افتتاح اولین دوره مجلس شورای ملی

فرمان مشروطیت در چهاردهم جمادی‌الثانی 1324ق./ سیزدهم مرداد 1284ش. صادر شد. سه روز پس از آن، مظفرالدین شاه در فرمان دیگری صدراعظم خود مشیرالسلطنه را مامور تأسیس مجلس شورا و تدوین نظام نامه انتخابات کرد. برای اجرای فرمان شاه در بیست‌وهفتم جمادی الثانی/ بیست‌وششم مرداد جلسه‌ای با حضور رجال و علما در مدرسه نظام برای تدوین نظام نامه انتخابات تشکیل شد. در جلسه، مشیرالدوله پس از سخنرانی در باره فرمان مشروطه از حاضران خواست پنج نفر را برای تدوین نظام نامه انتخاب کنند. حاضران نیز مرتضی قلی خان صنیع الدوله، میرزاحسن‌خان مشیرالملک، میرزاحسن خان موتمن‌الملک، مهدی قلی خان مخبرالسلطنه و میرزاحسن خان محتشم السلطنه را برای تنظیم نظام نامه انتخاب کردند. پس از توشیح نظام نامه توسط مظفرالدین شاه، انتخابات تهران زیرنظر هیات ناظری متشکل از نمایندگانی از حکومت تهران، قاجار، علما، تجار و اصناف در 25 شهریور همان سال برگزار شد. این انتخابات طبقاتی و صنفی بود و هر طبقه از روحانیون، شاهزادگان، اعیان و اشراف، تجار، زارعین و اصناف از میان خود نمایندگانی برای حضور در مجلس انتخاب کردند و آیت‌الله طباطبایی و بهبهانی علاوه بر نمایندگی طبقه علما، نمایندگی اقلیت‌های مذهبی یهودیان و ارامنه را نیز برعهده گرفتند. مرحله بعد تعیین روز آغاز به کار مجلس بود که بنا شد بدون توجه به نتایج انتخابات سایر شهرها، مجلس اول با حضور نمایندگان تهران افتتاح شود. از این رو مشیرالدوله دعوت نامه‌ای برای عموم علما، وزراء، شاهزادگان، اعیان و سفرای خارجه ارسال و از آنها برای مراسم افتتاح مجلس شورای ملی در روز پانزدهم مهر دعوت کرد. در روز یاد شده جلسه‌ای با حضور شاه در اتاق برلیان عمارت گلستان برگزار شد و نظام الملک خطابه شاه را قرائت کرد. در نخستین جلسه رسمی مجلس شورای ملی که فردای روز افتتاح در مدرسه نظام تشکیل شد صنیع‌الدوله به ریاست مجلس برگزیده شد. این مجلس از 165 نماینده تشکیل شدکه 60 نفر از آنها نمایندگان تهران بودند. البته عمر این مجلس خیلی زیاد نبود و قبل از آنکه مجلس شورای ملی دومین سالگرد تاسیس خود را جشن بگیرد توسط مظفرالدین شاه به توپ بسته شد.