لزوم بهره‌گیری بیشتر از ظرفیت بورس کالا
رییس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ایران و فعال باسابقه بازار زعفران معتقد است که دولت می‌تواند حمایت خود از فعالان بازار زعفران را در قالب یک طرح جامع با در نظر گرفتن همه جوانب به خصوص مباحث مربوط به توسعه مصرف و ساماندهی بازارهای هدف عملیاتی کند.
به گزارش پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا) و به نقل از بورس کالا، علی شریعتی مقدم در تحلیل اوضاع صنعت زعفران به بورس کالا گفت: نکته بسیار مهمی که در خصوص بازار زعفران وجود دارد این است که صادرات اخیرا با مشکلات جدی مواجه شده؛ البته مسیر صادرات محصولات کشاورزی از جمله زعفران طی دو سال گذشته ناشی از تحریم‌های ظالمانه و مقررات و تعهدات ارزی تغییر کرده و قاچاق محصولی مانند زعفران که سبک، کم حجم و در عین حال ارزشمند بوده و از قابلیت حمل هوایی برخوردار است، می‌تواند بسیار گسترده باشد.
قاچاق یک معضل بزرگ در بازار زعفران
وی افزود: به همین دلیل، در کنار مزیت‌های حمل آسان زعفران، آسیب‌هایی از این جهت به دلیل ماهیت این کالا به کشاورز وارد می‌شود. مهم‌ترین آسیب آن نیز این است که زعفران به عنوان کالایی که تجارت فله‌ای و قاچاق آن کار پیچیده‌ای نیست، در برخی بازارهای واسطه‌ای با قیمت‌هایی خیلی پایین‌تر از نرخ واقعی معامله می‌شود. این امر مانعی در مقابل رسیدن سود به کشاورز و همچنین رشد صادرات آن به صورت بسته بندی و با ارزش افزوده و سدی در مقابل رشد فعالیت واحدهایی است که در این حوزه سرمایه‌گذاری صنعتی کرده‌اند و می‌توانند تضمین کننده درازمدت برای ایجاد کشاورزی و بازار پایدار برای محصول زعفران باشند.
دو علت مهم سیر نزولی قیمت ها
شریعتی مقدم سیر نزولی قیمت زعفران را ناشی از افزایش تولید و عدم افزایش مصارف در بازارهای داخلی و بین المللی دانست و گفت: تولید زعفران در سال زراعی گذشته حدود ۵۰۰ تن بوده که با موجودی سال‌های قبل از آن پیش بینی می‌شود در سال زراعی پیش رو هم تولید زعفران بین ۱۵ تا ۲۰ درصد نسبت به سال قبل افزایش یابد که این افزایش تولید نیز خود مانعی در مقابل رشد قیمت‌ها تلقی می‌شود.
کار سخت، هزینه‌های بالا و درآمد کم
این فعال باسابقه بازار زعفران تاکید کرد: آنچه مهم است که زعفران از جنبه ارزشی و درآمدی مزیت‌هایی برای خانوارهای روستایی به ویژه در مناطق محرومی دارد که با خشکسالی‌هایی و اقلیم سخت و درآمد پایین مواجه هستند. اما باید در نظر داشت که فرآوری زعفران کاری پر زحمت است؛ چرا که بایستی ۱۷۰ هزار عدد گل در مزرعه‌ای که دو تا سه سال از زمان کاشت پیاز آن می‌گذرد جمع آوری شود تا یک گرم زعفران خشک به دست آید. ضمن اینکه در زمان برداشت، کشاورزان زعفران کار برای چیدن گل و جداسازی گل برگ‌ها از زعفران با کمبود کارگر مواجه هستند و هزینه کارگر که در سال‌های گذشته حدود ۱۰ هزار تومان بود، طی سال اخیر به ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان افزایش پیدا کرد. از این رو، برای تولیدکننده خیلی مهم است که محصولش را به قیمت منصفانه‌ای عرضه کرده و حاصل دسترنجش در بازارهای بین‌المللی هم ارزان فروشی نشود.
برای حمایت، مصرف و بازارهای هدف را توسعه دهیم
وی با تاکید بر اینکه به دلیل سبک و کم حجم بودن زعفران، این محصول با قاچاق گسترده همراه است، گفت: طی دو سال اخیر به دلیل موضوع تعهد ارزی صادرکنندگان واقعی و اصیل به حاشیه رفته و یکسری واسطه‌گری‌هایی که در حوزه صادرات وجود داشته بر بازار زعفران مسلط شده‌اند. پس اگر بخواهیم کار اصولی و واقعی برای حمایت از کشاورزان انجام دهیم، اقدام برای افزایش مصارف و بازارهای هدف زعفران است؛ چراکه آن‌طور که در حوزه تولید این محصول توسط آحاد تولیدکنندگان سرمایه‌گذاری شده، در حوزه مصرف و بازارهای آن کمتر کار شده است.
محرومیت ایران از ارزش افزوده واقعی
زعفران
شریعتی مقدم اظهار کرد: علاوه بر این، باید در نظر داشت که شرکت‌های تجاری و صنعتی فعال در این حوزه نیز به تنهایی توان فعالیت گسترده برای معرفی در بازارهای جهانی به دلیل هزینه‌های بالای آن را ندارند؛ آن هم در شرایطی که درآمدها در این حوزه به‌شدت کاهش پیدا کرده است، چراکه به عنوان مثال از حدود ۳۰۰ تن زعفرانی که از طریق صادرات به فروش می‌رسد کمتر از ۷ درصد آن به صورت بسته بندی صادر می‌شود که ارزش افزوده بیشتری دارد. اما مابقی آن به صورت ماده خام از کشور خارج می‌شود که قیمت آن در بسیاری از بازارها با بازار ایران یکسان بوده و یا دارای یک تفاوت اندک است و کشاورزان ایرانی از سود آن محروم می‌مانند. وی ادامه داد: در بازارهای واسطه‌ای همچون امارات، هنگ کنگ یا اسپانیا نیز که تاجران زعفران ایرانی را به مشتریان اصلی می‌فروشند، به دلیل مشکلات مربوط به نقل و انتقال پول و قوانین ناشی از تحریم، پولشویی و مالیاتی که حاکم بر تجارت جهانی است، خریداران واقعی نمی‌توانند محصول زعفران را از شرکت‌های اصلی ایرانی خریداری کنند و در این میان تنها فعالیت و درآمد یکسری واسطه‌گری‌ها به اوج خود رسیده است.
کشف قیمت منصفانه به کمک بورس کالا
شریعتی مقدم در ادامه گفت‌وگو با کالاخبر تاکید کرد: بعد از افزایش مصرف که یک راهبرد جدی است، موضوع ساماندهی بازار و رسیدن به قیمت‌های متعادل نیز نکته مهم دیگری است که مطرح بوده تا قیمتی منصفانه هم برای تولیدکننده و هم برای مصرف کنندگان تعیین شود؛ در این زمینه باید از ظرفیت‌های بورس کالا بیشتر بهره برد.
وی افزود: در کنار برنامه‌ریزی برای افزایش مصرف و توسعه بازارها، شرکت‌هایی هم که در کار تجارت و بازرگانی زعفران هستند نیز به دلیل سرمایه‌گذاری‌های خوبی که در حوزه آزمایشات، تولید محصولات جانبی و نیز بسته بندی داشته‌اند، باید فعال‌تر شوند؛ چراکه گردش کار این واحدها می‌تواند به تولید، تجارت و صادرات زعفران قوام و دوام و پایداری ببخشد و با این اقدام می‌توان از فعالان این حوزه حمایت کرد. شریعتی مقدم تاکید کرد: بنده اینکه قیمت زعفران طی یکی، دو هفته افزایش دو برابری داشته باشد، چندان معتقد نیستم. بلکه اعتقاد دارم حمایت از فعالان این حوزه باید در قالب یک طرح جامع با در نظر گرفتن همه جوانب به خصوص بحث توسعه مصرف و ساماندهی بازار صورت گیرد.
از افراد صاحب نظر کمک بگیریم
این فعال باسابقه زعفران با بیان اینکه برخی اقدامات توسعه‌ای از طریق تشکل‌های مختلف، اتاق بازرگانی، کمیسیون کشاورزی و شورای ملی زعفران در حال پیگیری است، گفت: به عنوان مثال صادرکنندگان از حدود یکسال پیش پیگیر این موضوع بوده‌اند که نیم درصد از درآمد صادراتی خود را در صندوقی برای توسعه مصارف زعفران و انجام امور تحقیقاتی در حوزه‌های ساماندهی بازار و تجارت زعفران، متمرکز کنند. اما متاسفانه مصوبه این طرح در مراحل سخت و تو در توی بروکراسی کمیته‌ها و نهادها هنوز نهایی و ابلاغ نشده است؛ با این حال ما همچنان از وزارت صمت و جهاد کشاورزی و سازمان توسعه تجارت ایران پیگیر آن هستیم، چرا که این موارد داوطلبانه می‌تواند به توسعه بازار زعفران و افزایش ارزش افزوده این بازار کمک کند و به نظر بنده این قبیل اقدامات در راستای حمایت از زعفران کار، باید جدی‌تر دنبال شود. نکته پایانی اینکه، در استان خراسان رضوی و جنوبی افراد دلسوز متعددی در حوزه زعفران فعال هستند که هم به بحث‌های تولید و حمایت از آن و هم به موضوعات بازار و تجارت داخلی و خارجی زعفران آشنایی دارند و برای برنامه‌ریزی توسعه‌ای در همه جنبه‌ها از جمله اصلاح قیمت‌ها می‌توان از این افراد بهره برد.
