سیر تاریخی پول

پول از کلمه‌ یونانی Obolos گرفته شده و آن سکه‌ای بود برابر یک ششم درهم یا دراخم. کریستین سن معتقد است کلمه «پول» در زمان اشکانیان به ایران راه یافته است. 

واحد پول ایران بر مبنای «دینار» بنا شده. دینار، واحد قدیمی پول روم و بعد امپراتوری روم شرقی بود و «دیناریوس» خوانده می‌شد. یک دیناریوس روم شرقی برابر با یک سکه نقره بود که وزنش در مواقع مختلف فرق می‌کرد.«سکه» نام دستگاه آهنینی بود که برای مهر زدن بر پول‌هایی که در میان مردم رایج و با آن معامله می‌کردند، به کار می‌رفت. بعدها آن را اثر مهری می‌نامیدند که روی سکه‌ها حک می‌شد.  

بنابراین سکه عبارت است از یک قطعه فلز به وزن معین که روی آن علامت رسمی دولت، یا حکومتی که عیار و وزن آن و ارزش آن را تعهد می‌کند، قید شده است. 

اسکناس در زبان فرانسه Assignas نامیده می‌شد که به معنی تضمین پرداخت وجه ازطرف دولت بوده است. روس ها به آن آسیگناف می‌گفته‌اند که این کلمه در زمان حکومت فتحعلیشاه قاجار در ایران بصورت اسکناس در آمد. قدیمی‌ترین اسکناس شناخته شده درایران، اسکناس یک درهمی، منقش به لااله الاالله و محمد رسول‌الله می‌باشد که درزمان فرمانروایی کی تون مغول به سال ۶۹۳ هجری قمری در تبریز به چاپ رسیده و به نام چاو مبارک موسوم بوده است. اولین بانکی که اسکناس های ایران را چاپ می‌کرده، بانک جدید شرق بود که مرکزش درلندن و در آسیا عملیات بانکی داشته است.اسکناس‌های چاپ شده توسط این بانک در بانک بازرگانی ایران انتشار می‌یافت.مبلغ این اسکناسها از ۵ قران به بالا بودهاست. لغت اسکناس در زمان فتحعلی شاه به ایران وارد شد و نام پول کاغذی اسکناس شد. 

در سال ۱۲۶۷ هجری قمری امتیاز نشر اسکناس از بانک جدید شرق به بانک شاهی انتقال یافت.بانک شاهی حق انتشار اسکناس یعنی توزیع آن را داشته و چاپ توسط بانک جدید شرق صورت می‌گرفته و سیاست‌های پولی نیز بعهده همین بانک بود. در سال ۱۲۵۸هجری شمسی، نمایندگان نخستین مجلس شورای ملی خواستار تاسیس بانک ملی شدند. سال ۱۳۰۶ شمسی بانک ملی به تصویب می‌رسد و در ۱۷ شهریور ۱۳۰۷ شروع به کار می‌کند.ازجمله سیاست‌های این بانک خارج ساختن کنترل اقتصاد پولی ایران از دست خارجی‌ها بود. سال ۱۳۱۰ شمسی اسکناس‌های چاپ شده قبلی از جریان خارج شدند.به موجب ماده ۵قانون اصلاح (قانون واحد ومقیاس پول) حق انحصاری انتشار اسکناس به مدت ۱۰ سال به بانک ملی واگذار شد. از آن پس تعیین نوع طرح و مبلغ، نوع اسکناس و تعداد آنها رابانک ملی تعیین می‌کرده و در لندن چاپ می‌شد. نشر اسکناس از سال ۱۳۳۹ از بانک ملی به بانک مرکزی سپرده شد. سازمان تولید اسکناس نیز از سال ۱۳۵۱ تاسیس و طرح تاسیس چاپخانه‌ای برای چاپ اسکناس تهیه شد.