چراغ قرمز مقابل نوسانگیران

رقیه ندایی| 

سازمان بورس برای کنترل بازار سرمایه هر روز مصوبات جدیدی اعلام می‌کند از ممنوعیت معاملات الگوریتمی گرفته تا حذف نوسان‌گیری روزانه در بازار. سازمان بورسی‌ها در تلاش‌اند که مصوبات و اطلاعیه‌های جدید بازار را به تعادل برسانند اما؛ تنها راه رسیدن تعادل به بازار سرمایه ایجاد اعتماد میان سهامداران است. 

چندی پیش بود که ناظر بورس در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: نوسانگیری روزانه در بازار سرمایه ممنوع شد. همچنین از روز 5 مهرماه تا اطلاع ثانوی، زمان سپرده شدن سهام از 0+tبه  1+t تغییر می‌یابد. لذا انجام معامله روزمجاز نمی‌باشد. بدیهی است فروش سهام خریداری شده همان روز امکان‌پذیر نمی‌باشد.

به زبان ساده‌تر یعنی اگر سهامدار سهمی را امروز خریداری کند آن را نمی‌تواند در همان روز به فروش برساند و باید صبر پیشه کند. اغلب فعالین بازار این ممنوع شدن را به ضرر بازار دانستند و پیش بینی می‌کنند این حمایت در نهایت به زیان سهامداران بازار سرمایه تمام شود. این افراد معتقدند با این از میران جذابیت بورس کاسته می‌شود و تنها روند صعودی با نزولی بودن شاخص می‌تواند بازار کمی جذاب کند. همچنین برخی بر این عقیده بودنند که میزان ریسک مدیریت در بازار افزایش یافته و تنها سهامداران عمده از این افزایش میزان ریسک سود خواهند برد.

    اما؛ نوسانگیری چیست؟

سرمایه‌گذاران بازار سرمایه روش‌ها و اهداف مختلفی برای کسب سود دارند. سود در بازار سرمایه معمولاً از دو طریق به دست می‌آید: یکی بالا رفتن ارزش سهام و دیگری سودی که شرکت بین سهامداران تقسیم می‌کند. ذات بازار بورس بر اساس تغییرات و نوسان قیمت در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت تا میان مدت و بلندمدت است. خرید و فروش در همه این بازه‌ها را می‌توان به نوعی نوسان‌گیری دانست که بازه آنها متفاوت است. اما چیزی که در بازار سرمایه از آن با نام نوسان‌گیری یاد می‌شود، منظور نوسان‌گیری در کوتاه‌مدت است. منظور از نوسان در بازار سهام تغییراتی است که در زمان کم یا اصطلاحاً کوتاه‌مدت در قیمت سهام رخ می‌دهد. افرادی که استراتژی آنها کوتاه‌مدت است، معمولاً از این نوسان‌ها استفاده می‌کنند و خرید و فروش خود را بر اساس نوسان‌ها انجام می‌دهند. اصطلاحاً به این افراد نوسان‌گیر می‌گویند. استراتژی افراد مختلف در نوسان‌گیری، به میزان ریسک پذیری و مقدار سرمایه آنها بستگی دارد. 

به صورت کلی می‌توان گفت که حذف نوسانگیری در بازار میزان نقدشوندگی را کاهش می‌دهد و کم شدن معاملات روزانه را در پی دارد در نهایت موجب می‌شود بازار با روند کاهشی روبه رو شود. همچنین این مصوبه و امثال آن یک نوع دستکاری در بازار سهام محسوب می‌شود و دستکاری بازار سرمایه بی‌اعتمادی سهامداران و در نهایت خروج نقدینگی از بازار را پدید می‌آورد. از یک سو این حذف نوسانگیری می‌تواند به نفع بازار سرمایه باشد یعنی به سهامداران بازار این آموزش داده می‌شودکه آنان باید به صورت میان مدت و بلندمدت سرمایه‌گذاری کنند و خرید سهام در نوسانگیری سود خوبی برای آنان پدید نمی‌آورد. اما؛ در اصل مصوبات جدید اغلب به زیان بازارند چراکه نقدشوندگی را در بازار به پایان‌ترین حد خود می‌رسانند.

    حذف نوسانگیری به نفع بازار شد

مهرداد خدابخشی کارشناس بازار سرمایه با موافقت با مصوبه حذف نوسانگیری بورس گفت: این نوسانگیری باعث می‌شود که جریان حجم معاملات کمی کند‌تر شده و درنهایت تاثیر عمده‌ای در حجم معاملات بگذارد چراکه خریدها در دیگر نمی‌توان در t+0 فروخت و باید در t+1 فروخته شود اما؛ در ماهیت کلی برای بازار خوب است. وی ادامه داد: طی این مدت حقوقی‌های سعی داشتند که صف‌های فروش را درصدهای پایین جمع ‌آوری کنند و تمام قدرت خود را صذف این کار می‌کردند و عملا اگر سهمی 1.5 درصد افزایش می‌یافت با کاهش عوامل مختلف در بازار به صورت سر به سر می‌شد و در نهایت افرادی که سهم را برای نوسانگیری خریداری کرده بودند اقدام به فروش کرده و 1.5 درصد فشار فروش بر روی سهام ایجاد می‌شد که باعث می‌شد سهام به سهام پسا فروش بازگردد با این احتساب حذف نوسان‌گیری به نفع بازار سرمایه تمام شد. این کارشناس بازار سرمایه درباره وضعیت بازار ظهار داشت: امید و اعتماد آرام آرام به بازار سرمایه باز می‌گردد اما؛ سیاست‌های محدود کننده مانند، حذف نوسان‌گیری و همچنین محدویت حقوقی‌ها به صورت یک مسکن سطحی است و مسوولان باید فکری به حال بازار کنند تا جان دوباره به بازار بازگردد. خدابخشی در نهایت تاکید کرد: مسوولان باید فکری به حال بورس کنند و تحلیل‌های بنیادی و تکنیکال در بازار ارایه دهند تا سهامداران با استفاده از این تحلیل‌ها و به درستی و باتوجه به ارزندگی سهام خریداری کنند. نیما فاضلی، کارشناس بازار سرمایه یکی از موافق این مصوبه گفت: نوسان‌گیری برای بازاری که ارزش و ماهیت پایینی دارد معنا و مفهوم خاصی ندارند و حتی امریکا نیز در معاملات خود از 2+t  استفاده می‌کند و شما نمی‌توانید تا دو روز اقدام به فروش سهام خود کنید. وی ادامه داد: شرایط حال حاضر بازار در حال تغییر است و این مصوبات می‌توانند روند صعودی را به بازار هدیه دهند. این حذف نوسانگیری تنها به صورت کوتاه‌مدت تا بازار به تعادل برسد و در بلندمدت این مصوبه به بازار باز می‌گردد. این کارشناس ادامه داد: حذف نوسانگیری به سهامداران بازار نشان داد که سرمایه‌گذاری باید به صورت میان مدت و بلندمدت باشد و در کوتاه‌مدت خرید سهام نفعی برای بازار نخواهد داشت.

   کاهش نقدینگی حذف نوسانگیری در بازار

سعید درخشانی، کارشناس بازار سرمایه با مخالفت با حذف نوسانگیری روزانه گفت: حذف نوسان‌گیری روزانه به ضرر بازار و سهامداران خواهد بود چراکه میزان نقدینگی در بازار را کاهش می‌دهد و با کاهش معاملات روزانه روبه رو می‌شویم. این کارشناس بازار سرمایه افزود: اولین و مهم‌ترین رکن بازار نقدشوندگی است سازمان بورس هر روز با مصوبه‌های جدید از میزان نقدشوندگی بازار کم می‌کند و در نهایت بازار به مخاطره خواهد افتاد. یکی دیگر از مخالفین طرح نیز اعتقاد دارد که  افزایش روزافزون مصوبه‌های سازمان بورس باعث می‌شود که بی اعتمادی در بازار سرمایه تزریق شود و سرمایه‌گذاران و سهامداران سعی کنند نقدینگی خود را از بازار خارج کنند. این خروج نقدینگی به زیان بازار خواهد بود در نتیجه مصوبات دولت خروج نقدینگی از بازار را فراهم می‌کند.

    چرا نوسانگیری روزانه ممنوع شد؟

 علی صحرایی مدیرعامل بورس تهران درباره تصمیم جدید بورس مبنی بر عدم امکان فروش سهام خریداری شده در یک روز که بلافاصله با موافقت‌ها و مخالفت‌هایی همراه شد گفت: این تصمیم که تا زمان اطلاع بعدی ادامه خواهد داشت، خواسته فعالان بازار بود و نهاد ناظر بازار سرمایه آن را مصوب کرد. وی افزود: اصولا چرا فعال حقیقی یا حقوقی که هنوز پولی پرداخت نکرده باید قادر به فروش سهامی باشد که در همان روز خریداری کرده است؟ از سوی دیگر زمانی که ناشرین یا بازارگردان‌ها مسوولیت نقدشوندگی و اطمینان بخشی به بازار را به عهده می‌گیرند نباید با رفتار نوسان‌گیری روبرو شوند. مدیرعامل بورس تهران در برابر این پرسش که با توجه افزایش روند تسهیل و تسریع معاملات سهام در سال‌های اخیر، آیا این تصمیم جدید بورس تهران بازگشت به عقب و کند شدن رویه‌ها نیست؟ توضیح داد: خیر. در گذشته هم تسویه سهام، بعد از پرداخت وجه بود اما تا قبل از امروز خریداران اعتباری سهام، اقدام به پرداخت وجه در همان روز نمی‌کردند. بنابراین نگاه سرمایه‌گذاران به بازار نباید یک روزه باشد. وی ادامه داد: از سوی دیگر هر تصمیمی دارای مزایا و معایبی بوده و موافقان و مخالفانی دارد، اما اصل مهم رعایت انصاف و ایجاد تعادل و رویه‌های مناسب و اصولی است تا زمینه ایجاد بازاری عمیق، توسعه یافته و شفاف‌تر و نقدشونده‌تر از همیشه فراهم شود. صحرایی از ممنوع شدن معاملات الگوریتمی سهام شرکت‌های بورسی و فرابورسی هم دفاع کرد و گفت: این رویه توسط ماشین انجام می‌شد و با تبعات منفی برای بازار همراه بود. در این میان هرچند ممنوعیت معاملات الگوریتمی میزان نقدینگی را کاهش دهد اما به نفع همگان خواهد بود.

    بورس در اولین روز هفته چه کرد؟

معاملات روز گذشته بازار سرمایه با شاخص رشد 1.5 درصدی شروع شد اما؛ به مروز زمان این رشد کاهش یافت و حتی ممکن روزهای آینده به دلیل فشار عرضه این در نمادهای شاخص ساز روند عقبگردی را دنبال کند. بازار سهام روز گذشته نوسانات زیادی پشت سر گذاشت و در نهایت شاخص کل بازار در رقم یک میلیون و 615 هزار واحد ایستاد. این نوسان عمده در اولین روز هفته تنها ناشی از اطلاعیه جدید سازمان بورس بود اطلاعیه‌ای براساس آن نوسانگیری روزانه در بازار محدود می‌شود. اما؛ پیش بینی‌ها حاکی از آن است که بازار جذابیت خود را برای سهامداران از دست داده و اغلب به سهامداران به صورت محتاط و محدود فعالیت می‌کنند. همچنین بازار روزهای آینده روندی معقول را طی می‌کند این روند معقول و صعودی به شرطی است که اخبار سیاسی و مصوبه‌های جدید روانه بازار نشود و اجازه دهند بازار به روند طبیعی خود برسد.