ایران، خاستگاه هتل در جهان

در دوره قاجار، یک مهاجر قفقازی به نام باقرخان خیابان لاله‌زار جنوبی را برای ساخت اولین هتل ایران انتخاب کرد. او که از هتل‌های اروپایی الگو گرفته بود، با خریدن 1300 متر زمین در این خیابان ساخت هتل را شروع کرد. آن روزها که آمدورفت سیاستمداران اروپایی به ایران زیاد شده بود، نیاز به چنین هتلی به‌شدت احساس می‌شد. باقر خان با دانسته‌هایش در مورد هتل‌های اروپایی طرح و نقشه هتل را ریخت و یک سیستم پذیرایی برای آن تعریف کرد. پیش از ساخت گراند هتل، مسافران خارجی برای اقامت در تهران دو گزینه بیشتر نداشتند، یا باید در سفارت‌خانه کشورشان می‌ماندند یا اینکه یکی از خانه‌های شمال شهر که به پانسیون تبدیل شده بود را انتخاب می‌کردند. هتل عباسی اصفهان، قدیمی‌ترین هتل جهان است؟ البته که این عنوان جای بحث بسیاری دارد؛ اما از یک جهت چندان هم بیراه نیست. مادر شاه سلطان حسین صفوی بعد از اینکه ساخت مدرسه چهارباغ به پایان رسید، املاک و بناهای بسیاری را وقف این مدرسه کرد. یکی از این ساختمان‌ها کاروانسرایی بود جنب مدرسه. سال‌ها بعد و با حمله افغان‌ها بسیاری از قسمت‌های این ساختمان نابود شد، اما شاکله اصلی خود را از دست نداد و حتی قسمت‌های زیادی از ظریف‌کاری‌ها و نقاشی‌های دیواری باقی ماندند. سال‌ها بعد سازمان اوقاف ایران با بیمه ایران قرارداد بست تا ضمن مرمت و بازسازی بنا و احداث یک هتل در آن به حفظ آن کمک کنند. این کار که نزدیک به نه سال طول کشید، در سال 1345 منجر به احداث هتل شاه عباس شد. نامی که سال‌ها بعد به هتل عباسی تغییر پیدا کرد. این بنا که حالا نزدیک به سیصد سال عمر دارد، یکی از قدیمی‌ترین بناهای جهان است که به عنوان هتل میزبان مسافران است. هتل پارس مشهد نیز در اوایل دوره قاجار طراحی و ساخته شد. یک فرد یهودی به نام امین در سال 1316 هتل طراحی و ساخت هتل پارس مشهد را به یک معمار روسی سپرد. این معمار هم بنای هتل را به سبک و سیاق بناهای روسی طراحی و اجرا کرد. صاحب اصلی هتل نیز با الگوبرداری از شیوه‌های غربی هتلداری، برنامه‌های پذیرایی از مسافران را تنظیم کرد. سال‌ها بعد آقای مجاور توسی مالکیت هتل را به عهده گرفت و تاکنون نیز اداره هتل به دست همین خانواده است. نمای آجری و آجرکاری برجسته، مهم‌ترین ویژگی ظاهری بنا هستند. هتل استقلال یا هیلتون، شاید خیلی قدیمی هم نباشد، اما به هر حال هتل استقلال تهران که پیش‌تر با عنوان رویال هیلتون تهران شناخته می‌شد، یکی از قدیمی‌ترین هتل‌های تهران است که حیدر غیایی، آن را در زمان حکومت پهلوی ساخت. این هتل در زمینی به مساحت 90000 مترمربع و با همکاری سه شرکت ایرانی، امریکایی و انگلیسی تأسیس‌شده که در زمان خود بزرگ‌ترین هتل خاورمیانه بوده است. سه مهندس ناظر بر ساخت این هتل در آن زمان، مهندس فروغی، مهندس ظفر و مهندس صادق بوده‌اند.