مراسم علم‌بندان در خراسان جنوبی

مراسم عزاداری ماه محرم در خراسان جنوبی با آیین علم‌بندان آغاز می‌شود، محرم که می‌رسد مردم استان در عزای سالار شهیدان با اجرای مراسم علم‌بندان که بیش از ۱۰۰ سال قدمت دارد، اخلاص و ارادتشان را به خاندان عصمت و طهارت نشان می‌دهند. علم مهم‌ترین وسیله در اجرای مراسم سوگواری محرم به‌شمار می‌رود در هر یک از نقاط استان هر یک از علم‌ها را به نشانه امام حسین (ع) و اصحابش نام‌گذاری کرده و هر علم را نمادی از آن شخصیت می‌پندارند. مردم برای علم احترام زیادی قائلند و وقتی علم را می‌بندند، انگار دوباره به آن جان تازه می‌بخشند. مراسم علم‌بندان یا عقد علم در بیرجند و برخی مناطق دیگر استان در غروب آخرین روز ماه ذی‌الحجه انجام می‌شود که نشانه شروع مراسم ماه محرم است. در برخی روستاها این مراسم در روزهای پنجم، ششم و هفتم محرم آغاز می‌شود و علت آن را ورود اهل بیت به کربلا ذکر می‌کنند. علم‌ها اغلب بانی و علم‌چی دارند که صاحب علم محسوب می‌شود و این کار به‌طور موروثی از پدر به پسر بزرگ‌تر خانواده می‌رسد. روز علم‌بندان مردم را به وسیله چاووشی خوانی یا اعلام از بلندگو آگاه می‌کنند، پس از جمع شدن مردم، بزرگان و سادات محل، لباس‌ها، دستمال و پارچه‌ها و توغ علم را می‌بندند و در حین کار اسپند دود می‌کنند، کسی چاووشی می‌خواند و دیگران صلوات می‌فرستند. مراسم و آیین علم‌بندان خراسان جنوبی به شماره 627 در تاریخ 22/9/91 در فهرست آثار معنوی (ناملموس) به ثبت رسیده است.