گاز از دیرباز در ایران

از نوشته‌های تاریخ نویسان کهن چنین برمی‌آید که ایرانیان در استفاده از گاز و دیگر مشتقات نفتی بر دیگر اقوام جهان پیشی داشته‌اند. به عنوان مثال وجود بقایای آتشکده‌ها و معابد نظیر آتش جاودانی نزدیک کرکوک که به مشعل بخت النصر مشهور بود، در نزدیکی مخزن گاز طبیعی قرار داشت. همچنین معابد زرتشتیان در نزدیکی مسجد سلیمان و روایات تاریخی از آتشکده آذرگشسب در آذربایجان، همگی گواه همین مدعاست. ایرانیان باستان بنا به اقتضای فرهنگ مذهبی خویش وجود آتش را گرامی می‌داشتند. در جهت پایداری آن می‌کوشیدند. در فلات مرکزی و جنوبی ایران و در مناطقی که جنگل‌های انبوه وجود داشت برای روشن نگه داشتن آتش مقدس از امکانات دیگری بجز چوبهای جنگلی استفاده می‌بردند و طبیعت این مناطق با ذخایر فراوان زیر زمین این تلاش را آسان می‌نمود. تولد صنعت گاز طبیعی اساس و مبنای صنعت گازی که در امریکا و اروپا به وجود آمد گاز طبیعی نبود، بلکه گازی بود که بر اثر حرارت دادن به زغال سنگ ایجاد می‌شد. این گاز زغال سنگی (گاز شهری) که برای روشنایی مورد استفاده قرار می‌گرفت، روش زندگی مردم را در اوایل قرن هجدهم دگرگون ساخت. ساعات کار و فعالیت کارخانه‌ها افزایش یافت و مردم نیز توانستند در هنگام شب بدون استفاده از شمع گران قیمت و خطرناک، از روشنایی استفاده ببرند و متعاقب آن در منازل خود روزنامه و کتاب بخوانند. سرانجام یک مخترع اسکاتلندی به نام ویلیام مرداک نخستین کسی بود که دریافت از گاز به عنوان یک منبع انرژی می‌توان آسان‌تر از زغال سنگ استفاده کرد. زیرا هم امکان انتقال آن از طریف لوله کشی وجود داشت و هم آنکه به راحتی قابل کنترل بود. در سال 1972 ویلیام مرداک توانست با استفاده از انرژی گاز، روشنایی خانه خود را تامین کند و در سال1979 فردی به نام فیلیپ لبون نخستین آزمایش خود را به روی گازی آغاز کرد که بر اثر حرارت دادن خاک اره و زغال سنگ به دست می‌آمد.  در ایران، در ابتدا فقط نفت استخراج می‌شد، در حالی که همراه آن مقدار زیادی گاز هم تولید می‌شد. از 1910 تا دهه 1960 گازهای تولید شده به همراه نفت عمدتا سوزانده می‌شد. در اوایل دهه 1990 طی قراردادی در مقابل احداث کارخانه ذوب آهن توسط روسیه در ایران، گازهای همراه نفت استخراج شده با خط لوله به روسیه منتقل شد. در واقع، به مدت 50 سال این گازها می‌سوخت و استفاده‌ای از آن نمی‌شد. اما پس از آن و همزمان با صادرات به روسیه، برای اولین‌بار، گازهای تولیدی همراه نفت، در شیراز مورد استفاده قرار گرفت. در واقع، کارخانه سیمان شیراز اولین کارخانه‌ای بود که گازی شد و به تدریج گازکشی به سایر شهرهای ایران شکل گرفت. بدین‌ترتیب، گازی که 50 سال می‌سوخت و هدر می‌رفت، وارد شبکه گاز رسانی کشور و خانه‌های مردم شد.