نقش تأمین سرمایه‌ها در بازار سرمایه کشور

عبداله  دریابر

یکی از نهادهای مالی تاثیرگذار در بازار سرمایه کشور، شرکت‌های تأمین سرمایه هستند. بر اساس قانون بازار اوراق بهادار مصوب سال 1384 مجلس شورای اسلامی، شرکت تأمین سرمایه شرکتی است که به عنوان واسطه بین ناشر اوراق بهادار و سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد و می‌تواند فعالیت‌های تعهد پذیره‌نویسی، بازارگردانی، مشاوره مالی، مدیریت دارایی و سایر فعالیت‌های مشابه را با اخذ مجوز از «سازمان بورس و اوراق بهادار» انجام دهد. شرکت‌های تأمین سرمایه با توجه به محدودیتی که در اساسنامه دارند، به صورت مستقیم اقدام به سرمایه‌گذاری نمی‌کنند، بلکه منابع مالی مورد نیاز شرکت‌ها را از طریق انتشار اوراق و جذب سرمایه‌های خرد سرمایه‌گذاران تأمین می‌نمایند و در فرآیند تأمین مالی، شرکت را همراهی می‌کنند. بر این اساس شرکت‌های تأمین سرمایه در اولین قدم برای تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی، اقدام به مشاوره با شرکت متقاضی تأمین مالی می‌کنند که با توجه به موضوع فعالیت، ساختار سرمایه و وضعیت عملکرد و سودآوری شرکت‌ها و همچنین بررسی طرح مورد نیاز برای تأمین مالی، مناسب‌ترین روش تأمین مالی با کمترین زمان و هزینه را به شرکتهای متقاضی تأمین مالی پیشنهاد می‌دهند. شایان ذکر است یکی از روش‌های متداول تأمین مالی در بازار سرمایه، انتشار اوراق بدهی است که شرکت‌های تأمین سرمایه با توجه به نیاز شرکت برای تأمین مالی و ساختار شرکت، اوراق بدهی متناسب با نیاز شرکت را معرفی می‌کنند. در فرآیند تأمین مالی شرکت‌ها و انتشار اوراق بدهی، شرکت‌های تأمین سرمایه، تعهد پذیره‌نویسی و بازارگردانی اوراق را عهده‌دار می‌شود که به موجب قبولی سمت تعهد پذیره‌نویسی، پذیره‌نویسی کل اوراق منتشره در بازه زمانی مجاز تضمین می‌شود و در واقع ریسک عدم فروش اوراق و جمع‌آوری وجوه را برای شرکت پوشش می‌دهد. همچنین به موجب قبولی سمت بازارگردانی، نقدشوندگی اوراق منتشره در کل مدت اوراق تضمین می‌شود و با تنظیم عرضه و تقاضای بازار، ریسک نقدشوندگی را برای خریداران اوراق و سرمایه‌گذاران پوشش می‌دهد.

یکی دیگر از وظایفی که مطابق اساسنامه، شرکت‌های تأمین سرمایه عهده‌دار آن هستند مشاوره در خصوص اصلاح ساختار مالی شرکت‌ها، از طریق افزایش سرمایه است. افزایش سرمایه می‌تواند از محل سود انباشته (سهام جایزه)، آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران، تجدید ارزیابی دارایی‌ها و یا صرف سهام باشد. شرکت‌های تأمین سرمایه با بررسی ساختار مالی شرکت و صورت‌های مالی، بهترین روش افزایش سرمایه را به شرکت متقاضی پیشنهاد داده و مجوزهای لازم را از سازمان بورس و اوراق بهادار دریافت می‌نمایند. در همین راستا نیز تعهد پذیره‌نویسی سهام عرضه شده را به عهده می‌گیرند که به موجب قبولی سمت تعهد پذیره‌نویسی، پذیره‌نویسی کل سهام عرضه شده تضمین می‌شود. یکی دیگر از وظایفی که شرکتهای تامین سرمایه عهده‌دار آن هستند مشاوره در خصوص عرضه و پذیرش سهام شرکت‌ها در هر یک از بازارهای بورس اوراق بهادار تهران یا فرابورس ایران است. با توجه به مزایایی که عرضه سهام شرکتها در بورس/ فرابورس دارد و همچنین نظر به اینکه شرکت‌های سهامی عام همواره از حمایت دولت و مزایای بیشتری نسبت به سایر شرکت‌ها برخوردارند، بسیاری از شرکت‌ها تمایل به عرضه سهام خود در بازار سرمایه دارند. در این فرآیند، شرکت‌های تأمین سرمایه به عنوان مشاور عرضه و پذیرش در کنار شرکت‌ها قرار می‌گیرند، شرکت‌ها را ارزش‌گذاری کرده و مراحل مقدماتی عرضه سهام شرکت‌ها در بازار سرمایه را انجام می‌دهند. همچنین تعهد خرید سهام عرضه شده را به عهده می‌گیرند که به موجب قبولی سمت تعهد خرید، فروش رفتن کل سهام عرضه شده تضمین می‌شود. یکی دیگر از زمینه‌های ارایه مشاوره توسط شرکت‌های تأمین سرمایه، ادغام و تملیک شرکت‌هاست. ادغام و تملیک به بهبود کسب و کار و وضعیت شرکت‌ها و همچنین افزایش رقابت کمک می‌کند. در فرآیند ادغام، دو یا چند شرکت با توافق کامل یکدیگر، با هم ترکیب می‌شوند و یک شرکت جدید را به وجود می‌آورند. در فرآیند تملیک نیز یک شرکت مالکیت شرکت کوچک‌تر را خریداری می‌کند و آن را تحت کنترل خود در می‌آورد. شرکت‌های تأمین سرمایه مشاوره‌های لازم را در زمینه این فرآیند به شرکت‌ها ارایه داده و مراحل لازم را اجرا می‌کنند. از جمله فعالیت‌های شرکت‌های تأمین سرمایه، مدیریت دارایی‌های شرکت‌ها و همچنین افراد از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. طبیعتاً سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه نیازمند دانش و تخصص در حوزه مالی و سرمایه‌گذاری است. شرکت‌های تأمین سرمایه از طریق تأسیس و مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درجات متفاوت ریسک، امکان دسترسی سرمایه‌گذاران به فرصت‌های سرمایه‌گذاری بازار سرمایه ایران را با ریسک مدیریت شده فراهم می‌کنند و در واقع با بهره‌گیری از دانش و تجربه سرمایه‌گذاری، ریسک سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه را مدیریت کرده و سرمایه سرمایه‌گذارانی که دانش کافی برای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه را ندارند، جذب و به بازار سرمایه تزریق می‌کنند.