در باب محبوب‌ترین نوشیدنی دنیا

چای یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌های دنیاست و پس از آب، پرمصرف‌ترین نوشیدنی جهان است. قدمت کشت گونه گیاهی چای به نام کاملیا سینِنسیس به ۵۰۰۰ سال پیش و کشور چین بازمی‌گردد و به علت خواص بسیاری که چای دارا بود، کشت آن به مرور در آسیا افزایش پیدا کرد و سپس در تمامی جهان پخش شد.  طبق شواهدی چای در ایالت آسام هند و میانمار شمالی نیز کشت می‌شده است. نام چای هم برگرفته از خاستگاه چای یعنی کشور چین می‌باشد. چینی‌ها دو تلفظ مختلف برای چای داشتند. در گویش چینی جنوبی «چای» و در گویش چینی شمالی به صورت «تِی» تلفظ می‌شد و هردو تلفظی از یک واژه یگانه در چین قدیم هستند. با اینکه امروزه چای پرمصرف‌ترین نوشیدنی ایرانی‌هاست سابقه کشت چای ایرانی به حدود ۱۱۰ سال پیش بازمی‌گردد. البته مصرف چای سیاه در ایران از اواخر قرن پانزدهم و آغاز قرن شانزدهم شروع شده است اما کشت آن حدود یک قرن سابقه دارد.  امیرکبیر نیز در قرن هجدهم دو دست ظروف چای‌خوری، شامل سماور نقره‌ای از دولت فرانسه و یک عدد سماور دیگر را از تاجر روسی دریافت کرده بود و انحصار سماورسازی با یارانه دولتی را به استادکاری در اصفهان اعطاء کرد. پس طبق چنین مشاهداتی می‌توان مطمئن شد که در آن زمان ایرانی‌ها با چای آشنا بوده‌اند. قهوه نوشیدنی رایج ایرانی‌ها در زمان‌های قدیم بوده است اما به علت دوری ایران از کشورهای تولیدکننده قهوه و حمل‌ونقل سخت در آن زمان و از طرفی نزدیکی ایران به چین و هند و وجود جاده‌های مناسبی همچون جاده راه ابریشم، چای به سادگی جایگزین قهوه شد. شخصی به نام حاج محمد اصفهانی در سال ۱۲۶۱ هجری شمسی، کشت چای در ایران را آغاز نمود ولی موفق نشد. در سال ۱۲۸۵ هـجری شمسی، محمد میرزای چایکار ملقب به «کاشف السلطنه» که ژنرال کنسول ایران در هند بود بیان کرد که مقدار بسیاری ارز از کشور برای واردات چای مصرف می‌شود و می‌توان با کشت چای در داخل کشور یک منبع قوی اقتصادی به وجود آورد. با اینکه هندوستان یادگیری فنون کشت چای را برای افراد خارجی ممنوع کرده بود، کاشف السلطنه توانست فنون کشت و تولید چای را یاد بگیرد و با مطالعه و بررسی شرایط آب و هوایی ایران و مشابهت آب‌وهوای شمال ایران با کشور هندوستان، با زحمات فراوانی تعدادی بذر و سه هزار اصله نهال را با گاری و درشکه به ایران منتقل کرد، سپس کشت چای در لاهیجان و کلارآباد را آغاز کرد. به تدریج و با گذر زمان کشت چای در تمامی استان گیلان گسترش یافت و در سال ۱۳۱۹ ه.ش حدود ۶۰۰ هکتار باغ چای در گیلان به وجود آمده بود. در سال ۱۳۳۷ ه.ش دولت ایران سازمان چای کشور را برای حمایت از کشاورزان و صاحبان صنعت چای تأسیس کرد. هم‌اکنون حدود ۲۵۰۰۰ هکتار باغ چای در استان‌های شمالی کشور وجود دارد.