افزایش قیمت کالا به دنبال رشد نرخ ارز در نیما و صرافی‌ها

کاهش قیمت ارز بازار آزاد به دنبال آزاد‌سازی فروش دلار پتروشیمی‌ها به صرافی 

گروه بانک و بیمه| محسن شمشیری|

اگرچه با آزادسازی عرضه ارز شرکت‌های پتروشیمی، معدنی و فولادی به صرافی‌ها، قیمت ارز کاهش یافته و فاصله دلار آزاد و صرافی به صفر رسیده است و دلار از کانال 27 هزار تومانی به کانال 26 هزار تومانی بازگشته است، اما از سوی دیگر، نرخ حواله ارز در سامانه نیما افزایش یافته و دلار نیمایی به 21 هزار و 812 تومان رسیده است و این موضوع عملا به معنای افزایش قیمت کالاهای وارداتی، هزینه تولید، خرید مواد اولیه و گران شدن کالاها در بازار است. در هفته‌های اخیر، مردم تحت تاثیر رشد قیمت دلار در بازار، شاهد افزایش هفتگی و گاه روزانه قیمت برخی کالاها و خدمات به بهانه رشد نرخ دلار بوده‌اند و هر فروشنده‌ای در مقابل انتقاد مردم اعلام می‌کند که نرخ دلار بالا رفته و قیمت‌ها افزایش یافته است . کارشناسان نیز با انتقاد از روند تورم و نوسان قیمتها، خواستار رسیدگی به موضوع و ساماندهی بازار ارز شده‌اند. 

 از سوی دیگر، سیاست‌های بانک مرکزی هدف خود را مهار رشد قیمت‌ها قرار داده و از راه‌های مختلف تلاش کرده که قیمت ارز را کاهش دهد. ظاهرا درخواست شرکت‌های صادر‌کننده افزایش قیمت در سامانه نیما بوده تا عرضه خود را افزایش دهند و حتی درخواست فروش ارز در بازار آزاد و صرافی‌ها را داشته‌اند . همین موضوع عملا عرضه و تقاضای ارز را تحت تاثیر قرار داد و التهاب‌های مختلفی را در بازار ایجاد کرد و سرانجام بانک مرکزی را ناگزیر ساخت که تصمیم بگیرد و اجازه دهد تا ارز شرکت‌های صادر‌کننده با نرخ بالاتر در نیما و صرافی‌ها عرضه شود. ولی اثر این سیاست‌ها هر چند که التهاب بازار را تا حدودی کاهش داده اما از سوی دیگر، قیمت کالاها و تورم حاصل از رشد نرخ ارز را موجب خواهد شد. زیرا افزایش نرخ دلار در نیما و صرافی‌ها می‌تواند اثرات قابل توجهی در رشد قیمت کالاها داشته باشد.   روز پنجشنبه به دنبال ادامه حضور بانک مرکزی در بازار و افزایش عرضه در سامانه نیما، قیمت ارز کاهش یافت و قیمت دلار ۲۶ هزار و ۸۰۰ تومانی، یورو 31 هزار و 600 تومان و درهم امارات 7هزار و 390 تومان اعلام شده است. در صرافی‌ها نیز قیمت ارز به بازار نزدیک شده و حتی در برخی روزها قیمت صرافی‌ها بالاتر از قیمت بازار بوده است. قیمت فروش دلار در صرافی‌های بانکی با کاهش 400 تومانی 26 هزار و 800 تومان و قیمت خرید دلار نیز 26 هزار و 700 تومان درج شده است. ضمن اینکه قیمت فروش یورو نیز با کاهش 350 تومانی معادل 31 هزار و 550 تومان و قیمت خرید یورو 31 هزار و 450 تومان تعیین شده است. 

 درسامانه سنا نیز در روز کاری ۲۶ شهریور، یورو به مبلغ میانگین ۳۱ هزار و ۴۸۱ تومان به فروش رفت و برای فروش دلار نیز میانگین ۲۶ هزار و ۴۷۱ تومان ثبت شد. همچنین هر حواله یورو با میانگین قیمت ۲۸ هزار و ۷۹۹ تومان انجام شد. فروش حواله دلار نیز با میانگین قیمت ۲۱ هزار و ۸۱۲ تومان انجام شد. براین اساس اختلاف نرخ دلار صرافی با دلار نیما به 5 هزار تومان رسیده است. اما اختلاف قیمت دلار آزاد و صرافی به صفر رسیده است.

گفتنی است، تشدید نوسانات ارزی و ورود دلار به کانال 27 هزار تومان موجب شد تا بازارساز تصمیم جدی برای مدیریت عرضه و تقاضا بگیرد و برهمین اساس علاوه بر افزایش عرضه در بازار با برداشتن سقف فروش در سامانه نیما، از سرگیری فروش ارز سهمیه‌ای و کاهش اختلاف دلار در بازار رسمی و آزاد و البته آزاد شدن فروش ارز پتروشیمی‌ها در صرافی‌های مجاز مقدمات کاهش قیمت‌ها را در بازار ارز فراهم کرد.

به دنبال اعلام قیمت دلار ۲۶ هزار و ۸۰۰ تومانی و هر اونس طلا به قیمت 1951 دلار، قیمت طلا و سکه نسبت به روزهای قبل اندکی کاهش یافت و سکه از بالای 13 میلیون تومان به زیر 13 میلیون تومان رسید. روز (پنجشنبه) قیمت سکه تمام بهار آزادی (طرح جدید) با افت ۱۰۰ هزار تومانی به ۱۳ میلیون تومان رسید و در ساعات عصر به زیر 13 میلیون تومان رسید.قیمت طلای ۱۸عیار هرگرم یک‌میلیون و ۲۰۷ هزار تومان، مظنه هر مثقال طلای آبشده یا 17 عیار 5میلیون و 235 هزار تومان، قیمت سکه تمام‌بهار آزادی طرح جدید ۱۲میلیون و ۸۵۰ هزار تومان، قیمت سکه طرح قدیم 12میلیون و 200 هزار تومان، قیمت نیم‌سکه بهار آزادی 6میلیون و 750 هزار تومان، ربع‌سکه بهار آزادی 3میلیون و 850 هزار تومان و سکه گرمی2 میلیون تومان معامله شد. 

بازار طلا از یک سو تحت تاثیر کاهش نرخ دلار به کانال 26 هزار تومان و از سوی دیگر، تحت تاثیر رشد قیمت اونس جهانی دلار به 1954 دلار قرار دارد. 

طی روزهای گذشته عرضه‌های سنگین ارز در بازار ادامه داشته و پنجشنبه نیز ۲۳۹ میلیون دلار در نیما عرضه شده است. همزمان با تشدید نوسانات ارزی بازارساز نیز سعی دارد با سیاست‌های ارزی و البته تعادل در عرضه و تقاضا از تنش‌های ارزی بکاهد.

یکی از اقدامات بانک مرکزی در روزهای پر تنش بازار ارز مدیریت عرضه و تقاضا بوده که از طریق عرضه‌های سنگین در بازار نیما انجام داده است؛ اما در روزهای اخیر بعد از برداشتن سقف فروش در سامانه نیما عرضه‌های ارز از سوی صادرکنندگان نیز نسبت به قبل با افزایش همراه شده است.

روز پنجشنبه 239 میلیون دلار در بازار نیما عرضه شده که 170 میلیون دلار آن مورد معامله قرار گرفته است؛ فعالان بازار می‌گویند که قبلا عرضه‌های سنگین در بازار از سوی بانک مرکزی انجام می‌شد اما در هفته‌ای که گذشت سهم صادرکننده‌ها و فعالان اقتصادی در میزان عرضه در بازار نیما بیشتر بوده است. سیاست‌های اخیر ارزی بانک مرکزی به خصوص برداشته شدن سقف فروش نیما و آزادشدن فروش ارز توسط پتروشیمی‌ها در صرافی‌های آزاد منجر به افزایش عرضه ارز در بازار شده است.

تشدید نوسانات ارزی و ورود دلار به کانال 27 هزار تومان موجب شد تا بازارساز تصمیم جدی برای مدیریت عرضه و تقاضا بگیرد و برهمین اساس علاوه بر افزایش عرضه در بازار با برداشتن سقف فروش در سامانه نیما، از سرگیری فروش ارز سهمیه‌ای و کاهش اختلاف دلار در بازار رسمی و آزاد مقدمات کاهش قیمت‌ها را در بازار ارز فراهم کرد. علاوه براین بانک مرکزی با ابلاغ بخشنامه جدیدی اعلام کرد که فروش ارز پتروشیمی‌ها در صرافی‌های مجاز غیربانکی آزاد شده است و فعالان بازار ارز بر این باورند که این تصمیم می‌تواند اثرات خوبی در کاهش تنش‌های ارزی داشته باشد.

    فروش ارز پتروشیمی‌ها در صرافی‌ها 

آزاد شد

یکی از تصمیمات عمده در روزهای اخیر، آزاد کردن فروش ارز شرکت‌های پتروشیمی‌، معدنی و فولادی در صرافی‌ها بوده است که روی کاهش قیمت ارز آزاد اثرگذاشته است و حتی باعث شد که قیمت دلار بازار آزاد از صرافی‌ها کمتر شود. اما برخی کارشناسان معتقدند که با این کار، عرضه ارز در نیما و با قیمت پایین‌تر جهت واردات تحت تاثیر قرار می‌گیرد و در نتیجه قیمت کالاهای وارداتی گران‌تر خواهد شد و هر چند که به کاهش قیمت بازار آزاد کمک می‌کند اما در مجموع رشد قیمت ارز جهت واردات، مواد اولیه تولید و نیاز واحدهای اقتصادی را افزایش می‌دهد. پیش از این بانک مرکزی بارها اعلام کرده بود که نیاز کشور به واردات با نرخ نیما و کمتر از بازارآزاد انجام می‌شود و بازار آزاد کم‌عمق است. اما با اقدامات اخیر، توجه به بازار آزاد بیشتر خواهد شد و عمق بازار و عرضه وتقاضای بازار آزاد رشد خواهد کرد. 

لذا دولت و بانک مرکزی باید کاری کنند که بازار ارز تاثیر زیادی روی رشد قیمت‌ها نداشته باشد زیرا تورم و کاهش قدرت خرید مردم و افزایش قیمت ماه‌های اخیر خانوارها را تحت فشار قرار داده است. 

بانک مرکزی مجوز فروش ارز صادراتی شرکت‌های بزرگ معدنی و فولادی و پتروشیمی به صرافی‌های غیربانکی در نیما با نرخ رقابتی را صادر کرد. محدودیت فعالیت صرافی‌های غیربانکی یکی از گلایه‌های فعالان ارزی در بازار بود چراکه طبق اذعان این افراد در شرایط تحریم باید از ظرفیت شبکه صرافی‌های کشور کمک گرفت و با تهدید و تحریم امریکا مقابله کرد.

طبق تصمیم اخیر بانک مرکزی که بخشنامه آن نیز چهارشنبه ابلاغ شده، امکان فروش ارز پتروشیمی‌ها و ایمیدرو به صرافان غیر بانکی فراهم شده است.

بنابراین طی روزهای اخیر بانک مرکزی برای مقابله با نوسانات ارزی ضمن افزایش عرضه در بازار ثانویه «نیما» در راستای تسهیل و تسریع در تأمین ارز واردکنندگان در این بازار به پتروشیمی‌ها، فولادی‌ها و معدنی‌ها اعلام کرد که آنها نیز می‌توانند ارز حاصل از صادرات خود را -علاوه بر صرافی‌های بانکی مستقیماً به صرافی‌های مجاز- جهت واردات کالاهای دارای تخصیص ارز بفروشند. صرافی‌ها معتقدند این تصمیم مهم باعث کاهش کارمزد انتقالات، افزایش سرعت در نقل و انتقال ارز، افزایش سودآوری شرکت‌های عرضه‌کننده ارز در نیما و واردکنندگان و همچنین تسهیل ثبت سفارش می‌شود.فعالان بازار ارز همچنین معتقدند با مجوز فروش ارز صادراتی شرکت‌های بزرگ معدنی و فولادی و پتروشیمی به صرافی‌های غیربانکی در نیما با نرخ رقابتی شاهد افزایش عرضه و کاهش اختلاف بین بازار و قیمت ارز پایه نیما خواهیم بود.

 شرکت‌های بزرگ پتروشیمی تاکنون مجاز به فروش ارز با نرخ پایه (میانگین موزون حواله سنا) صرفا به 22 صرافی بانکی با نرخ پایه بودند که عموما بین 10% تا 20% ارزانتر از نرخ رقابتی مزایده نیما بود.

    رکورد معامله هفتگی ارز نیما 

با عرضه نزدیک به ۴۴۰ میلیون یورو ارز، رکورد معامله هفتگی سامانه نیما در سال ۹۹ تاکنون شکسته شد و پیش‌بینی می‌شود با تداوم این روند، نرخ ارز روند کاهشی به خود بگیرد.در دو روز گذشته بیش از ۳۲۰ میلیون دلار ارز در سامانه نیما عرضه شده که از این میزان، حدود ۲۲۰ میلیون دلار معامله شده و ۱۰۰ میلیون دلار بدون مشتری مانده است.

پیش‌بینی می‌شود با سیاست جدید بانک مرکزی مبنی بر برداشتن سقف فروش در سامانه نیما و کاهش اختلاف دلار در بازار رسمی و آزاد و فروش ارز پتروشیمی‌ها، معدنی‌ها و فولادی‌ها، باعث رونق سامانه نیما در صرافی‌های مجاز و تسریع در بازگشت ارزهای صادراتی شود.به این ترتیب، انتظار می‌رود با تقویت عرضه قیمت نیز پایین آمده و تامین ارز کالاهای وارداتی هم سرعت خواهد گرفت.

در روزهای اخیر، پس از افزایش عرضه ارز، روند پرشتاب رشد قیمت دلار و سایر ارزها، متوقف شده و حتی روندی نزولی نیز یافت.پیش از این مدیرکل دفتر توسعه خدمات بازرگانی سازمان توسعه تجارت ایران گفت: صادرکنندگان برای تسویه حساب و ایفای تعهدات، روزانه ۱۰۰ میلیون یورو ارز در سامانه‌های نیما یا سنا عرضه می‌کنند. سامانه نیما از نیمه نخست سال ۹۷ پس از تعدیل سیاست‌های ارزی دولت به عنوان مرجع تعیین نرخ خرید و فروش حواله‌های ارزی تعیین شد.