عزاداری سالار شهیدان به سبک بوشهری‌ها
4 هزار سال است که دمام نوازی در این سرزمین ریشه دارد، چه از اهالی جنوب ایران باشید یا نه فرقی نمی‌کند، حتما یک بار نوای دمام را شنیده‌اید، ریتم سوزناک سنج و دمام که در مراسم‌های عزاداری جنوب کشور ریشه‌ای قدیمی دارند. کمتر کسی پیدا می‌شود که با فرا رسیدن محرم به یاد مراسم سنج و دمام بوشهری‌ها نیفتد، مراسمی که ریشه در تاریخ این سرزمین دارد و سال‌های سال است که جنوبی‌ها از این سنت پیروی می‌کنند. سنج و دمام نه تنها در مراسم عزاداری محرم که در اکثر مراسم‌های آیینی جنوب کشور به کار می‌رود. سِنْج و دمام از آیین‌های سنتی عزاداری در مناطق جنوبی کشور ایران به خصوص شهر بوشهر است و ورود دمام به عزاداری از استان بوشهر بوده است و مهم‌ترین و بارزترین ویژگی مراسم عزاداری در بوشهر اجرای هماهنگ سنج و دمام و سینه زنی است که با ریتم و ضرباهنگی خاص اجرا می‌شود. در هر گروه سنج و دمام حدود هفت دمام و هشت سنج حضور دارند که شخصی در میانه آنها حضور دارد و آنها را مدیریت می‌کند و سردسته دمام‌زن‌ها «اِشکون‌زن» خوانده می‌شود که در ابتدای دسته قرار می‌گیرد و تک‌نواز است و ضرباهنگ یکنواخت آن، ضرباهنگی متفاوت با بقیه دمام‌ها ایجاد می‌کند. بقیه دمام‌زن‌ها در دو ردیف می‌ایستند و در ابتدای هر ردیف یک نفر به نام غِمْبِر حضور دارند که بقیه دمام‌زن‌ها از ایشان تقلید می‌کنند. سنج‌زنان نیز معمولا به دو گروه تقسیم می‌شوند که چهار سنج بالای دمام‌ها و چهار سنج دیگر در کنار دمام‌های پایینی می‌ایستند و می‌نوازند. بوق نیز از اجزای این مراسم است که البته حضور آن ضروری نیست و صرفا جهت هماهنگ‌سازی بین دمام‌زن‌ها را به عهده دارد و همچنین شروع دمام‌نوازی و خاتمه آن را نیز اعلام می‌کند. آیین دمام‌زنی ابتدا با نواختن بوق مخصوص آغاز می‌شود و پس از لحظاتی سنج و دمام نیز نواخته و صدای بوق قطع می‌شود؛ ریتم دمام هنگام راه رفتن و هنگام ایستادن متفاوت است. ابتدای دمام، نوازنده بوق در آستانه مسجد است و اوست که سایر نوازندگان را از پایان زیارت‌نامه با سیه‌های که از سازش برمی‌خیزد مطلع می‌کند. دقیقاً در همین لحظه است که نوازنده دمام اشکون با ضرباتی شروع مراسم را به سایر ساز‌ها اعلام می‌کند. سرعت ریتم از ابتدا تند نیست بلکه کم‌کم تند می‌شود، در طول برگزاری دمام‌زنی سنج و دمام به‌طور مداوم نواخته و بوق نیز هم‌ریتم با گروه و در لحظات لازم به صدا در می‌آید، در پایان مراسم نیز ابتدا صدای بوق نواخته شده و سپس سنج‌زنان و در نهایت دمام‌زنان با کند کردن ریتم نواختن، کار خود را به پایان می‌رسانند.
