ارتقای جایگاه بازار سهام با عرضه سهام عدالت

گروه بورس|

دومین هفته معاملاتی اردیبهشت ماه، روز چهارشنبه در حالی خاتمه یافت که از ابتدای این ماه تا کنون اخبار مهمی از بازار سرمایه و یا پیرامون آن مخابره شده است. در این هفته اگرچه افزایش ارزش معاملات به محدوده 15 هزار میلیارد تومان در روز و افزایش بی‌امان خالص خرید حقیقی توجه بسیاری را به خود جلب کرد، با این حال آنچه در پایان این هفته در مرکز توجه همگانی قرار گرفت خبر ابلاغیه مقام معظم رهبری در جهت آزاد سازی سهام عدالت و رسمی شدن اختیار مدیریت این دارایی توسط خود مردم بود. 

این ابلاغیه در حالی به در خواست رییس‌جمهور در جهت آزادسازی سهام یاد شده پاسخ مثبت می‌داد که در هفته نخست ماه جاری نیز خبرها از عزم دولت برای تبدیل دو سازمان توسعه‌ای به شرکت سهامی عام و عرضه آن در آینده نزدیک به بازار سهام حکایت داشت. در این میان اگرچه کلیت واگذاری سهام عدالت به مالکان حقیقی آن یعنی مردم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود و با اقبال تمامی کارشناسان رو به رو شد، با این حال فروش سازمان‌های توسعه‌ای مانند «ایدرو» و «ایمیدرو» منتقدانی داشت.

اموری از این دست سبب شد تا سازو کار عرضه سهام عدالت در بورس و چگونگی عرضه سازمان‌های یاد شده طی یک هفته اخیر توجه بسیاری را به خود جلب کند.

در این خصوص کیوان جعفری طهرانی تحلیلگر ارشد سنگ‌آهن و فولاد در خصوص مشکلات قانونی عرضه ایمیدرو در بازار سرمایه گفت: به نظر من با تایید وزیر و تغییر ایمیدرو به شکل سهامی‌ عام مشکلات ساختاری و حقوقی آن برای حضور در بازار سرمایه مرتفع خواهد شد. لذا دولت تمهیدات لازم برای رفع این مشکل را انجام خواهد داد و زمانی بحث عرضه را اعلام کرده که مطمئن است مشکلی در این راه وجود نخواهد داشت.

به گزارش اقتصادآنلاین، وی در مورد اینکه ورود شرکت‌های مادر تخصصی به بازار سرمایه مستلزم داشتن شفافیت در صورت‌های مالی، بازاریابی و حاکمیت است، ادامه داد: در مورد صورت‌های مالی ایمیدرو اطلاعات کافی به دلیل دولتی بودن وجود ندارد اما عرضه ایمیدرو در بازار سرمایه باعث می‌شود تا اسناد مالی این شرکت شفافیت لازم را پیدا کند. شاید این تنها نکته مثبت قضیه باشد.

جعفری طهرانی افزود: مشکلی که عرضه ایمیدرو در بورس دارد، این است که چون یک شرکت توسعه‌ای وارد بورس می‌شود بیشترین چیزی که برایش ارزش پیدا می‌کند گزارش سود به سهامداران است. خیلی از فعالیت‌های شرکت‌های توسعه‌ای سودده نیست مانند هزینه‌های سرباری که برای اکتشافات تحمیل می‌شود. لذا اگر قرار باشد بعد از واگذاری، ایمیدرو به سهامداران پاسخگو باشد کم کم شکل خود به عنوان شرکت توسعه‌ای را از دست می‌دهد و تبدیل به بنگاه خصولتی می‌شود که فقط سود و عدم زیان برایش اهمیت دارد که این با ساختار شرکت منافات دارد.

وی تاکید کرد: از دلایلی که این حجم از سرمایه سمت بازار سرمایه آمده است، متوقف بودن اکثر فعالیت‌های اقتصادی در ایران و کل دنیا است، از سوی دیگر کشورما با مشکلات مالی زیادی دست به گریبان بوده و مشکلات اقتصادی و بحران کرونا نیز مزید بر علت شده است. از سوی دیگر به خاطر کاهش سود بانکی مردم تمایل به سرمایه‌گذاری در بورس پیدا کرده‌اند اما افرادی که وارد بازار سرمایه شده‌اند، خیلی حرفه‌ای نیستند که بتوانند نوسان‌گیری کنند و زمان افزایش و کاهش قیمت‌ها را تشخیص دهند لذا باید با کارشناسان خبره بازار مشورت و سپس اقدام به سرمایه‌گذاری کنند.

تحلیلگر ارشد اقتصادی بیان داشت: در عرضه شستا شاهد هجوم مردم برای گرفتن کد بورسی بودیم که چطور هیجان بازار بالا رفت. در عرضه ایمیدرو هم شاید این اتفاق بی‌افتد. یکی از نگرانی‌هایی که در عرضه شرکت‌های دولتی وجود دارد این است که بعد از سهامی‌ عام شدن و ورود به بورس، اگر نتوانند انتظارات مردم را برآورده و به تعهداتشان از منظر یک بنگاه اقتصادی عمل کنند، باعث از بین رفتن وجهه آنها نزد مردم شده و اعتماد مردم به این شرکت‌ها و سپس بورس ایران از بین می‌رود که این خطری بزرگ است.

وی تصریح کرد: مدیریت این عرضه‌ها باید آهسته و پیوسته باشد. اگر دولت به خاطر کمبود نقدینگی بخواهد سهام شرکت‌های دولتی و توسعه‌ای را وارد بورس کند و نتواند کنترل لازم را انجام دهد، نه تنها ساختار شرکت‌ها را برهم می‌زند و تبدیل به بنگاه خصولتی می‌شوند بلکه ارجحیت بنگاه دادن سود به سهامداران می‌شود و به نظر من در طول سال جاری به ویژه در کوتاه‌مدت (۳ ماه) سودده خواهند بود ولی در بلندمدت (سال آینده) این اقدامات نتیجه معکوسی خواهد داشت.

جعفری طهرانی اظهار کرد: من موافق مجموعه حضور ایمیدرو در بورس نیستم و معتقدم ایمیدرو به عنوان شرکت مادر تخصصی باید جایگاه حاکمیتی خود را حفظ کند. ما تجربه تلخ شرکت ملی صنایع پتروشیمی NPC ‌را در اوایل دهه 80 داشته‌ایم که زیرمجموعه‌های خود را وارد بورس کرد. عده‌ای که طرفدار واگذاری ایمیدرو هستند ادعا می‌کنند چون شرکت ملی صنایع پتروشیمی زیرمجموعه‌های خود را واگذار کرد دچار بحران شد اما در مورد ایمیدرو موضوع برعکس است و قرار است خود شرکت مادر تخصصی واگذار شود و هیچ تبعات منفی برای ایمیدرو نخواهد داشت. جعفری طهرانی در این رابطه پاسخ داد: شاید مسوولان به فکر اقدامات مشابهی در رابطه با «شرکت مادر تخصصی فولاد هند بنام SAIL که مشابه ایمیدرو ولی اختصاصی در رابطه با صنایع فولاد هند می‌باشد، هستند. ولی باید گفت مقایسه «سیل» با «ایمیدرو» اشتباه است، چرا که «سیل» با وجود اینکه سهامی عام است ولی هیچ فعالیت توسعه‌ای ندارد و اگر ۷۵ درصد از سهامش دولتی است ولی ۲۵ درصد آن تحت مالکیت مردم و همچنین سهامداران خارجی است.

دقیقا در طول یک ماه گذشته در بورس هند سهام کل فولادسازان هند (چه خصوصی و چه دولتی) خرید و فروش شد به استثنای سهام «سیل» که هیچ متقاضی خرید نداشت و همیشه صف فروش بوده است! علت نام و عنوان شرکت «سیل» است که عنوان شرکت مادر تخصصی را یدک می‌کشد ولی در واقع مشابه یک مجموعه «دولتی خصوصی» عمل می‌کند و باعث ناامنی‌ سهامداران می‌شود.

 وی در مورد ابلاغیه رهبر انقلاب در موافقت با آزادسازی سهام عدالت که به درخواست ریاست‌جمهوری بوده است، خاطرنشان کرد: این ابلاغیه نکات مهمی ‌دارد. اولین و مهم‌ترین نکته که از دید ما تغییر نگرش بزرگی است، این بوده که بازار سرمایه کشور به جایگاه واقعی خود در اقتصاد خواهد رسید و از این پس این بازار یک ویترین برای نمایش برخی اعداد نخواهد بود. بازار سرمایه از این پس یکی از اساسی‌ترین و اصولی‌ترین محورهای اقتصاد کشور خواهد بود.

جعفری طهرانی اضافه کرد: یکی دیگر از مهم‌ترین نکات این ابلاغیه به رسمیت شناخته شدن سیستم سهامداری مالکیت سهمی ‌به عنوان دارایی مالی و فردی است، به زبان ساده‌تر سهامدار بودن از این پس یک ارزش خواهد بود نه ضد ارزش!

وی ادامه داد: از فضای فعلی این طور برداشت می‌شود که مدل واگذاری دارایی‌های دولت به مردم به شکل خرد و در قالب صندوق‌های مختلف شکل جدی‌تری به خود خواهد گرفت و حتی شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت نیز در مسیر واگذاری باشند. نکته دیگر این است که همه ارکان نظام به این نتیجه رسیدند که حضور فعلی و گسترده مردم در بازار سرمایه یک فرصت بزرگ خواهد بود نه یک تهدید، لذا بایستی از ظرفیت به وجود آمده حداکثر استفاده را جهت مشارکت بیشتر مردم در این حوزه به کار برد. این حضور و توجه بیشتر مردم به بازار سرمایه با این فرامین و ابلاغیه‌ها به رسمیت شناخته می‌شود.

وی در پایان افزود: به نظر خیلی زود است که قضاوت کنیم که اثرات این ابلاغیه در بازار چه خواهد بود و سازوکار این موضوع چه می‌شود، آیا این عرضه‌ها به واسطه آزادسازی سهام عدالت در بازار زیاد می‌شود و توجه مردم بیشتر خواهد شد و تقاضا رشد می‌کند؟ نکته مهم از این پس اهمیت بازار سرمایه در اقتصاد کشور و ادبیات مسوولان است.