افزایش قیمت ارز و طلا به دنبال احتمال مکانیسم ماشه

گروه بانک و بیمه | محسن شمشیری |

با وجود حضور بانک مرکزی در بازار ارز و اتخاذ سه تصمیم که منجر به کاهش قیمت دلار از کانال 27 هزار تومان به کانال 25 و 26 هزار تومان در روزهای دوشنبه و سه شنبه شده بود و بانک مرکزی علاوه بر افزایش عرضه در بازار با برداشتن سقف فروش در سامانه نیما، از سرگیری فروش ارز سهمیه‌ای و کاهش اختلاف دلار در بازار رسمی و آزاد مقدمات کاهش قیمت‌ها را در بازار ارز فراهم کرد، اما روز چهارشنبه به دنبال اعلام فعال سازی احتمالی مکانیزم ماشه از سوی مقامات امریکایی، بار دیگر قیمت دلار به کانال 27هزار تومان افزایش یافت و با افزایش نرخ دلار به 27200 تومان، یورو 32هزار تومان و درهم امارات 7هزار و 440 تومان و قیمت هر اونس جهانی طلا به 1965 دلار، قیمت طلا و سکه نیز افزایش یافت. البته در ساعات عصر چهارشنبه بار دیگر دلار به کانال 26 هزار تومانی کاهش یافت و 26900 تومان معامله شد و برای معاملات فردایی نیز به 26860 تومان رسیده است. به دنبال این افزایش قیمت‌ها و طرح ادعاهای مقامات امریکایی مبنی بر احتمال راه‌اندازی مکانیزم ماشه، رییس کل بانک مرکزی با تأکید براینکه نرخ‌های ارز در بازار اقتصادی نیستند و دوام ندارند در واکنش به تهدیدهای امریکا گفت: به‌نظر نمی‌رسد اقدام دیگری برای استفاده در فشار حداکثری باقی مانده باشد.امریکایی‌ها از این کار بیشتر هدف تبلیغاتی دارند.عبدالناصر همتی به بیان نکاتی درباره بازار ارز پرداخت و اعلام کرد: ازچند هفته پیش دولت امریکا با طرح لغو تمام معافیت‌های تحریمی و راه‌اندازی ماشین تبلیغاتی خود توسط رسانه‌های وابسته آخرین تلاشهای خود را برای ایجاد التهاب در بازار ارز کلید زد بنظر نمی‌رسد اقدام دیگری برای استفاده در فشار حداکثری، باقی مانده باشد .امریکایی‌ها از این کار بیشتر هدف تبلیغاتی دارند.طبیعی است که نوسان گیران و سود جویان دربازار ارز برای بهره‌گیری ازفضای تبلیغاتی، تلاش لازم به عمل بیاورند. همان‌گونه که قبلا گفتم، ثبات بازار برای بانک مرکزی اولویت دارد و لذا در حاشیه نرخ بازار نسبت به عرضه سنگین اقدام واجازه آربیتراژ و نوسان‌گیری نخواهد داد.بانک مرکزی ضمن افزایش عرضه در بازار ثانویه (نیما)، در راستای تسهیل و تسریع تامین ارز وارد کنندگان در این بازار به پتروشیمی‌ها، فولادی‌ها و معدنی‌ها اعلام کرد که آنها نیز می‌توانند ارز حاصل از صادرات خود را، علاوه بر صرافیهای بانکی، مستقیماً به صرافیهای مجاز جهت واردات کالاهای دارای تخصیص ارز بفروشند. قبلا هم گفتم، نرخهای ارز در بازار، نرخهای اقتصادی نیستند و دوام نخواهند داشت.امیدوارم مردم عزیز دارایی خود را در معرض ریسک بازار ارز قرار ندهند. 

    افزایش نرخ ارز و طلا

 با افزایش نرخ دلار به 27200 تومان، یورو 32هزار تومان و درهم امارات 7هزار و 440 تومان و قیمت هر اونس جهانی طلا به 1965 دلار، قیمت طلا و سکه نیز افزایش یافت. قیمت طلای ۱۸عیار هرگرم یک‌میلیون و ۲۴۲ هزار تومان، هر مثقال طلا 5میلیون و 383 هزار تومان، قیمت سکه تمام‌بهار آزادی طرح جدید ۱۳میلیون و ۲۵۰ هزار تومان، قیمت سکه طرح قدیم 12میلیون و 300 هزار تومان، قیمت نیم‌سکه بهار آزادی 6میلیون و 730 هزار تومان، ربع‌سکه بهار آزادی 3میلیون و 900 هزار تومان و سکه گرمی2 میلیون تومان تعیین شده و به فروش می‌رسد.فعالان بازار، علت اصلی افزایش قیمت طلا و سکه در روزهای اخیر را افزایش چشم‌گیر قیمت ارز می‌دانند و می‌گویند: از یکی دو روز گذشته تقاضا برای خرید طلای خام و سکه در بازار افزایش یافته و همین امر موجب افزایش حباب سکه شده است.سیاستهای بازارساز موقتا در روز نخست اجرای طرح در بازار جواب داد و دلار با کاهش 1000 تومانی همراه شد؛ دلار از 27 هزار و 200 تومان به 26 هزار و 200 تومان در پایان معاملات کاهش یافت.اما روند نزولی در بازار خیلی دوام نداشت و رسماً مدار قیمتی ارز افزایشی شده است؛ این درحالی است که در روزهای گذشته بازارساز به منظور کاهش اختلاف نرخ رسمی دلار با بازار آزاد، قیمت خرید و فروش ارز در صرافی‌های بانکی و بازار متشکل ارزی را بیش از 3 هزار تومان افزایش داد.نرخ خرید و فروش دلار و یورو در صرافی‌های بانکی و بازار متشکل ارزی متغیر است؛ برهمین اساس در چند نوبت قیمت‌ها در این صرافی‌ها تغییر کرده است؛ قیمت دلار ویورو در صرافی‌های بانکی با افزایش همراه بوده به نحوی که دلار برای اولین بار در صرافی‌های رسمی وارد کانال 27 هزار تومان شد.قیمت دلار در صرافی‌های بانکی با افزایش ۶۰۰ تومانی ۲۷ هزار و ۲۰۰ تومان تعیین شده درحالی که قیمت دلار در بازار آزاد حدود ۲۷ هزار و ۱۰۰ تومان است.

    «ماشه» بهانه جدید دلال‌ها برای گرانی دلار

برخی کارشناسان معتقدند: درحالی دلال‌ها سعی دارند به‌بهانه فعال‌شدن مکانیسم ماشه فضای بازار ارز را بیش از این متشنج کنند که حتی اگر این مکانیسم فعال هم شود اتفاق جدیدی رخ نخواهد داد چراکه در گذشته به‌ خاطر عملکرد امریکا مشمول تمام تحریم‌ها شده‌ایم.افزایش قیمت‌ها در بازار ارز درحالی همچنان ادامه دارد که بازارساز سعی دارد با مدیریت عرضه و تقاضا کمی از تنش ارزی بکاهد و اختلاف قیمت ارز آزاد و رسمی را نیز به حداقل برساند. برخی اخبار سیاسی موجب شد فضای بازار ارز ملتهب شود و نرخ دلار در معاملات فردایی از 27 هزار و 200 تومان هم عبور کند و به‌دنبال آن نرخ ارز در صرافی‌های بانکی نیز افزایش یافت و به 27 هزار و 200 تومان رسید.اما افزایش قیمت ارز در معاملات فردایی ساعتی بعد متوقف شد و مسیر قیمت‌ها در بازار طلا و ارز نزولی شد تا جایی که دلار در معاملات نقدی 26 هزار و 800 تومان و در معاملات فردایی 26 هزار و 900 تومان قیمت خورد.از مهم‌ترین دلایل تشدید نوسانات در بازار ارز به‌اذعان فعالان ارزی حاضر در خیابان فردوسی، تهدیدهای امریکا مبنی بر فعال کردن مکانیسم ماشه از هفته آینده است.صراف‌ها و فعالان بازار ارز می‌گویند: احتمالاً تا هفته آینده فضای بازار ارز مانند روزهای قبل با نوسان قیمتی همراه باشد اما بعد از آن با کاهش التهابات، کاهش قیمت‌ها را خواهیم داشت.یکی از صراف‌ها می‌گوید: هفته قبل صرافی‌های بانکی با ثبات قیمت موجب افزایش اختلاف نرخ ارز با بازار آزاد شدند و همین موضوع باعث تحریک مجدد بازار همزمان با کاهش شاخص بورس بود.آن‌طور که بازاری‌ها می‌گویند جو روانی منفی در بازار موجب شد در روزهای قبل مردم عادی با سرمایه‌های خرد که بعضاً از بورس بیرون آورده بودند، راهی بازار ارز شوند.اما نکته مهم این روزهای بازار ارز جو منفی است که بین خریداران ارز وجود دارد؛ نگرانی‌ها از تهدیدهای امریکا مبنی بر فعال‌سازی مکانیسم ماشه موجب شده است برخی بر طبل گرانی‌ها به‌خصوص گرانی قیمت ارز بکوبند و از آب گل‌آلود ماهی بگیرند.درحالی که حتی اگر تهدید امریکا عملی و مکانیسم ماشه اجرایی شود باز هم تغییری در فرایند اجرایی و مبادلات مالی کشورمان صورت نمی‌گیرد چراکه قبلاً شدیدترین تحریم‌ها اعمال شده است و آنچه این روزها از سوی مقامات امریکایی اعلام می‌شود صرفاً تهدیدهای توخالی است که در واقعیت اثری برای ایران و مردمش ندارد.برخی از فعالان اقتصادی معتقدند: در شرایطی که هر روز با تهدیدهای امریکا برای تحریم روبرو هستیم باید با برنامه‌ریزی و هماهنگ به مقابله با تحریم‌ها روی بیاوریم.آنها از بانک مرکزی می‌خواهند که اجازه نقل و انتقالات را مجدداً به شبکه صرافی‌ها بدهد تا به‌صورت چریکی با تهدید و تحریم‌های امریکا مبارزه کنند. صرافی‌ها تأکید دارند که هرچه شبکه گسترده‌تر باشد امکان آسیب‌پذیری کمتر می‌شود.در زمان جاری بودن مذاکرات هسته‌ای میان ایران و گروه 1+5 امریکا به‌دنبال راهکاری بود که بتواند به‌رغم رفع موقت یا تعلیق تحریم‌ها تهدید بازگشت آنها در هر آن علیه ایران را حفظ کند. واشنگتن و متحدان غربی‌اش در آن زمان ادعا می‌کردند به‌دلیل بی‌اعتمادی به ایران به‌دنبال آن هستند که تحریم‌ها در صورت نقض عهد از سوی ایران به‌صورت خودکار و بدون نیاز به هیچ فرایند اضافی مانند رأی‌گیری در شورای امنیت از سر گرفته شوند.در همین راستا، نخستین تلاش کشورهای غربی بر ایجاد سازوکاری برای بازگشت خودکار تحریم‌ها بدون نیاز به رأی شورای امنیت قرار گرفت، اما این تلاش سرانجام به جایی نرسید زیرا روسیه و چین اصرار داشتند که هر گونه تصمیم‌گیری درباره اعمال تحریم‌های بین‌المللی باید منوط به رأی اعضای شورا باشد.از آن طرف، امریکا و متحدانش می‌دانستند که هدف آنها برای خودکارسازی بازگشت تحریم‌ها عملاً از خلال فرایند معمول و متداول رأی‌گیری در شورای امنیت محقق نخواهد شد، زیرا چین و روسیه به‌احتمال قریب به یقین از حق وتوی خود استفاده و قطعنامه مربوط به بازگشت تحریم‌ها ضد ایران را وتو خواهند کرد.ماحصل این کشمکش سرانجام به تولید راهکاری منجر شد که اکنون به «مکانیسم ماشه» شهرت یافته و در بندهای 36 و 37 توافق هسته‌ای ذیل مفاد مربوط به «سازوکار حل اختلافات» گنجانده شده است. در این راهکار مقرر شد شورای امنیت به‌جای رأی‌گیری بر سر قطعنامه‌ای برای «بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران» در چندین دوره بر سر قطعنامه‌ای برای «تداوم تعلیق تحریم‌ها» رأی‌گیری کند. این راهکار عملاً از چین و روسیه برای جلوگیری از بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران سلب اختیار می‌کرد.

آنچه از دو بند 36 و 37 توافق هسته‌ای درباره سازوکار حل‌وفصل اختلافات می‌توان استنباط کرد این است که هر یک از طرف‌های توافق هسته‌ای می‌توانند با بهانه‌های حتی ساختگی ایران را به نقض توافق هسته‌ای متهم کنند و ظرف حداکثر 65 روز تحریم‌ها علیه ایران را برگردانند؛ مطابق این دو بند، حتی اگر ایران طرف مقابل را به نقض عهد متهم کرد و پس از طی مراحل پیش‌بینی‌شده در سازوکار حل‌وفصل اختلاف از توضیحات طرف مقابل متقاعد نشد، در صورت ارجاع مساله به شورای امنیت با بازگشت تحریم‌ها روبرو خواهد شد.گفتنی است، مایک پمپئو‌ وزیر خارجه امریکا، اعلام کرده «همه تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه ایران» در پی فعال‌سازی مکانیسم ماشه از سوی این کشور از 30 شهریورماه باز خواهند گشت. حسن روحانی رییس‌جمهور ایران اما در واکنش به این تهدیدها اعلام کرد: حواس ملت ما جمع باشد، روز شنبه و یکشنبه روز پیروزی ایران و شکست امریکاست. کانال‌های ضدایرانی برای خود خبر جعل نکنند که امریکا ادعایی کرده و یک‌ماه صبر کرده و می‌تواند از این استفاده کند؛ مکانیزمی شروع نشده است تا به نتیجه‌ای برسد. من این موفقیت را همانند ایستادگی ملت ایران در 8 سال دفاع مقدس به ملت تبریک می‌گویم، پیشاپیش پیروزی شنبه و یکشنبه هفته آینده را به ملت ایران تبریک می‌گویم که امریکا دچار شکست مفتضحانه‌ای شد.

    افزایش قیمت جهانی طلا

به دنبال تضعیف ارزش دلار و در حالی که سرمایه‌گذاران در انتظار نتیجه نشست سیاست‌گذاری فدرال رزرو هستند تا سرنخ‌هایی از برنامه بانک مرکزی امریکا در مورد نرخ بهره و نرخ تورم به دست بیاورند، قیمت طلا شاهد افزایش بود. وبا 0.57 درصد افزایش به 1965 دلار و 27 سنت رسید. قیمت طلا در معاملات آتی برای تحویل در ماه دسامبر با 0.46 درصد رشد به 1975 دلار و 20 سنت رسید. عاملی که سبب رشد قیمت طلا شده تضعیف ارزش دلار بود.برایان لن، مدیر شرکت گلد سیلور سنترال در سنگاپور گفت: «به دلیل انتشار بیانیه فدرال رزرو در اواخر امروز، معامله گران عمدتا در حاشیه بازار قرار دارند... مردم منتظر شفاف‌تر شدن این قضیه هستند که فدرال رزرو می‌خواهد با استفاده از چه ابزارهای پولی‌ای از تورم بالای 2 درصد حمایت کند.»بانک مرکزی امریکا در ماه گذشته میلادی با اتخاذ یک رویکرد جدید، اعلام کرد که اجازه رسیدن نرخ تورم به بالای 2 درصد را خواهد داد و نرخ بهره را برای مدتی طولانی‌تر در نزدیکی صفر نگه خواهد داشت.ادوارد میر تحلیلگر موسسه کپیتال مارکتس در یادداشتی نوشت: «بازارها می‌خواهند ببینند که آیا فدرال رزرو لحن خود را تعدیل خواهد کرد یا اینکه در مورد نرخ بهره و نرخ تورم همان موضع ماه قبل را تکرار می‌کند... اما ما تردید داریم که فدرال رزرو لحن سابق خود را حفظ کرده باشد.» کاهش نرخ بهره موجب تضعیف ارزش دلار و بازدهی کمتر اوراق قرضه دولت امریکا می‌شود و اشتها برای سرمایه‌گذاری در بازار طلا را بالا می‌برد.نانسی پلوسی رییس مجلس نمایندگان امریکا گفته دموکرات‌ها آماده به تاخیر انداختن تعطیلات ماه اکتبر هستند تا به توافقی بر سر طرح بسته مالی ضد کرونا با جمهوریخواهان دست یابند.