خطر ظهور دوباره رفتارهای پوپولیستی

علی قنبری

متاسفانه در شرایط فعلی یک‌بار دیگر آلارم‌های هشدار در خصوص ظهور برخی رفتارهای غیرکارشناسی و پوپولیستی در فضای مدیریتی و اقتصادی کشور به صدا در آمده است. رفتاری که قبل از این در میانه‌های دهه 70 خورشیدی تا سال‌های ابتدایی دهه 90، آسیب‌های فراوانی را به اقتصاد و معیشت کشور وارد ساخت و ایران را در داخل و روابط بین‌الملل دچار بحران‌های عمیقی کرد. مشکلاتی که تبعات آن تا همین امروز هم در بخش‌های مختلف قابل ردیابی است. در این میان نمایندگان مجلس یازدهم که قبل از تشکیل این دور از فعالیت‌های پارلمانی، وعده‌های فراوانی درباره حل مشکلات معیشتی و اقتصادی و بازگرداندن قطار اقتصاد به مسیر تصمیم‌سازی‌های کارشناسی داده بودند تا به امروز نه بر اساس اصول و ضوابط علمی صحبت کرده‌اند و نه در راستای ارزیابی‌های کارشناسی عمل می‌کنند. صرفا یک سری اخبار در خصوص مطالبات شخصی نمایندگان مثل دریافت ماشین چند صد میلیونی، پرداخت ودیعه مسکن برای نمایندگان و ارایه تسهیلات تکمیلی برای حل مشکلات نمایندگان و... در رسانه‌ها مطرح می‌شوند، در واقع کمتر شاهد هستیم که نماینده‌ای مبتنی بر اصول آکادمیک و علمی و بر اساس مطالبات واقعی مردم صحبت و تصمیم‌سازی کند. بررسی طرح‌های اقتصادی مهم مجلس در همین چند ماه ابتدایی نیز نشان می‌دهد که این طرح‌های خلق‌الساعه و غیرکارشناسی باعث بروز انتقادات دامنه‌داری از سوی تحلیلگران اقتصادی بی‌طرف شده است. این در حالی است که اقتصاد ایران اگر می‌خواهد از این دوره حساس به سلامت عبور کند باید فضایی ایجاد شود تا قوای سه‌گانه کشور به عنوان مکمل هم در صحنه تصمیم‌سازی‌های مهم، عمل کنند نه در شمایل رقیب انتخاباتی و جناحی یکدیگر که هر کاری انجام می‌دهد تا عملکرد رقیب را در صحنه سیاسی کشور خدشه‌دار کند. مجلس باید بداند که مهم‌ترین وظیفه مجلس نظارت بر حسن اجرای قانون و ریل‌گذاری قانونی برای رسیدن به بهترین دستاوردهاست. مجلس در تعامل دولت باید ببیند که در کدام بخش اقتصادی و در کدام حوزه معیشتی می‌تواند به دولت کمک کند تا دستاورد بیشتری حاصل شود. این در حالی است که تصویری که مردم از اظهارنظرها و تصمیم‌گیری‌های مجلس و سایر نهادهای تصمیم ساز دارند، برخی رفتارهای حاشیه‌ای است که این نهادها در مواجهه با یکدیگر از خود بروز می‌دهند.  

در شرایطی که مدیران و نمایندگان در حال تخریب برنامه‌های هم هستند، بدخواهان کشور در حال بهره‌برداری حداکثری از این ناهماهنگی‌ها هستند تا حلقه فشار را بر مردم بیشتر کنند. مجلس باید ببیند که در کدام بخش‌ها نیازمند قانون پویاتری هستیم در کدام حوزه‌ها قوانین موجود به درستی انجام نمی‌شود، برای مشکل فرارهای مالیاتی و مشکلات گمرکی کور برنامه ارایه کنند. راه‌حل برای کاهش تورم، رشد تولید، پایان بروکراسی و کاغذبازی در اقتصاد و... توصیه کنند، مشخص کنند که چگونه می‌توان ضریب جینی را اصلاح کرد و...به جای این امور ضروری متاسفانه شاهد این امر هستیم که برخی چهره‌های شناخته‌شده‌تر در مجلس از همین امروز گارد تبلیغاتی به خود گرفته‌اند و به‌جای رسیدگی به مشکلات مردم، راهی سفرهای غیرضروری می‌شوند تا به مخاطب بگویند که ما در صحنه هستیم. اما ارزیابی عملکرد مجلس نه از طریق سفرهای استانی و وعده‌های بر زمین مانده، بلکه از طریق طرح‌ها و تصمیماتی صورت می‌گیرد که در مجلس به تصویب رسیده است که در این زمینه تا به امروز مجلس عملکرد قابل دفاعی نداشته است. همان‌طور که اشاره کردم جدای از مشکلات مرتبط با تحریم‌های اقتصادی و کرونا، دچار نوع خاصی از تحریم‌های داخلی و سوءمدیریت‌هایی هستیم که بر دامنه مشکلات می‌افزایند. 

یکی از نشانه‌های بارز این خودتحریم‌های داخلی بحث اف‌ای‌تی‌اف است. اگر در گذشته با تدبیر بیشتری را موضوع برخورد می‌شد و به هشدارهای کارشناسان و دلسوزان توجه می‌شد، امروز شرایط بهتری برای تامین ارز و اقلام مورد نیاز کشور را داشتیم. اما حتی روسیه و چین که روابط نزدیکی با کشورمان دارند اعلام کرده‌اند که بدون تصویب اف‌ای‌تی‌اف، حاضر به مراودات مالی و اعتباری با ایران نیستند و اصرار می‌کنند که ایران این سند بین‌المللی را بپذیرد. یکی از راهکارهایی که باید به آن توجه شود راهکارهایی است که از طریق آن بتوانیم مشکلات ارتباطی با سایر کشورها را حل کنیم. باید در زمینه‌های منطقه‌ای و جهانی شرایطی را ایجاد کنیم که منافع کلان ملت مورد توجه قرار بگیرد. نه اینکه در داخل اظهارنظرها و دیدگاه‌های تندی را پیگیری کنیم که بر فاصله ما با افکار عمومی بین‌المللی بیفزاید.