امکان کاهش نرخ ارز به نرخ‌های سال قبل
سیدکمال سیدعلی |
معاون ارزی اسبق بانک مرکزی|
افزایش بازگشت ارز حاصل از صادرات به واسطه کاهش آثار کرونا و بهبود روند صادرات و نیز برداشته شدن سقف قیمتی در نیما موجب استقبال بیشتر صادرکنندگان خواهد شد. از سوی دیگر، هرچه از طریق ثبت سفارش‌های متراکم، عرضه درهم در سامانه نیما افزایش یابد، فشار قیمت ارز مدیریت می‌شود و روند افزایشی ارز کاهش می‌یابد.
همچنین بهبود ارتباط بانک مرکزی با وزارت صمت، سازمان برنامه و بودجه، وزارت امور اقتصادی و دارایی و سایر سازمان‌های اقتصادی نیز اثر کاهشی بر نرخ ارز دارد.هماهنگی با وزارت صمت در زمینه ثبت سفارش کالاهای غیر ضرور بر قیمت ارز اثر کاهشی دارد و به این واسطه تقاضای ارز مدیریت می‌شود . از طرف دیگر هماهنگی با وزارت امور اقتصادی در مورد مدیریت بازار سرمایه و کاهش نوسانات شدید بورس که ریزش آن نرخ ارز را متأثر خواهد کرد نیز باید مدنظر قرار گیرد. علاوه بر این در زمینه فروش اوراق بدهی باید برنامه‌ریزی بهتری به منظور جذب نقدینگی انجام گیرد.
با برداشته شدن سقف قیمتی در سامانه نیما، صادرکنندگان می‌توانند به صورت آزاد نسبت به فروش ارز در این سامانه اقدام کنند و این امر موجب ترغیب صادرکنندگان می‌شود، البته باید در نظر داشت که از طرف دیگر ممکن است صادرکنندگان به دلیل تمایل به نرخ‌های بالاتر نسبت به رفع تعهد نزد بانک‌ها اقدام کنند. اما زمانی که نرخ ارز کنترل شود و روند کاهشی را طی کند، عرضه ارز در این سامانه نیز بیشتر خواهد شد.
تصمیم اخیر بانک مرکزی مبنی بر مجاز شدن فروش ارز توسط پتروشیمی‌ها، معدنی‌ها و فلزی‌ها به کلیه صرافی‌ها نیز بر روند کاهشی نرخ ارز موثر است. اما شاید تصمیم اولیه بانک مرکزی نگرانی از مکانیزم توزیع ارز توسط این صرافی‌ها بوده، چراکه شبکه این صرافی‌ها در خارج کشور قوی‌تر عمل می‌کند. اما از سوی دیگر، بانک مرکزی باید تلاش کند به تبع این تصمیم ضمن افزایش نظارت خود بر خرید و فروش ارز در صرافی‌ها، اطلاعات خریداران ارز را نیز از دستگاه‌های اجرایی دریافت کند.
در هر صورت افزایش صادرات نفت به معنای بهبود توانایی مدیریت بانک مرکزی در بازار ارز است چراکه در شرایط فعلی عرضه و فروش نفت، یکی از اصلی‌ترین چالش‌های پیش روی ماست.
اثربخشی گشایش‌های سیاسی بر بازار ارز را نیز باید در نظر داشت و هرگونه خبری از توافق و مذاکره جدید می‌تواند باعث سقوط نرخ ارز به زیر 20 هزار تومان شود. درست اتفاقی که در زمان قطعنامه 598 رخ داد، می‌تواند تکرار شود و همان اتفاق را با چنین گشایش‌های سیاسی شاهد باشیم که کاهش نرخ ارز به زیر ۲۰ هزار تومان را به همراه خواهد داشت و عملا نرخ‌های ارز در سال 98 را دوباره شاهد باشیم.
احتمال ریزش نرخ ارز به دلیل در سقف قرار داشتن قیمت آن، وجود دارد. این امر به سایر پدیده‌های اقتصادی و بازارهای اقتصادی همچون بورس بستگی دارد. البته نکات کلیدی دیگر مانند میزان عرضه و تقاضا نیز بر بازار ارز اثر گذار خواهد بود. با این حال در صورتی که بازارساز بتواند شرایط ماه جاری بازار ارز را به‌طور مناسب مدیریت کند، شاهد بهبود شرایط خواهیم بود.
