صفر مطلق گردشگری

آیسان زرفام|

 به ازای هر 6 گردشگر خارجی و هر 25 گردشگر داخلی در هر کشور 1 شغل جدید ایجاد می‌شود، سازمان تجارت جهانی پیش‌بینی کرده بود که بر این اساس تا سال 2020 صنعت گردشگری، 50 درصد معضل اشتغال در کشورهای در حال توسعه را از بین می‌برد اما حالا یکی از کوچک‌ترین ذرات موجود در جهان هستی، بزرگ‌ترین برنامه‌ریزی‌ها، پیش‌بینی‌ها و صنایع را با مشکل روبرو کرده است. در خاورمیانه صحبت از جایگزینی درآمدهای گردشگری به جای نفت بود، عربستان سعودی، قطر و عمان از جمله کشورهایی بودند که مگا پروژه‌های گردشگری را در کشورشان کلید زدند. در ایران گردشگری در دولت دوازدهم و در سال‌های اخیر به کلید واژه مهمی تبدیل شد، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به وزارتخانه تبدیل شد و برگزاری انواع تورهای آشناسازی توسط بخش خصوصی و دولتی برای فعالان رسانه‌ای دیگر کشورها کلید خورد. اما اکنون گردشگری به صفر مطلق رسیده است. شیوع ویروس کووید-19 ورق را در همه جای جهان برگرداند. اصلا این سفر بود که سبب پراکندگی این ویروس در سراسر جهان شد بنابراین زودتر از هر بخش دیگری گردشگری و سفر متوقف شد و احتمالا گردشگری بعد از پایان این  بحران، از آخرین صنایعی باشد که دوباره به حالت فعال در بیاید. شیوع ویروس کرونا در ایران با زمان پیک گردشگری در این کشور همراه شد، ماه‌های پایانی سال، نوروز و پس از آن دیگر ما‌ه‌های بهار تا پیش از شروع گرمای تابستان یکی از دوره‌هایی است که تمامی تاسیسات گردشگری بخش مهمی از فعالیتشان را با افزایش سفرهای داخلی و تورهای ورودی در این دوره انجام می‌دهند اما حالا یک به یک خبر تعطیلی تاسیسات مختلف گردشگری، شامل اقامتگاه‌ها، دفاتر خدمات مسافرتی و ... به دلیل مشکلات مالی ناشی از شرایط به وجود آمده در دوره کرونا به گوش می‌رسد. اگرچه دولت اعلام کرده که به تدریج برخی تاسیسات گردشگری با رعایت پروتکل‌ می‌توانند برای سفرهای داخلی آغاز به کار کنند اما بدون شک بخش گردشگری در این شرایط همچنان غیرفعال خواهد بود. «سید هادی شیرازی» دبیر جامعه تورگردانان در مصاحبه با «تعادل» در مورد مشکلات این بخش از حوزه گردشگری صحبت کرده است.جامعه نورگردانان متشکل از دفاتر و شرکت‌هایی است که در زمینه تورهای ورودی فعال هستند. این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید.

  آیا برآوردی وجود دارد که شیوع ویروس کرونا و شرایط پیش‌آمده به خاطر آن، چه میزان خسارت به تورگردانان و دفاتر خدمات مسافرتی که در زمینه ورود گردشگر خارجی به کشور فعالیت می‌کردند وارد کرده است؟

جامعه تورگردانان تاکنون به صورت رسمی  میزان خسارت را اعلام نکرده‌ چرا که خسارت ما تاکنون فراتر از 1 یا 2 ماه شیوع کرونا بوده است. زمانی که قراراست گردشگر خارجی جذب کنیم اینگونه نیست که تنها با داشتن یک سایت یا با یک مکاتبه با دفتر یا آژانسی در کشورهای دیگر این کار انجام شود.  یک آژانس برای جذب مسافر خارجی باید چند سال در نمایشگاه‌ها و رویدادهای بین‌المللی گردشگری شرکت کند، فعالیت‌های آژانس، محصولات و جاذبه‌های کشورش همانند صنایع دستی، جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی و امکانات گردشگری سلامت را معرفی کند، برشور و اقلام تبلیغاتی تهیه کند، فم تور یا همان تور آشناسازی برای فعالان و خبرنگاران کشور مبدا ترتیب‌ بدهد تا در نهایت بتواند با یک آژانس در کشور مبدا قرارداد ببندد بنابراین همه این هزینه‌ها باید محاسبه ‌شود. برخی آژانس‌ها در 1 سال برای شرکت در این نمایشگاه‌ها و رویدادهای بین‌المللی بیش از 3 میلیارد تومان هزینه می‌کنند. قراردادهای تورهای ورودی معمولا در ماه سپتامبر، یعنی شهریور، برای سال بعد میلادی بسته می‌شود، در چنین شرایطی اگر اتفاق غیر منتظره‌ای بیفتد مانند قطع سراسری اینترنت، شهادت سردار سلیمانی و ... بخش زیادی از گردشگران از دست می‌روند و قرار دادهای بسته شده از قبل با مشکل مواجه می‌شوند. بعد از همه این مسائل که باعث کاهش ورود گردشگر شد ما اکنون در زمان کرونا به صفر رسیدیم و هیچ گردشگری وارد کشور نمی‌شود و این یعنی زحمت حدود 3تا5 سال ما برای جذب گردشگر از بین رفته است. تمام هزینه‌هایی که در این بخش انجام شد نه تنها برای آژانس‌های مسافرتی جبران نشده بلکه دربرخی موارد آنها مجبور به پرداخت خسارت هم شده‌اند. از سوی دیگر بسیاری از آژانس‌های مسافرتی مجبور شده‌اند که پرسنل آموزش دیده‌ خود را تعدیل کنند، برای برآورد دقیق باید همه اینها در نظر گرفته شود اما برآوردهای اولیه نشان می‌دهد که تا پایان سال 98 تقریبا بالای 600 میلیارتومان خسارت به ما وارد شده است.

  آیا در این دوره آژانسی بوده که ناچار به تعطیلی به خاطر مشکلات مالی ناشی از وقوع کرونا شده‌باشند؟

متاسفانه با تعداد زیادی آژانس در جامعه تورگردانان و همچنین دیگر آژانس‌ها روبرو شده‌ایم که در خواست تعطیلی کرده‌اند چرا که حداقل تا 6-5 ماه آینده فعالیتی را برای خودشان متصور نیستند. آژانس‌ها به جز فعالیت خدماتی خود کار دیگری برای جبران نمی‌توانند انجام بدهند و اگر به آنها کمکی نشود نمی‌توانند سر پا بایستند. 

اغلب آژانس‌ها اندوخته‌ای ندارند و به ازای هر روز که در این وضعیت فعال باشند به بدهکاری‌هایشان اضافه می‌شود. بنابراین ترجیح می‌دهند که با تعطیلی فعلا جلو ضرر را بگیرند تا شاید در آینده دوباره بتوانند فعالیت کنند اما در غیر این صورت ناچارند شغلشان را عوض کنند.

  وضعیت تعدیل نیرو در آژانس‌های مسافرتی چگونه بوده است؟

تعدیل نیرو بسیار زیادی در میان آژانس‌ها داشته‌ایم. تعدادی از آژانس‌ها تنها 5تا6 نفر را نگه داشته‌اند و باقی را تعدیل کرده‌اند در حالی که نیروهای تعدیل شده هم اغلب آموزش دیده و ارزشمند بودند.

هیچ‌کدام از نیروهای فعال در بخش تور یا فروش بلیت غیرمتخصص نیستند و بیش از 80 درصد آنها دوره‌های ویژه‌ آموزشی دیده‌اند و بعد از آن هم درآژانس‌ها به صورت عملی کارها را یاد گرفته‌اند و باتجربه شده‌اند که متاسفانه آژانس‌ها اکنون آنها را از دست می‌دهند چرا که نمی‌توانند حقوق آنها را در این وضعیت پرداخت کنند. وضعیت پیش آمده برای 10الی20 روز نیست بلکه صحبت ماه‌ها تعطیلی است. با مطالعات انجام شده حداقل تا سپتامبر شاهد فعالیتی در زمینه گردشگری نخواهیم بود. در مورد پروتکل‌های بهداشتی کشورهای دیگر سخت‌گیری زیادی در مورد گردشگری ورودی و خروجی دارند برای نمونه برای وارد شدن به فرانسه اگر اقامت این کشور را نداشته باشید اجازه ورود به آن را در این شرایط نخواهید داشت مگراینکه از شریط ویژه یا مجوزهای خاص بهره‌مند باشید، در مورد سفرهای ورودی هم همین سخت‌گیری‌ها وجود دارد بنابراین تا 5 ماه آینده تصور اینکه حتی 1 نفر هم بتواند به ایران وارد شود نداریم مگر اینکه اتفاق خیلی خاصی بیفتند.

پس از آن در صورت بهتر شدن شرایط ما باید دوباره شروع به تماس گرفتن با آژانس‌های خارجی کنیم و درصدد جلب اعتماد آنها باشیم تا حداقل بتوانیم مشتری‌های سنتی خودمان را راضی به ارتباط کنیم و تازه آن‌ وقت این امکان فراهم می‌شود که برای سال بعد قرار دارد ببندیم، پس برای تور آوران 1 سال تمام فعالیتی متصور نیستیم، در این شرایط یک مدیر دفتر مسافرتی مگر چه میزان اندوخته دارد که بتواند بدون 1 ریال درآمد 1 سال حقوق کارکنانش را بپردازد. در نتیجه تعدادی از دفاتر نیروهایشان را تعدیل کرده‌اند به این امید که بعد ازعادی شدن شرایط اگر جایی مشغول به کار نباشند بتوانند آنها را دوباره جذب کنند و در غیر این صورت باید دوباره برای آموزش نیرو جدید هزینه کنند.

  وضعیت نمایشگاه‌ها و رویدادهای بین‌المللی گردشگری در ماه‌های پیش رو چگونه خواهد بود؟ آیا لغو آنها اعلام شده است؟

بیشتر آنها هنوز به صورت قطعی برنامه‌شان را لغو نکرده‌اند اما احتمال برگزاری بسیار ضعیف است چرا که عنوان می‌شود موج بعدی کرونا در پاییز برمی‌گردد و از آنجا که رویدادها و نمایشگاه‌ها اغلب در نیمه دوم سال برگزار می‌شوند احتمالا به خاطر پروتکل‌های بهداشتی برگزار نخواهندشد.

  در حال حاضر چه مکانیزمی برای کمک و حمایت از دفاتر خدمات مسافرتی از سوی دولت تعریف شده است؟

همانند دیگر اصناف گفته شده است که می‌توانیم برخی هزینه‌ها مانند سهم بیمه، عوارض و مالیات را تا 3 ماه نپردازیم اما بعد از ماه سوم باید علاوه بر اینکه هزینه‌های آن ماه را پرداخت کنیم، هزینه‌های پرداخت نشده آن 3 ماه را هم به صورت قسطی بپردازیم که البته ممکن است این مدت به 6 ماه افزایش پیدا کند. همچنین به ازای هر کارمند که تعدیل نشده می‌توانیم برای حقوق 6 ماه آنها 12 میلیون تومان وام با نرخ سود 12 درصد بگیریم و بعد از 6 ماه تنفس اقساط وام را بپردازیم. این در حالی‌است که در اخبار می‌بینیم برخی کشورها رقم‌های خوبی مثلا 4 میلیارد یورو برای کمک به صنعت گردشگری در نظر گرفته‌اند چرا که این صنعت دیگر بدون کمک نمی‌تواند بر روی پای خودش بایستد.

در برخی کشورها دولت در صنعت گردشگری در مرحله اول 70 درصد حقوق کارمندان را برعهده گرفته است همچنین پرداخت‌های مالیات و عوارض کاملا کنار گذاشته شده است، نه اینکه بگویند 3 ماه تا 6 ماه پرداخت نکنید بعد از آن این مبلغ را پرداخت کنید. تاسیسات گردشگری چگونه بعد 3 یا 6 ماه می‌توانند علاوه بر هزینه‌های قسط‌بندی شده، مالیات‌ها و عوارض آن ماه را پرداخت کنند در حالی که همچنان درآمدی ندارند؟  اغلب کشورها برای از بین نرفتن صنعت گردشگری بیشترین تلاش را می‌کنند چرا که می‌دانند بعد از این دوره تاسیسات گردشگری و به ویژه دفاتر مسافرتی محرک اقتصاد کشور هستند.

 اگر آژانسی تور خارجی بیاورد علاوه بر اصناف گردشگری بسیاری دیگر از اصناف همانند بخش حمل‌ونقل، صنایع دستی، رستوران‌ها و ... بهره‌مند خواهندشد بنابراین با دادن وام‌های طولانی مدت، بلاعوض یا بدون بهره و دیگر تسهیلات این صنعت را زنده نگه می‌دارند. مواردی که برای ما در نظر گرفته‌شده کمک نیست، گاهی شبیه جریمه است. انتظار ما گرفتن تسهیلات بیشتری است مثلا در صورتی که کارفرما به مدت 1 سال از حق بیمه معاف شود، 23 درصد به او برای حفظ نیروی انسانی‌اش کمک می‌شود.

  در این زمینه جلسه‌ای هم با وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی داشته‌اید؟ آیا همفکری در این زمینه صورت گرفته است؟

بله، جلساتی با سمن‌ها، انجمن‌ها و ... برگزار شده است اما آنچه تصمیم گرفته شده، تصمیمی کلی در کشور است و برای گردشگری به‌طور خاص نیست، متاسفانه یک فرمول برای کل کشور نوشته شده است. این فرمول ممکن است برای یک واحد تولیدی جواب دهد، بسیاری اصناف بعد از ماه سوم و چهارم فعالیت‌شان را آغاز می‌کنند و می‌توانند وام و سودش را بپردازند اما در مورد گردشگری وضعیت متفاوت است، این فرمول به درد گردشگری نمی‌خورد در حالی که کل کشور یک کاسه دیده شده است .

  فکر می‌کنید در نظر گرفتن تسهیلات برای گردشگران ورودی مانند کم کردن مالیات گردشگران یا تسهیل کردن شرایط ویزا در دوران پسا کرونا می‌تواند بخشی از خسارات وارد شده به تاسیسات گردشگری را جبران کند؟

اگر بخواهیم با دنیا حرکت کنیم، باید چنین اقداماتی را انجام دهیم، هنوز برکات و دستاوردهای گردشگری برای کل کشور ملموس نشده است گردشگری صنعتی است که در کشور پراکندگی دارد و مخصوص مرکز نیست، کل سطح کشور از آن بهره‌مند می‌شوند. کشورهای دیگر به فهم این مساله رسیده‌اند. در روزهای اول این بحران مسوولان گفتند که پس از رفع بحران بسته تشویقی برای سفر خواهند گذاشت که خیلی خوب است اما بهتر است این بسته در اختیار کل گردشگران دنیا هم قرارگیرد. در بسته تشویقی می‌توان قیمت‌های مناسب‌تری ارایه کرد و برخی موانع گردشگری ورودی را پله پله رفع کرد تا در دوره پساکرونا بتوانیم جذب گردشگر داشته باشیم .ما هم آمادگی همفکری با دولت در این زمینه را داریم.