قوانینی برای هوای پاک

شواهدی دال بر مبارزه اجتماعی با مشکل آلودگی هوا وجود دارد که از جمله آنها می‌توان از تصویب و اجرای قوانین کنترل دود در شیکاگو سین‌سیناتی به سال ۱۸۸۱ نام برد؛ ولی اجرای این قوانین و قوانینی مشابه آنها با دشواری‌هایی مواجه شد. در سال ۱۹۳۰ در دره صنعتی میوز در کشور بلژیک پدیده وارونگی منجر به مرگ ۶۳ تن و بیماری هزاران نفر شد. حدود ۱۸ سال بعد در شرایط مشابهی در ایالات‌متحده امریکا، یکی از اولین و بزرگ‌ترین فاجعه‌های زاییده آلودگی‌ها رخ داد؛ یعنی ۱۷ نفر جان خود را باختند و ۴۳ درصد جمعیت نورا در پنسیلوانیا بیمار شدند. در روز سه شنبه ۴ دسامبر سال ۱۹۵۲ حجم عظیمی از هوای گرم به طرف قسمت جنوبی انگلستان حرکت کرد و با ایجاد یک وارونگی دمایی سبب نشست یک مه سفید در لندن شد.

این مه دود به دستگاه تنفسی انسان سخت آسیب می‌رساند. درنتیجه بیشتر مردم با مشکلاتی از قبیل قرمز شدن چشم‌ها، سوزش گلو و سرفه‌های زیاد مواجه شدند و پیش از آنکه در ۹ دسامبر از سطح شهر دور شوند۴۰۰ مورد مرگ مربوط به آلودگی هوا گزارش شد. این تعداد تلفات در بریتانیا، موجب تصویب قانون هوای تمیز در سال ۱۹۵۶ شد. در ایالات متحده امریکا نیز قانون کنترل آلودگی هوا به تصویب رسید. این قانون یک بار در سال ۱۹۶۰ و بار دیگر در سال ۱۹۶۲ بازنگری شد و به قانون هوای تمیز سال ۱۹۶۳ انجامید که برنامه‌های ناحیه‌ای محلی و ایالتی را برای کنترل هوا تشویق می‌کرد و در عین حال حق مداخله را برای دولت فدرال در صورت به خطر افتادن سلامت و رفاه اهالی ایالت در اثر آلودگی ناشی از ایالات دیگر محفوظ نگه می‌داشت. این قانون معیارهایی برای کیفیت هوا وضع کرد که براساس آنها، استانداردهای کیفیت هوا و گازهای متصاعد شده در دهه ۱۹۶۰ میلادی پی‌ریزی شد. اجرای قانون هوای تمیز در سال ۱۹۷۰ به آژانس نو بنیاد حفاظت محیط‌زیست (EPA) محول شد. این قانون به وضع استانداردهای درجه اول و دوم کیفیت هوای محیط‌زیست پرداخت. استانداردهای اولیه متکی بر معیارهای کیفیت هوا، برای حفظ سلامت عموم مردم، دامنه وسیعی از ایمنی را در نظر می‌گیرد. در حالی که استانداردهای ثانوی که آنها نیز متکی بر معیارهای کیفیت هوا باشند، برای حفظ رفاه عموم انسان‌ها، گیاهان و جانوران است. در امریکا اصلاحات قانون هوای تمیز در سال ۱۹۷۷ به تقویت بیشتر قوانین موجود پرداخت. در ایران اما با چند سال تاخیر کلیات لایحه هوای پاک در مهرماه سال 95 به تایید ۱۸۱ نماینده مجلس رسید. براساس این لایحه تمامی اشخاص، دستگاه‌ها و موسسات اعم از دولتی و غیردولتی در مناطق آزاد تجاری - صنعتی، مناطق ویژه اقتصادی، شهرک‌ها و نواحی صنعتی مکلف شده‌اند تا قوانین مربوط به هوای پاک را رعایت کنند. بنا به آمار رسمی سالانه بیش از ۲۵ هزار نفر بر اثر آلودگی هوا در ایران جان خود را از دست می‌دهند.