اثر حذف صفرها بر کاهش توهم پولی و تقویت ارزش پول
گروه بانک وبیمه |
کارشناسان معتقدند، با توجه به تصویب حذف صفر از پول ملی و تغییر واحد پول ملی کشور به تومان، این امر تاثیرات مثبتی بر اقتصاد همچون کاهش میزان تورم پولی، افزایش اعتماد عمومی نسبت به پول ملی، کاهش تورم، آسان‌سازی تسویه مبادلات و ... دارد.
بسیاری از کشورهای جهان در پی از سر گذراندن تورم‌های انفجاری کوتاه‌مدت یا تجربه تورم فزاینده بلندمدت با پدیده کاهش خرید پول ملی روبرو شده‌اند که در نتیجه این امر، حجم بالایی از اسکناس و مسکوک کم ارزش در اقتصاد ایجاد شده که علاوه بر آثار روانی ناخوشایند بر افکار عمومی جامعه، مشکلات اجرایی عدیده‌ای نیز به دنبال داشته است؛ بنابراین، این کشورها ناچار به اجرای برنامه اصلاح پولی به صورت‌های مختلف شده‌اند.اصلاح پولی به سه صورت شکل می‌گیرد که شامل تغییر نام واحد پول یک کشور، حذف چند صفر از واحد پول و ترکیبی از هر دو روش است و اجرای هر یک از این سه روش، نیازمند پیاده‌سازی بسته سیاستی جامعی است که علاوه بر کنترل تورم، آماده‌سازی جامعه برای پذیرش شرایط جدید را نیز فراهم کند.
فواید اقتصادی حذف چهار صفر از پول ملی
در کشور ما که چندی است طرح حذف چهار صفر از واحد پول ملی مطرح شده است، نهایتا روز گذشته (۱۵ اردیبهشت) از سوی نمایندگان مجلس تصویب شد تا طی سه سال آینده واحد پول ملی از ریال به تومان تغییر کند که به بهانه این اقدام، در این گزارش به تاثیرات اقتصادی حذف چهار صفر از پول ملی پرداخته شده است.به گزارش ایسنا، بانک مرکزی مجموعه فواید و هزینه‌های تغییر واحد پول را بررسی کرده که طبق آن، این اصلاح پولی فوایدی همچون کاهش میزان توهم پولی، افزایش اعتماد عمومی نسبت به پول ملی، کاهش تورم، آسان‌سازی تسویه مبادلات و... را در پی دارد که در ادامه جزئیات آن مطرح شده است. یکی از منافع تغییر واحد پول، دستیابی به کارایی بیشتر در جریان گردش نقدینگی است که براساس این منفعت، وقتی پول یک کشور تعداد زیادی صفر داشته باشد، بسیاری از مبادلات در مقیاس میلیون، تریلیون یا مانند ترکیه هزار تریلیون صورت می‌گیرد. چنین شرایطی علاوه بر مشکلاتی که در زمینه‌های محاسباتی و حسابداری دفاتر ایچاد می‌کند، ناامنی حمل مقادیر زیاد پول، معطل شدن در صف بانک‌ها و معضلات شمارش حجم بالای اسکناس و سکه را نیز در پی دارد که با حذف صفرهای اضافی برطرف می‌شود. آسان‌تر شدن تسویه مبادلات نیز از دیگر منافع اقتصادی تغییر واحد پول است که هنگامی که افراد و موسسات برای مبادلات خود نیاز به حجم کمتری پول نقد داشته باشند، مشکلاتی که در بند قبلی نیز اشاره شد، کمتر بوده و در نتیجه تسویه مالی مبادلات کالا و خدمت راحت‌تر انجام می‌شود.
کاهش میزان توهم پولی
وقتی پول یک کشور تعداد زیادی صفر داشته باشد، به‌طور معمول توهم پول نزد آحاد جامعه بیشتر می‌شود که این امر انتظارات تورمی را افزایش می‌دهد و بر روند افزایش قیمت‌ها نیز موثر است که با اجرای برنامه اصلاح پولی و حذف صفر از پول ملی، از اثر انتظارات تورمی کاسته شده و روند قیمت‌ها به سمت پایین تعدیل می‌شود که این کاهش میزان توهم پولی و از دیگر محسنات تغییر واحد پول است.
افزایش اعتماد عمومی نسبت به پول ملی
طبق اعلام بانک مرکزی، افزایش اعتماد عمومی نسبت به پول ملی نیز، از دیگر فواید تغییر واحد پول است. یکی از مشکلات سیاست‌گذاران در هر کشور کاهش اعتماد عمومی نسبت به پول ملی در اثر تورم و وجود صفرهای متعدد در پول است که این امر موجب جایگزینی پول پرقدرت‌تر شده و به دلاریزه شدن اقتصاد ختم می‌شود و با حذف صفرهای اضافی و تغییر واحد پول این مشکل تا حد زیادی برطرف می‌شود.
کاهش تورم
آخرین مزیت تغییر واحد پول ملی، کاهش تورم است که این مزیت هنگامی قابل وصول است که تغییر واحد پول در انتهای برنامه تثبیت اقتصادی انجام شود. شواهد تاریخی نشان می‌دهد که تغییر واحد پول در فضای مناسب به وجود آمده پس از اجرای برنامه اصلاحات ساختاری یا تثبیت اقتصادی به مراتب موفق‌تر از سایر شرایط است و امکان دستیابی به نرخ‌های پایین‌تر تورم محتمل‌تر است.با این تفاسیر، عملیاتی شدن این فوایدی که بانک مرکزی در پی تغییر واحد پول ملی اعلام کرده، مستلزم به‌کارگیری بسته سیاستی جامعی است که علاوه بر کنترل تورم، آماده‌سازی جامعه برای پذیرش شرایط جدید را نیز فراهم کند.طرح حذف چهار صفر از پول ملی برای سال‌های طولانی بلاتکلیف باقی مانده بود که به نظر کارشناسان، اجرای آن مزایایی مانند تقویت موقت و روانی پول ملی، کاهش هزینه ضرب، چاپ و امحای پول و تسهیل امور حسابداری را به همراه خواهد داشت.
حذف چهار صفر تاثیر تورمی ندارد
«میثم رادپور» در گفت‌وگو با ایرنا درباره حذف چهار صفر از پول ملی گفت: حذف چهار صفر به دلیل اینکه تغییری در ارزش پول و کالا ایجاد نمی‌کند یک طرح خنثی به شمار می‌رود، بنابراین، اجرای این طرح نمی‌تواند تاثیر بزرگی بر متغیرهای اقتصادی کشور داشته باشد.این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه حذف چهار صفر هیچ تاثیر تورمی واقعی ندارد، افزود: با حذف چهار صفر هیچ تغییری در ارزش پول و یا کالاها رخ نمی‌دهد بنابراین نمی‌توان انتظار تورمی داشته باشیم. وی درباره تاثیر روانی اجرای این طرح، اظهار داشت: حتی به نظر می‌رسد که در بخش «مالی-رفتاری» و روانی نیز این طرح تاثیری نداشته باشد و شاهد تغییری در قیمت‌ها نخواهیم بود.این کارشناس اقتصادی به جنبه‌های مثبت اجرای این طرح اشاره کرد و گفت: از مزیت‌های حذف چهار صفر، تسهیل فعالیت‌های مربوط به حسابداری است که باعث روان شدن اعداد می‌شود.رادپور با بیان اینکه تاثیر دیگر اجرای این طرح، کاهش هزینه‌های چاپ و انتشار اسکناس و سکوک است، گفت: به دلیل بالا رفتن قیمت‌ها و تورم، اسکناس‌ها و سکه‌های موجود فاقد ارزش چندانی بوده و به همین دلیل به تعداد زیاد باید چاپ شوند که این موضوع، هزینه زیادی را به کشور تحمیل می‌کند.همچنین با ضرب سکه به جای اسکناس، هزینه انتشار، نگهداری و امحای اسکناس را نیز کاهش داد.
تاثیر روانی در تقویت پول ملی
تبدیل واحد پولی از ریال به تومان، در واقعیت تاثیر چندانی بر ارزش پول ملی نخواهد داشت، زیرا ارزش آن تغییر نمی‌کند.اما این اقدام می‌تواند در کوتاه‌مدت از نظر روانی تاثیر مثبتی داشته باشد؛ اکنون هر یورو حدود ۱۷ هزار تومان ارزش دارد، اما در واحد پولی جدید ارزش فعلی هر یورو معادل ۱۷ تومان می‌شود. رییس کل بانک مرکزی نیز در این باره گفت: حفظ حیثیت ظاهری پول ملی بسیار مهم است. در حال حاضر پول ملی با دلار و یورو بسیار اختلاف دارد و رابطه پول ملی با دلار ۰.۰۰۰۰۰۶ است که رابطه بسیار ضعیفی در دنیا محسوب می‌شود.به نظر کارشناسان، تبدیل واحد پولی این فرصت را در اختیار نظام پولی و اقتصادی کشور قرار می‌دهد که به تدریج ساختارهای واقعی اقتصادی کشور نیز سامان یافته و تقویت شود.
کاهش هزینه ضرب، چاپ و امحای پول
بارها شنیده شده است که برخی افراد، اقدام به جمع‌آوری سکه‌های رایج از بازار و ذوب آن کرده‌اند که دلیل آن ارزش ذاتی بالای سکه، نسبت به رقم درج شده در روی آن است.در واقع، ضرب برخی سکه اکنون به زیان اقتصاد کشور بوده و هزینه بالایی را تحمیل می‌کند؛ در عمل نیز مردم کمتر از آن سکه‌ها در مبادلات مالی خود استفاده می‌کنند. بر اساس گزارشی که رییس کل اسبق بانک مرکزی ارایه کرد: اگر بخواهیم ریال را ضرب کنیم برای تهیه یک ریال و تامین نیکل آن باید ۳۵ ریال هزینه کنیم. به گفته محمود بهمنی، هزینه‌هایی که برای چاپ و ضرب پول‌های خرد در کشور صورت می‌گیرد بسیار بیشتر از ارزش واحد پولی است که در مبادلات به کار می‌رود؛ امروز برای چاپ اسکناس‌های ۱۰۰ تومانی و ۲۰۰ تومانی و ۵۰۰ تومانی باید بسیار هزینه کنیم.بر اساس گزارش‌ها، هشت میلیارد اسکناس در کشور موجود است که از این میزان پنج میلیارد مربوط به اسکناس‌های زیر دو هزار تومان می‌شود. با حذف چهار صفر قرار است که سکه‌های یک تومانی جدید جایگزین اسکناس یک هزار تومانی و سکه دو تومانی جدید جایگزین اسکناس‌های دو هزار تومانی فعلی شود.همچنین سالانه هزینه زیادی صرف امحای اسکناس‌های فرسوده و مستهلک قدیمی و چاپ اسکناس‌های جدید می‌شود به‌طوری که همتی، رییس کل بانک مرکزی از هزینه ۴۰۰ میلیارد تومانی امحای آنها خبر می‌دهددر صورت حذف چهار صفر و کوچک شدن رقم‌ها، با توجه به ماندگاری بیشتر سکه، در صورت ضرب سکه به جای اسکناس‌های خرد می‌توان هزینه امحای اسکناس را کاهش داد.
تسهیل امور حسابداری
کاهش پی در پی ارزش پول ملی در سال‌های گذشته و قرار گرفتن صفرهای متعدد جلوی ردیف‌های بودجه و هزینه در دفاتر حسابداری، از گلایه‌های فعالان رسته حسابداری است.وجود صفرهای متعدد و طولانی شدن رقم‌های مربوط به بودجه بخش‌های مختلف گاهی اوقات باعث اشتباه نیز شده است.کارشناسان معتقد هستند حذف چهار صفرگام بزرگی برای اصلاح این روند و تسهیل امور حسابداری است.رادپور، کارشناس اقتصادی در این باره به ایرنا می‌گوید: از مهم‌ترین مزیت‌های حذف چهار صفر، تسهیل فعالیت‌های مربوط به حسابداری است که باعث رند و روان شدن اعداد می‌شود.
