سایه روشن‌های افزایش نرخ سود اوراق

علی سعدوندی

درخصوص افزایش نرخ سود اوراق به 21درصد باید به وزارت اقتصاد تبریک بگوییم که بعد از سال‌ها نهایتا پذیرفتند تا یک سیاستگذاری مالی متناسب با شرایط کشور طراحی و پیاده‌سازی کنند.

نکته‌ای که درخصوص افزایش نرخ اوراق باید مورد توجه قرار بگیرد آن است که ما نرخ اسمی را در اقتصاد محاسبه نمی‌کنیم، بلکه نرخ واقعی را محاسبه می‌کنیم و باتوجه به این واقعیت که نرخ تورم در تیر ماه به بالای 6درصد رفته است (این صعود تورمی بسیار بسیار خطرناک است) و اگر آن را سالیانه حساب کنیم، در آن صورت نرخ تورم ما در صورت ادامه این روند به صورت سالیانه، چیزی حدود 80درصد خواهد شد. بنابراین اگر بخواهیم نرخ اوراق را به‌طور واقعی حساب کنیم در واقع باید 80درصد را از 21درصد کم کنیم که نشان می‌دهد نرخ بهره واقعی ما چیزی حدود منفی 60درصد می‌شود. هرچند افرادی که اطلاعی از مباحث اقتصادی متاسفانه این نرخ را به صورت 21درصد دیده بودند و جنجال ایجاد کردند که اقتصاد به سمت ناپایداری بدهی می‌رود. در حالی که مطلقا چنین نبوده است و این نوع اظهارات از کم‌تجربگی این افراد ناشی می‌شود. اما روند کلی را در صورت افزایش نرخ اوراق مثبت می‌بینم. اگر روند افزایش نرخ و تامین کسری بودجه از محل ارایه اوراق ادامه پیدا کند، پیش‌بینی من این است که ان‌شاءالله از شهریور ماه روند تورم رو به سمت کاهشی شدن خواهد گذاشت و نزولی خواهد شد. پیش‌بینی دیگری که می‌توان ارایه کرد این است که در حدود نرخ 30درصد، تقاضا برای اوراق به‌شدت افزایش پیدا خواهد کرد و دولت به خوبی خواهد توانست، امسال کل کسری بودجه‌اش را از محل فروش اوراق جبران کند. ضمن اینکه دولت از این طریق خواهد توانست بودجه پروژه‌های عمرانی‌اش را تخصیص دهد. همان‌طور که مستحضرید افزایش بودجه عمرانی خود یک حرکت ضدتورمی است. تامین کسری بودجه از محل اوراق هم حرکت ضدتورمی است؛ افزایش نرخ اوراق هم تصمیمی ضدتورمی است. این سه حرکت سه ضلع اصلی مثلثی را تشکیل می‌دهند که در صورت جمع شدن احتمالا در مهرماه وارد شرایطی می‌شویم که در طول 40 سال گذشته هرگز در اقتصاد ایران تجربه نشده است و آن کاهش واقعی نرخ تورم است؛ تجربه‌ای که در طول چهار دهه گذشته هرگز در اقتصاد ایران تجربه نشده است. البته در آن زمان باید بلافاصله عملیات معکوس از سوی بانک مرکزی آغاز شود، یعنی عملیات بازار آزاد در دستور کار قرار بگیرد. چنانچه بانک مرکزی در این زمینه اهمال کند، از مهر ماه کشور دچار مشکلات اقتصادی ریشه‌داری می‌شود و متاسفانه وارد رکودی عمیق خواهیم شد، ولی با اجماعی که امروز در میان اقتصاددانان و سیاستگذاران اقتصادی کشور مشاهده می‌شود احتمالا برای اولین‌بار ظرف 40 سال موفق شده‌ایم یک سیاست سازگار بودجه‌ای و پولی داشته باشیم، بنابراین معتقدم خبر افزایش نرخ سود اوراق خبر بسیار خوشحال‌کننده‌ای برای اقتصاد ایران خواهد بود که می‌تواند چشم‌اندازهای تازه‌ای را در نظام پولی و بودجه‌ای کشور زمینه‌سازی کند.