هراس دوباره از زلزله؛ پایتخت انتقال می‌یابد؟
گروه راه و شهرسازی|
با بروز هر بحران یا رویدادی همچون زلزله، دوباره پرسش درباره انتقال پایتخت در ذهن مردم و مسوولان شکل می‌گیرد. زمین لرزه بامداد جمعه نیز این مساله را بار دیگر طرح کرده. اما آنگونه که رییس شورای شهر تهران گفته است، کارشناسان هنوز به نتیجه جدی برای انتقال پایتخت نرسیده‌اند.
محسن هاشمی، در پاسخ به اینکه نظر شما درباره انتقال پایتخت برای پیشگیری از کاهش خسارات و تلفات احتمالی ناشی از زمین‌لرزه بزرگ در پایتخت چیست؟ گفت: برخی معتقدند که پایتخت را باید جایی غیر از تهران در نظر گرفت. ولی باید توجه داشت که این موضوع می‌تواند هزینه چندین برابر اعتبار مورد نیاز برای افزایش تاب‌آوری پایتخت مقابل زمین‌لرزه و زیرساخت‌های آن را داشته باشد. از این رو
کارشناسان هنوز به نتیجه جدی در مورد انتقال پایتخت به نقطه دیگر در کشور نرسیده‌اند. هاشمی در گفت‌وگو با فارس، درباره وقوع زلزله در پایتخت، اظهار کرد: گسل‌های تهران و اطراف آن فعال هستند و از دماوند تا هشتگرد این گسل‌ها دارای گستردگی بوده و حدود 17 میلیون نفر جمعیت در منطقه‌ای با گسل‌های فعال حضور دارند. به دلیل اینکه سیاست‌های مهاجرتی به درستی اعمال نشده جمعیت همچنان به سمت این منطقه روان است و در سال‌های اخیر حدود 4.5 میلیون نفر اطراف تهران ساکن شده که اکثرا مهاجر هستند و از نقاط مختلف در این منطقه حضور یافته‌اند.
رییس شورای شهر تهران ادامه داد: در منطقه‌ای که گسل‌های فراوان وجود دارد، تراکم‌پذیری زیاد است پس از زلزله سال 96 صحبت‌های زیادی در مورد پیشگیری از این حادثه در میان بخش‌های مختلف جامعه مطرح ولی متأسفانه با گذشت زمان این موضوع به فراموشی سپرده شد تا اینکه دوباره تهران دچار زمین لرزه شد. هاشمی گفت: از موضوعاتی که ذهن مردم را در این زمینه درگیر می‌کند این بوده که اگر زلزله بزرگی با شدت 6 تا 7 ریشتر به وقوع بپیوندد تهران چه خواهد شد؟ و همیشه این سوال مردم از مسوولان وجود دارد. وی اظهار کرد: تهران هم سازه‌های بلند بسیاری دارد و هم تراکم ساختمانی در پایتخت زیاد است از طرفی زیرساخت‌های آب، برق، تلفن و اتوبان‌ها نیز زیاد بوده البته برای اینکه زمین‌لرزه قربانی کمتری داشته باشد اولین نکته رعایت موارد خودمراقبتی توسط شهروندان است.
رییس شورای شهر تهران بیان داشت: معمولا در زلزله‌های بزگ نکته‌ای که وجود دارد این بوده که 8 ساعت طول می‌کشد تا کمک‌رسانی به صورت سازمان‌یافته انجام شود لذا در اولین ساعات و حتی تا یکی ،دو روز پس از زلزله نقش مردم در کاهش تلفات و آسیب‌ها بسیار حائز اهمیت است. خانواده‌ها باید کیف اضطراری داشته باشند و موارد ضروری را در این کیف لحاظ کنند تا امکانات سازمانی در زمان حادثه به داد آنها برسد. او افزود: غذاهای فاسدنشدنی، اسناد هویتی، جعبه کمک‌های اولیه، رادیو، آب از جمله مواردی است که باید در کیف اضطراری در نظر گرفته شود و حتی یک چادر اسکان کوچک هم اگر دم دست باشد می‌تواند در زمان حادثه موثر واقع شود.
فراموشی دستورالعمل‌های مقابله با بحران
هاشمی تأکید کرد: باید دستورالعمل‌های مقابله با بحران دایما با مردم تمرین شود، در سال 96 که زلزله تهران را لرزاند 7 ماه این مساله بیشتر مدنظر بود ولی به تدریج از میزان آن کاسته شد. علاوه بر تمرین این دستورالعمل‌ها باید مردم به نوعی امدادگر زلزله باشند و این موضوع را آموزش ببینند. تا در 72 ساعت اولیه پس از وقوع زمین‌لرزه بتوانند اقدامات موثر را برای نجات خود و خانواده‌هایشان انجام دهند.
وی درباره تاب‌آوری شهری گفت: در این زمینه وضعیت پایتخت نسبت به قبل بهتر شده و ساختمان‌ها در حال حاضر با همکاری شهرداری و نظام مهندسی بهتر از گذشته ساخته می‌شوند و حتی در روستاها نیز این موضوع مدنظر قرار گرفته و با ارایه وام‌هایی درجهت بهبود وضعیت تاب‌آوری ساختمان‌ها پیش رفته‌ایم.
۳ اصل مقابله با زلزله در پایتخت
رییس شورای شهر تهران گفت: 3 عامل فنی و ساختمانی زیرساخت‌ها، نحوه عمل و ساختار ارگان‌ها و تاب‌آوری اجتماعی و اقتصادی از موضوعات مهمی است که جهت مقابله با زلزله باید بیشتر مدنظر باشد و فعال شود.
هاشمی اظهار کرد: حدود 15 هزار هکتار بافت فرسوده از دماوند تا هشتگرد وجود دارد که حتی برخی معتقدند این بافت فرسوده حتی به 17 هزار هکتار هم می‌رسد این در حالی است که سالانه تنها 400 تا 500 هکتار از این بافت فرسوده تغییر وضعیت در آن و به نوعی اصلاح بافت برایش صورت می‌گیرد که سرعت در این مساله بستگی به مردم و اختصاص وام به آنها دارد؛ نوسازی بافت فرسوده سبب می‌شود که تحمل ساختمان‌ها در مقابل زلزله 7 ریشتری بیشتر شود البته این مساله در برنامه نظام و دولت وجود دارد ولی سرعت آن کم بوده است.
آب تهران شبکه اضطراری ضد زلزله ندارد
رییس شورای شهر تهران ادامه داد: در مبحث زیرساخت‌ها وظیفه همه دستگاه‌ها از جمله سازمان آب، برق و گاز، ایجاد شبکه اضطراری ضدزلزله است؛ آب تهران همچنان دچار مشکل است هر محله باید یک مخزن آب قابل استفاده تا 72 ساعت پس از حادثه را داشته باشد لذا ایجاد شبکه‌های اضطراری در حوزه‌های مختلف از جمله برق، مخابرات و آب ضروری است البته دستگاه‌ها اقداماتی را در این زمینه انجام داده‌اند ولی سرعت عمل آنها بالا نیست و دولت باید مداوم نظارت بر این اقدامات را دنبال کند.
برق تهران جایگزین کامل گاز شود
هاشمی اظهار کرد: در بسیاری از کشورهای دنیا جایگزین کردن برق به جای گاز مورد توجه قرار گرفته است حادثه پلاسکو به دلیل حریق ایجاد شد و آوا‌ربرداری آن بیش از 10 روز به طول انجامید که اگر در سیستم این ساختمان به جای گاز از برق استفاده می‌شد وضعیت اینچنین نبود لذا تغییر زیرساخت‌های آن باید مدنظر باشد. وی با اشاره به اینکه سازمان‌ها و ارگان‌های مختلفی جهت مقابله با زلزله در پایتخت مسوول هستند، گفت: بحران در تهران اگر بالای 300 کشته داشته باشد مسوولیت آن در اختیار شهرداری نیست و ستاد بحران کشور و وزارت کشور وارد عمل می‌شود البته باید توجه داشت روزهای اولیه بحران قطعا دستگاه‌ها نمی‌توانند به صورت دقیق وارد عمل شوند و تا به خود آیند زمانی طول می‌کشد. وی تصریح کرد: در زمینه ساختار اجتماعی و اقتصادی برای پایتخت هنگام وقوع زمین‌لرزه اقدام جدی نشده است باید دانشگاه‌ها، مراکز علمی و خیریه‌ها پلان برنامه‌ریزی دقیقی مانند شرایطی که برای کرونا ایجاد شد داشته باشند و تکلیف‌ها در این زمینه به صورت دقیق روشن شود. رییس شورای شهر تهران با بیان اینکه باید فعالیت جدی برای پیشگیری از زمین‌لرزه داشته باشیم، گفت: دستگاه لرزه‌نگاری در تهران کمبود داریم این دستگاه‌ها سبب می‌شود که با دقت بیشتری زمان و مکان زمین‌لرزه را شناسایی کرد در مقاله‌ای که اخیرا مربوط به کشور ترکیه بود و من آن را مطالعه کردم تنها اطراف استانبول 300 تا 400 دستگاه لرزه‌نگاری وجود دارد ولی در کل کشور پیش از این فقط 100 دستگاه لرزه‌نگار وجود داشت که اکنون به 140 مورد رسیده در حالی که حداقل به 500 مورد از این دستگاه‌ها نیاز داریم.
هاشمی افزود: همچنین در پایتخت تنها 103 سوله مدیریت بحران در 131 ایستگاه آتش‌نشانی وجود دارد در حالی که برای هر محله حداقل یک سوله و یک ایستگاه آتش‌نشانی نیاز است. تهران حدود 350 محله دارد و تعداد سوله‌های بحران ایستگاه‌های آتش‌نشانی کافی نیست.
