نفت 50 دلاری ویروس کرونا را شکست می‌دهد

پیمان جنوبی

پس از انتشار اخبار پاندمی ویروس کرونای چینی در بهمن‌ماه سال گذشته، به دلیل مسائل بهداشتی و وضع مقررات سختگیرانه و قرنطینه از سوی کشورهای جهان، شاهد کاهش تقاضا، کاهش تولید و گهگاه تعطیلی بسیاری از صنایع بودیم که در نهایت منجر به کاهش 30 درصدی تقاضای جهانی نفت شد. افت 30 میلیون بشکه‌ای تقاضای جهانی نفت طی پنج ماه گذشته در نهایت منجر به سقوط 59 درصدی قیمت نفت خام برنت از 63 دلار در بهمن ماه 1398 به 26 دلار در 12 اردیبهشت 1399 و سقوط 69 درصدی بهای سبد نفتی اوپک از 71 دلار به 22 دلار شد.البته در این دوره بهای نفت خام برنت به کمتر از 20 دلار و بهای سبد نفتی اوپک به کمتر از 13 دلار هم رسید اما با توجه به توافق نفتی صورت گرفته بین کشورهای عضو و غیر عضو اوپک موسوم به اوپک پلاس برای کاهش 10 میلیون بشکه‌ای تولید نفت، افت بیشتر قیمت‌ها تداوم پیدا نکرد. هر چند با توجه به اینکه کاهش تقاضای جهانی نفت در سال ٢٠٢٠ حدود ٣٠ میلیون بشکه در روز تخمین زده می‌شود کاهش 10 میلیون بشکه‌ای راه‌حل اساسی نیست و از آن به عنوان مسکن باید یاد کرد! کاهش قیمت نفت به زیر محدوده هزینه تولید نفت خام طبیعی، نفت شیل، ماسه‌های نفتی و آب‌های عمیق در کنار کسری بودجه شدید کشورهایی که دارای اقتصاد نفتی هستند مانند کشورهای عضو اوپک و روسیه را باید از مهم‌ترین عوامل توافق کشورهای عضو اوپک و غیر اوپک برای کاهش هرچه بیشتر خسارت‌های اقتصادی دانست. نباید فراموش کرد که افت شدید قیمت نفت در نهایت به زیان اقتصاد کشورهای صنعتی غیروابسته به نفت هم شد چرا که کشورهای نفتی برای خرید خدمات و محصولات نهایی کشورهای صنعتی به پول نفت نیاز دارند، پولی که از فروش نفت به دست می‌آمد اما دیگر در دسترس نیست! به‌طور مثال، درآمدهای نفت و گاز بیش از 50 درصد از درآمد بودجه فدرال روسیه و بیش از ٧٠ درصد از کل صادرات این کشور در سال ٢٠١٢ را به خود اختصاص داده است و تغییر قابل محسوسی در ترکیب بودجه این کشور تاکنون مشاهده نمی‌شود. هم‌اکنون روسیه بیش از 11 میلیون بشکه نفت در روز تولید می‌کند و این کشور فقط در سال 2018 بالغ بر 202 میلیارد متر مکعب گاز صادر کرده است.اقتصاد عربستان هم با تولید نزدیک به 12 میلیون بشکه نفت در روز به‌شدت وابسته به نفت است. برابر بولتن سالانه آماری سال ۲۰۱۲ منتشره از سوی اوپک، صادرات نفت بیش از ۹۰ درصد از مجموع کل صادرات عربستان در سال ۲۰۱۱ را به خود اختصاص داده و تاکنون تغییر قابل ملاحظه‌ای در این ترکیب ملاحظه نمی‌شود.  دیگر کشورهای صادر‌کننده نفت و گاز به خصوص آن کشورهایی که عضو اوپک هستند وضعیت‌شان بهتر از این نیست و بدون نفت فعالیت‌های اقتصاد آنها تقریبا از دور خارج می‌شود. 

بر این اساس، اکثر خطوط هواپیمایی جهان تعطیل شده، اقتصاد گردشگری جهان به مخاطره افتاده، بورس‌های جهان قرمز پوش شده، اکثر صنایع فعالیت‌های خود را به حالت تعطیل یا نیمه تعطیل در آورده‌اند، میلیون‌ها نفر به تعداد بیکاران جهان افزوده شده، مبادلات بین‌المللی کالا به‌شدت افت کرده، شرکت‌های بزرگ سرمایه‌گذاری جهان در فعالیت‌های خود تجدید نظر می‌کنند، اما در عین حال، میلیون‌ها بشکه نفت خام در مخازن نفت دریایی و زمینی در حال ذخیره‌سازی است، در واقع دیگر کسی برای مصرف نفت نمی‌خرد همه ارزان می‌خرند و ذخیره می‌کنند چون می‌دانند به زودی گران می‌شود. بازار نفت به سرعت خود را بازسازی می‌کند. اما چگونه؟یکی از نکات کلیدی در رابطه با افزایشی شدن قیمت‌ها در بازار نفت، هزینه تولید است.میادین نفت شیل امریکا هم‌اکنون روزانه بالغ بر 9 میلیون بشکه نفت تولید می‌کنند و نمودار هزینه تمام‌شده تولید این میادین نشان می‌دهد که متوسط قیمت برای پایدار ماندن تولید بیش از 90 درصد میادین نفت شیل امریکا، قیمت‌های بالای 48 دلار برای هر بشکه است و با قیمت‌های زیر 34 دلار تقریبا کل تولید نفت شیل امریکا از مدار تولید خارج می‌شود. سایت نفتی کنوما که به گردآوری و تحلیل آمارهای بین‌المللی نفت می‌پردازد در گزارشی که در سال 2018 منتشر شد هزینه تولید نهایی هر بشکه نفت خام اضافه در سال 2014 در کشورهای مختلف را به شرح زیر اعلام کرده است:  نفت شمال روسیه 120 دلار، نفت ساحلی روسیه 18 دلار، ماسه‌های نفتی کانادا 90 دلار، نفت ساحلی برزیل 80 دلار، آب‌های عمیق امریکا 57 دلار، نفت شیل امریکا 73 دلار، نفت ساحلی آنگولا 40 دلار، نفت اکوادور 20 دلار، نفت ونزوئلا 20 دلار، نفت قزاقستان 16 دلار، نفت آب‌های عمیق نیجریه 30 دلار، نفت ساحلی نیجریه 15 دلار، نفت عمان 15 دلار، نفت قطر 15 دلار، نفت ایران 15 دلار، نفت الجزایر 15 دلار، نفت عراق 6 دلار، نفت ساحلی عربستان سعودی 5 دلار و نفت امارات متحده عربی 7 دلار.چنان‌که ملاحظه می‌شود، با توجه به اینکه عمدتا کشورهای عضو اوپک به خاطر فرصت تولید نفت ارزان قادرند با نفت زیر 50 دلار به تولید ادامه دهند و نظر به اینکه این کشورها تنها 30 درصد از بازار جهانی نفت را تامین می‌کنند، می‌توان پیش‌بینی کرد افت 30 درصدی تقاضا در بازار جهانی نفت در میان مدت تنها تولید‌کنندگان نفت با هزینه بالا را از مدار تولید خارج کرده و به زودی شاهد افزایش قیمت‌ها به محدوده 50 تا 60 دلار خواهیم بود.

خبرنگار ارشد بازار نفت