خودرو در بورس کالا چه می‌کند؟
رقیه ندایی|
در این روزها بحث عرضه خودرو در بورس کالا پررنگ‌تر شده است و کارشناسان و مسوولان متعدد هر روز درخصوص اظهارنظر می‌کنند. اغلب بر این اعتقادند که عرضه خودرو در بورس کالا شفاف سازی قیمت خودرو را پدید می‌آورد و کارشناسان و مسوولان تاکید می‌کنند که باید از همین ابتدا باید سیاست‌گذاری درستی انجام داد اما قیمت گذاری دستوری در بورس کالا ممنوع است. براین اساس باید قیمت خودروها در بورس طبق نظام عرضه و تقاضا را قبول کنیم و یا اگر قصد قیمت گذاری دستوری را داریم نباید خودرو را راهی بورس کالا کنیم.
طی هفته‌های اخیر بازار خودرو نابسامانی زیادی را تحمل شد و نوسان قیمتی شدید کاری کرد که تقربیا معاملات این بازار راکت شود. می‌توان گفت سیاست‌های درستی برای عرضه و قیمت گذاری خودرو وجود ندارد و در بازار آزاد هر فرد با قیمت دلخواه خود خرید و فروش می‌کند. این مشکل مدت طولانی است که دامنگیر بازار خودرو شده است و یکی از پیشنهادات برای ساماندهی بازار خودرو، عرضه آن در بورس کالا است. با وجود اینکه «طرح ساماندهی بازار و صعنت خودرو» به همین زودی‌ها اجرا خواهد شد اما این طرح با اما و اگر‌های زیادی همراه بوده است. بورس کالا در تاریخچه خود تجربه انتشار سلف خودرو را داشته است ولی طرح عرضه خودرو طی هفته‌های اخیر بسیار جدی شده است و احتمالا به همین زودی‌ها اجرایی شود. بازار خودرو به دلیل عدم تناسب عرضه و تقاضا، تفاوت قیمتی در بازار آزاد و قیمت مصوب کارخانه و امثال اینان دچار نابه سامانی شدیدی شده و درحال حاضر بسیاری از نهادهای مرتبط به اتخاذ راهکاری برای کنترل و شفاف سازی قیمت‌ها، از میان رفتن دلالی و... در بازار وادار کرده است.
در آخرین ماه تابستان بود که روح‌الله ایزدخواه، رییس کارگروه خودرویی کمیسیون صنایع مجلس از ارایه راهکارهایی در حوزه‌های قیمت گذاری، کیفیت، ایمنی و تامین مالی قطعه‌سازان در صحن علنی مجلس و بعد از آن از تاییدیه شورای نگهبان خبر داد. براساس گفته وی عرضه خودرو در بورس کالا در زمینه حل ریشه‌ای فاصله زیاد تا قیمت کارخانه تا بازار خودرو، شفافیت ایجاد می‌کند. علی جدی، نایب رییس کمیسیون صنایع و معادن مجسل نیز از فراهم بودن زمینه‌های عرضه خودرو در بوررس کالا و لزوم عدم تعلل در این زمینه را خبر داد. درست است که اغلب کارشناسان و مسوولان با عرضه خودرو در بورس کالا موافقت کرده‌اند اما؛ شورای رقابت در میانه‌های شهریور ماه به این موضوع واکنش نشان داد و اعلام نمود، شورا با عرضه خودرو در بورس کالا مخالف است. براساس گفته رضا شیوا، رییس شورای رقابت؛ چون خودرو کالایی انحصاری محسوب می‌شود، تعیین دستور العمل قیمت گذاری بر عهده شورای رقابت است و دلیل مخالفت را، کمبود عرضه و تقاضای بالا عنوان نمود. این مورد درحالی است که هزینه نهایی تولید خودرو با قیمت آن مطابقت ندارند و در واقع چنین اظهارات متناقضی، مدت زمان اجرایی شدن عرضه را طولانی‌تر می‌نماید.
تعیین قیمت‌های دستوری از سوی دولت برای خودرو‌سازان، یکی از مشکلات اساسی و همچنین فعلی بازار خودرو بیان شده. برهمین اساس گروه‌های خودروسازی ایران خودرو و سایپا زیان ده هستند اما در اغلب روزها شاهد صف‌های خرید برای نمادها در بازار سهام هستیم. عرضه خودرو در دو قیمت بازار آزاد و قیمت کارخانه دو نرخی شدن محصول را در پی خود دارد و این موضوع نیز موجبات رانت را در بازار خودرو و بازارهای موازی پدید می‌آورد. تقربیا یک ماه می‌شود نوسان قیمتی به جان بازار خودرو افتاده و قیمت خودرو در بازار آزاد افزایش داشته است. در میان دلالانی آمده‌اند و ثبت خرید خودرو از کارخانه کرده‌اند و پس از آن به قیمت‌های هنگفت در بازار آزاد فروخته‌اند در این بین تنها دلالان سود می‌کنند و خریدار و کارخانه زیان را تجربه می‌کند. عرضه خودرو در بورس کالا، می‌تواند مثبت باشد هم برای کارخانه‌دار و خریدار. چراکه؛ تک نرخی شدن محصول، شفافیت، کوتاه شدن دست دلالان، نظارت‌های درست و امثال آن را در پی دارد اما؛ در این بین یک نکته مطرح می‌شود آنکه بورس کالا، باید کشف قیمت و قیمت‌گذاری و در نهایت عرضه را انجام دهد و احتمالا کارخانجات به این کشف قیمت و قیمت‌گذاری راضی نخواهند شد چراکه؛ بورس کالا تنها قیمت واقعی محصول را می‌گوید و نه بیشتر و کمتر. این مورد به احتمال زیاد مورد قبول کارخانجات قرار نگیرد اما؛ به نفع بازار و خریدار خواهد بود چون قیمت واقعی محصول را ارایه می‌دهد و سرمایه‌گذاری سهل‌تر و سوده‌تر خواهد بود.
در میان کارخانجات و مسوولان باید بدانند که بورس کالا نیازمند شفافیت است و بدون شفافیت نمی‌توانند در آن معامله‌ای انجام دهند همچنین قیمت‌ها به صورت دقیق است و نه یک مقدار کمتر نه و بیشتر. باید توجه داشت که اگر پس از قیمت‌گذاری و عرضه در بورس کالا بنابر هر دلیلی مانند تورم، افزایش نرخ ارز، افزایش تحریم‌ها و... قیمت‌ها افزایش یابد بورس کالا نمی‌تواند تجدید نظر کند و قیمت را افزایش دهد بلکه همان قیمت، قیمتی در بازار باقی می‌ماند و کارخانجات باید به فکر این قبیل موارد باشند. یکی از کارشناسان بورسی با ارایه مثالی این موضوع را توضیح داده است؛ معاملات آتی سکه به دلیل اعتقاد برخی از افراد مبنی بر افزایش قیمت سکه پس از عرضه آن در بورس کالا و پافشاری بر عرضه سکه در بازار آزاد، تعطیل شد. این در حالی است که پس از تعطیلی معاملات آتی سکه، این محصول در بازار آزاد با قیمت بالاتری از بورس کالا، دادوستد می‌شد. این موضوع نشان می‌دهد که مسوولان امر با عرضه خودرو در بورس کالا، باید واقعی‌سازی قیمت را به‌طور کامل بپذیرند و اگر قرار است قیمت خودرو در بورس کالا با هر تکانه‌ای دستخوش دخالت دولت شود، همان بهتر که خودرو راهی تالار نقره‌ای نشود.
چه کسانی موافق عرضه‌اند
و چه کسانی مخالف؟
جواد فلاح، مدیر مطالعات اقتصادی شرکت بورس کالا در این باره گفت: یکی از فواید عرضه خودرو در بورس کالا، کشف قیمت مبتنی بر نظام عرضه و تقاضا در یک بستر شفاف است، در شرایطی که امروز مکانیزم کشف قیمت خودرو شفاف نیست.حجت‌الله فیروزی، سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس، الزام به عرضه خودرو در بورس کالا را از اساسی‌ترین محورهای طرح «ساماندهی صنعت خودرو» دانست.
محمدرضا پورابراهیمی، رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در «طرح ساماندهی بازار و صنعت خودرو» از ظرفیت‌های بورس کالا استفاده می‌شود، گفت: قیمت‌گذاری خودرو ارتباط چندانی با محل عرضه ندارد بلکه بحث اصلی این است که تغییرات نرخ ارز چه تاثیری در بهای تمام شده تولید خودرو دارد.
امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، نایب رییس مجلس، گفت: سازوکار پیشنهادی ما عرضه خودرو در بازار بورس کالا است که البته ملاحظاتی نیز دارد و باید اقدامات موازی دیگری نیز در کنار این اصلاح صورت پذیرد.در نهایت باید گفت عرضه خودرو در بورس کالا می‌تواند به نفع خریداران باشد اما؛ زیان کارخانجات را می‌تواند پدید آورد. یکی از مهم‌ترین مولفه‌ها برای عرضه خودرو در بورس کالا، شفافیت است اما طی سال‌ها و ماه‌های اخیر شاهد این موضوع بودیم که شفافیتی در بازار خودرو وجود نداشته و هر فرد مطابق نظر و سلیقه‌های خود عمل می‌کند.
چه مقدار سهم در بازار خریداری شد؟
روز گذشته میزان خرید سهام در بازار سرمایه از 650 میلیارد تومان عبور کرد و بیشترین سفارش خرید برای صنعت سیمان، آهک و گچ رقم خورد. در نهایت سهام ایران خودرو در بازار 310 میلیارد تومان تقاضای خرید را ثبت کرد. در بورس امروز 237 نماد با رشد بیش از یک درصد رنگ سبز را ثبت کردند و نمادهای «خودرو»، «وبملت»، «فولاد»، «فملی» و «پترول» جز نمادهای پربیننده بودند.این نمادها در این مدت که بازار سرخ پوش بود اغلب مورد اقبال مردم قرار گرفتند و در مقایسه با دیگر سهم‌ها سبزپوشی بیشتری را در کارنامه خود ثبت کردند. اما نماد معاملاتی «خودرو» به علت تغییرات بالای ۲۰ درصد متوقف شد. گفتنی است بیشترین اصلاح را شاخص «خودرو» با افت ۴۸ درصدی طی دوماه گذشته به خود اختصاص داد. فرآورده‌های نفتی نیز با ۴۷ درصد بعد از شاخص خودرو قرار گرفت.ارزش ۱۰ صف خرید برتر بورس در مجموع هزار و ۵۰۰میلیارد تومان (۵۲ درصد کل بازار) و ۱۰ صف فروش والاتر هزار و ۴۷۰میلیارد تومان (۶۷ درصد کل بازار) می‌شود، همچنین حجم صف‌های خرید در ۴۹ نماد و حجم صف‌های فروش در ۳۷ نماد بیش از ۱۰ میلیارد تومان بوده است.
سود سهام عدالت وایز شد!
چند هفته‌ای می‌شد که سود سهام عدالت به درستی در حساب متقاضیان واریز نمی‌شد اما؛ از روز گذشته واریز سود این سهام در بازار آغاز شده است. ارزش سهام عدالت 523 هزار تومانی نیز در این هفته به کمترین حد خود طی دو ماه اخیر یعنی 13 میلیون و 600 هزار تومان رسیده که برای این هفته پیش‌بینی می‌شد این سهام برای حقوقی‌ها جذاب باشد و به دنبال خرید آن باشند. در این بین مدیریت عملیات بازار در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: کارگزارانی که سهام عدالت در کد کارگزاری آنها تعریف شده است می‌توانند سفارشات فروش خود را به بالاترین قیمت (قیمت پایانی یا قیمت آخرین معامله، هرکدام که بالاتر است) از ساعت 13:00 الی 15:00 بدون رعایت دستور العمل معاملات بلوک در سامانه معاملات بلوک وارد کنند.
