد.
به همین دلیل در اسفندماه که دومین ماه تعطیلی‌های اقتصادی در ایران به شمار می‌رود و اصطلاحا با کاسبی شب عید و تسویه حساب‌های کسب وکارها در آخر سال مواجه بوده، و فعالان اقتصادی انتظار داشتند که شب عید بتوانند تاحدودی رکود سال سخت 98 را جبران کنند، اما به دلیل شیوع کرونا و تعطیلی بسیاری از کسب وکارها، کاهش تقاضا ومصرف در کلان اقتصاد، تعطیلی بسیاری از فعالیت‌ها مانند رستوران‌ها، هتل‌ها، فعالیت‌های گردشگری، پوشاک، حمل و نقل و... عملا تعداد برگشتی چک‌ها به‌شدت رشد کرده و نسبت به بهمن‌ماه با رشد تعداد 44 درصدی و رشد مبلغ 52 درصدی برگشت چک مواجه شده است.
آمار تازه بانک مرکزی نشان می‌دهد که بالغ بر یک میلیون و ۳۶ هزار فقره چک به ارزشی حدود ١٧٧ هـزار میلیارد ریال در اسفندماه ١٣٩٨ در کل کشور برگشت داده شده است که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد و مبلـغ به ترتیب ۴۴.۲ درصد و ۵۱.۹ درصد افزایش نشان می‌دهد. از کل تعداد و مبلغ چک‌های مبادله شده در ماه مذکور به ترتیب ۱۰.۹ درصد و ۱۱.۸ درصد برگشت داده شده است. درصد تعداد و مبلغ چک‌های برگشت داده شده در بهمن‌ماه ١٣٩٨ به ترتیب معادل ۸.۴ درصد و ۹.۵ درصد و در اسفندماه سال ١٣٩٧ به ترتیب برابر ۸.۸ درصد و ۴.۹ درصد بوده است.
به عبارت دیگر، نسبت تعداد چک برگشتی به مبادله شده در اسفند 98 نسبت به اسفند 97 از 8.8 درصد به 10.9 درصد رسیده و 2.1 واحد بیشتر شده است. نسبت مبلغ چک برگشتی به مبادله شده نیز در اسفند 98 نسبت به اسفند 97 از 4.9 درصد به 11.8 درصد رسیده و 6.9 واحد بیشتر شده است. مقایسه این آمار نشان می‌دهد که دریک‌سال منتهی به اسفند 98، سهم مبلغ چک برگشتی به مبادله شده عملا 140 درصد رشد داشته است.
کاهش 23 درصدی مبلغ وصول چک
از نظر مبلغ وصول چک در اسفند 98، حدود ٣٠٨٧ هزار میلیارد ریال چک وصول شد که حدود ١٣١٨ هزار میلیارد ریال چک عادی و بالغ بر ١٧٦٩ هزار میلیارد ریال چک رمزدار می‌باشد. به عبارتی 43 درصد مبلغ عادی و 57 درصد رمزدار بوده است. اما در اسفند 97 از نظر مبلغ معادل 4035 هزار میلیارد ریال چک وصول شده که 934 هزار میلیارد ریال چک عادی و 3101 هزار میلیارد ریال رمزدار بوده است که از نظر مبلغ 23 درصد عادی و 77 درصد رمزدار بوده است. به عبارت دیگر، مبلغ وصول چک در اسفند 98 نسبت به اسفند 97 معادل 23.5 درصد کاهش یافته است. مبلغ رمزدار نیز در اسفند 98 نسبت به اسفند 97 معادل 43 درصد کاهش داشته است. مبلغ چک عادی نیز 41 درصد در اسفند 98 نسبت به اسفند 97 کاهش داشته است.
افزایش تعداد وصول چک
در اسفندماه ١٣٩٨، بالغ بر9.4 میلیون فقره چک وصول شد که از این تعداد 8.5 میلیون فقره عادی و بیش از 900 هزار فقره رمزدار بوده است ٩٠ درصد از کل تعداد چک‌های وصولی، عادی و 10 درصد رمزدار بوده است. اما از نظر تعداد در اسفند 97 بالغ بر 8.4 میلیون فقره چک وصول شده که 6.9 میلیون فقره عادی و 1.5 میلیون فقره رمزدار بوده است از نظر تعداد 82 درصد چک‌ها عادی و 18 درصد رمزدار بوده است. به عبارت دیگر، از نظر تعداد وصول چک در اسفند 98 نسبت به اسفند 97 افزایش داشته و یک میلیون فقره بیشتر شده است. البته تعداد چک رمزدار در اسفند 98 نسبت به اسفند 97 معادل 600هزار فقره کاهش داشته است. در اسفندماه ١٣٩٨، درکل کشور بالغ بر ٩٣٣ هزار فقره چک رمزدار به ارزشی بیش از ١٧٦٩ هزار میلیارد ریال وصول شد که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد و مبلغ به ترتیب 4.5 و 10.6 درصد افزایش داشته است. اما در اسفندماه ١٣٩٧، درکل کشور بالغ بر 1.5 میلیون فقره چک رمزدار به ارزشی بالغ بر ٣١٠١ هزار میلیارد ریال وصول شد. به عبارت دیگر، از نظر تعداد چک‌های رمزدار نیز در اسفند 98 نسبت به اسفند 97 معادل 38 درصد کاهش داشته است
چک برگشتی در استان‌ها
در ماه مورد گزارش در استان تهران حدود ٣٣١ هزار فقره چک به ارزشی بالغ بر ٨٥ هـزار میلیارد ریال برگشت داده شد که از نظـر تعداد ۱۰.۴ درصد و از نظر ارزش ۱۰.۸ درصد از کل چک‌های مبادله‌ای برگشت داده شده است. در ماه مذکور در بین سایر استان‌های کشور، بیشترین نسبت تعداد چک‌های برگشتی به کل چک‌های مبادله‌ای در استان، به ترتیب به استان‌های کهگیلویه و بویراحمـد (۱۷.۶ درصد)، کردستان (۱۶.۲ درصد) و هرمزگان (۱۴.۶ درصد) اختصاص یافته است و استان‌های البرز و یزد (هرکدام ۹.۱ درصد)، خوزستان (۹.۵ درصد) و گیلان (۹.۶ درصد) پایین‌ترین نسبت تعداد چک‌های برگشتی به کل تعداد چک‌های مبادله شده در استان را به خود اختصاص داده‌اند. در ماه مورد بررسی در بین سایر استان‌های کشور، بیشترین نسبت ارزش چک‌های برگشتی به کل ارزش چک‌های مبادله شده در استان به ترتیب به استان‌های هرمزگان (۱۸.۵ درصد)، کردستان (۱۷.۱ درصد) و چهار‌محال و بختیاری (۱۶.۸ درصد) اختصاص یافته است و استان‌های البرز (۸.۸ درصــد)، خوزستان و گیلان (هر کدام ۱۱.۲ درصد) و مازندران (۱۱.۴ درصد) کمترین نسبت ارزش چک‌های برگشتی به کل ارزش چک‌های مبادله شده در استان را به خود اختصاص داده‌اند.
چک‌های برگشتی به تفکیک علل
حدود یک میلیون و ٥ هزار فقره چک به ارزشی حدود ١٦٢ هزار میلیارد ریال در اسفندماه ١٣٩٨، در کل کشور به دلایل کسری یا فقدان موجودی برگشت داده شده است. در واقع در کل کشور از نظر تعداد ٩٧ درصد و از نظر ارزش ۹۱.۵ درصد از کل چک‌های برگشتی به دلایل کسری یا فقدان موجودی بوده است. در ماه مورد بررسی در استان تهران حدود ٣١٨ هزار فقره چک به ارزشی حدود ٧٤ هزار میلیارد ریال به دلایل کسری یا فقدان موجودی برگشت داده شده است. در واقع در استان تهران از نظر تعداد ٩٦ درصد و از نظر مبلغ ۸۶.۷ درصد از کل چک‌های برگشتی به دلایل کسری یا فقدان موجودی بوده است.
مبادله ٩ میلیون و ۵۰۰ هزار فقره چک
در اسفندماه ۹۸
براساس تازه‌ترین آمار بانک مرکزی، بالغ بر ٩ میلیون و ۵۰۰ هزار فقره چک به ارزشی بیش از ١٤٩٤ هزار میلیارد ریال در اسفندماه ٩٨ در کل کشور مبادله شد که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد و مبلـغ به ترتیب ۱۱.۲ درصـد و ۲۲.۶ درصد افزایش نشان می‌دهد. در ماه مورد گزارش در استان تهران حدود ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار فقره چک به ارزشی حدود ٧٩٠ هزار میلیارد ریال مبادله شد. در اسفندماه سال گذشته، ۵۲.۱ درصد از تعداد چک‌های مبادله‌ای کل کشور در سه استان تهران، اصفهان و خراسان رضوی مبادله شده است که به ترتیب با ۳۳.۶ درصد، ۱۰.۷ درصد و ۷.۸ درصد بیشترین سهم را در مقایسه با سایر استان‌ها دارا بوده‌اند. همچنین ۶۵.۷ درصد از ارزش چک‌های فوق در سه استان تهران (۵۲.۹ درصد)، اصفهان (۶.۸ درصد) و خراسان رضوی (٦ درصد) مبادله گردیده است که بیشترین سهم را در مقایسه با سایر استان‌ها دارا بوده‌اند.
چک‌های وصولی
حدود ٨ میلیون و ۵۰۰ هزار فقره چک به ارزشی حدود ١٣١٨ هزار میلیارد ریال در اسفندماه ١٣٩٨ در کل کشور وصول شد که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد و مبلغ به ترتیب ۸.۲ درصد و ۱۹.۵ درصد افزایش نشان می‌دهد. از کل تعداد و مبلغ چک‌های مبادله شده در ماه مذکور به ترتیب ۸۹.۱ درصد و ۸۸.۲ درصد وصول شده است. درصد تعداد و مبلغ چک‌های وصول شده در بهمن ماه ١٣٩٨ به‌ترتیب معادل ۹۱.۶ درصد و ۹۰.۵ درصد و در اسفندماه ١٣٩٧ به ترتیب برابر ۹۱.۲ درصد و ۹۰.۶ درصـد بوده است.
حدود ۲ میلیون و ۹۰۰ هزار فقره چک به ارزشی حدود ٧٠٥ هـزار میلیارد ریال در اسفندماه ١٣٩٨ در استان تهران وصول شد که از نظر تعداد ۸۹.۶ درصد و از نظر ارزش ۸۹.۲ درصد از کل چک‌های مبادله‌ای وصول شده است. در ماه مذکور در بین سایر استان‌های کشور، بیشترین نسبت تعداد چک‌های وصولی به کـل چک‌های مبادله‌ای در استان، به ترتیب به استان‌های البرز و یزد (هرکدام ۹۰.۹ درصد)، خوزسـتان (۹۰.۵ درصد) و گیلان (۹۰.۴ درصد) اختصاص یافته است و استان‌های کهگیلویه و بویراحمد (۸۲.۴ درصد)، کردستان (۸۳.۸ درصد) و هرمزگان (۸۵.۴ درصد) پایین‌ترین نسبت تعداد چک‌های وصولی به کل چک‌های مبادله شده در استان را به خود اختصاص داده‌اند.
در ماه مورد بررسی در بین سایر استان‌های کشور، بیشترین نسبت ارزش چک‌های وصولی به کل ارزش چک‌های مبادله‌ای در استان به ترتیب به استان‌های البرز (۹۱.۲ درصد)، خوزسـتان و گیلان (هر کدام ۸۸.۸ درصد) و مازندران (۸۸.۶ درصد) اختصاص یافته است و استان‌های هرمزگان (۸۱.۵ درصد)، کردستان (۸۲.۹ درصد) و چهار‌محال‌و‌بختیاری (۸۳.۲ درصد) کمترین نسبت ارزش چک‌های وصولی به کل ارزش چک‌های مبادله شده در استان را به خود اختصاص داده‌اند.
