«نه» بر قیمت‌گذاری دستوری فولاد

رقیه ندایی| 

طی چند روز گذشته بود که خبر قیمت‌گذاری دستوری فولاد در بورس کالا اعلام شد و این خبر اغلب مخالفانی را در پی داشت و افرادی مانند؛ رییس کمیسیون اقتصادی مجلس، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار و... مخالفت خود را با این قیمت‌گذاری اعلام نمودند و در نهایت این موضوع در جلسه غیرعلنی مجلس لغو شد اما؛ این موضوع باعث شد که کمی بورس به سمت و سوی قرمزپوش شدن روانه شود. به‌طور کلی بورس بر روی اخبار حساس است و با کوچک‌ترین خبری به سوی سرخ پوشی روانه می‌شود. 

مهم‌ترین علت این قیمت‌گذاری دستوری این بود که فولاد به نرخ منطقی خود نزدیک شود اما؛ طی روزهای اخیر بدون دخالت دولت بازار فولاد روند نزولی به خود گرفته است و به سوی منطقی شدن قیمت‌ها پیش می‌رود. مدتی بود که وزارت صنعتی‌ها به دنبال راهی برای ورود به نحوه قیمت‌گذاری فولاد با هدف کنترل قیمت‌ها بود ولی با روند نزولی نرخ دلار در بازار قیمت فولاد نیز وارد سراشیبی شد و کاهش قیمت خوبی را تجربه کرد. وزارت صعنت و معدن نتوانست از طریق مجلس قیمت‌گذاری دستوری را در حوزه فولاد عملی کند و این موضوع باعث شد که محمدرضا پورابراهیمی، رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی تاکید کند که مجلس و کمیسیون اقتصادی اساسا با قیمت‌گذاری دستوری مخالف هستند زیرا؛ این موضوع موجبات ایجاد رانت و فساد را در کشور فراهم می‌سازد. در این میان سفته‌بازان نیز از حاشیه‌های ایجاد شده به نفع خود در بورس کالا استفاده کردند و باعث شدند بهای هر کیلوگرم شمش نسبت به هفته اخیر خود بیش از هزارتومان افت قیمت داشته باشد. باوجود حاشیه‌های فراوان درخصوص بورس کالا و قیمت‌گذاری فولاد اما؛ بورس کالا روند معقولی را پشت سر گذاشت و نوسان عمده‌ای را تجربه‌ نکرده است. 

درست است که فاصله قیمتی میان ارز نیمایی و ارز در بازار آزاد دیده می‌شود و این فاصله تاثیر عمده بر روی معاملات در بورس کالا دارد ولی تنها راهکار تعادل در بازار و تاثیر کم این موضوع کنترل بر روی عرضه و تقاضا است اگر میان عرضه و تقاضا کنترلی صورت گیرد دیگر سفته بازان نمی‌توانند به صورت عمده فعالیت کنند و در نهایت بازار نیاز به قیمت‌گذاری دستوری نخواهد داشت. هفته اخیر کاهش بهای شمش و مقاطع فولادی را در بازار داشتیم و این کاهش قیمت در کوتاه‌مدت برای بازار مفید است اما؛ در بلندمدت با توجه به شرایط بازار و رکود مصرفی به دلیل شروع فصل بارندگی می‌تواند تاثیر عمده‌ای بر روی محصولات نهایی و تولید شده داشته باشد و در نتیجه انتظار می‌رود که مسوولان و مدیران میزان صادرات این بخش را توسعه دهند تا اینگونه مشکلات در بازار پیش‌بینی نشود. در روز سه‌شنبه 29 مهرماه بود که بورس کالا شاهد عرضه 80 هزار تن شمش فولاد بود و براساس پیشه این عرضه پیش‌بینی می‌شد که تا 130 هزار تن تقاضا از سوی خریداران ثبت شود ولی با توجه به حاشیه‌های ایجاد در خصوص قیمت‌گذاری دستوری در بورس کالا این افزایش عرضه و استقبال در بازار رخ نداد. درست است که در آخرین هفته مهرماه نرخ شمش فولاد افزایش 300 تومانی را داشت اما؛ میزان استقبال‌ها در مقایسه با هفته‌های اخیر کاهشی بود. در نهایت با سفته بازی‌های ایجاد شده و شکاف عمده میان نرخ ارز نیمایی و نرخ ارز بازار آزاد قیمت شمش فولاد در روز 29 مهرماه کاهش 900 تومانی را تجربه کرد و نسبت به روزهای ابتدای هفته با کاهش استقبال و نرخ مواجه شد. در آخرین روز مهرماه بورس کالا با کاهش نرخ ارز و قیمت شمش فولاد خرید و فروش این محصول تقاضای 23 هزارتنی را تجربه کرد در مقایسه با هفته‌ها و روزهای پیشین تقاضای نسبتا کمی دیده می‌شود در نتیجه 13 هزار و 700 تن محصولات مختلف در بورس کالا معامله شد البته با نرخ پایه محصولات.

اگر به قیمت‌های مقاطع فولادی از ابتدای سال تا کنون نگاه کنیم متوجه می‌شویم که رشدی چند برابر از نرخ ارز را تجربه کرده است و این موضوع باعث می‌شود که ریزش این بازار کمی عمیق‌تر و با شیب بیشتر باشد. حاشیه‌های ایجاد شده این روزها افت قیمت روندی طبیعی تلقی می‌شود و باتوجه به کاهش نرخ ارز این روند بیش از پیش تقویت می‌شود. می‌توان گفت این محصول روز شنبه روند افزایشی به خود نمی‌گیرد و با توجه به تعطیلی‌های اخیر و روزهای گذشته، این روند کاهشی ادامه‌دار می‌شود و در نتیجه هفته خوبی برای بورس کالا و همچنین شمش فولاد نمی‌توان متصور بود و نزول این بازار را باید روندی طبیعی و معقول دانست.

بررسی‌های این روزها نشان می‌دهد که خرید و فروش‌ها در بازار فولاد طبیعی است و این بازار روندی معقول همراه با افزایش و کاهش‌های معمول را طی می‌کند و قیمت‌گذاری در این اوضاع تنها نوسان را به بازار و فرصت را به سفته بازان هدیه می‌دهد و قیمت‌گذاری دستوری تنها رانت را پدید می‌آورد که این رانت زیان عمده برای خریداران را طی میان مدت و بلندمدت پدید می‌آورد.

     افزایش مخالفت‌ها

محمدرضا پورابراهیمی، رییس کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: با توجه به ایجاد مشکلات درباره قیمت‌گذاری زنجیره فولاد؛ مقرر شد «قیمت‌های دستوری» از دستور کار خارج شود.قیمت دستوری به جز ایجاد رانت و فساد در کشور هیچ نتیجه‌ای به دنبال ندارد، مجلس و کمیسیون اقتصادی با قیمت‌گذاری دستوری مخالف است. وی تصریح کرد: براساس قانون در صورت ورود یک کالا به بورس، آن کالا باید از چرخه قیمت‌گذاری خارج شود و نکته‌ دوم سقف قیمت‌هایی است که باید برای رعایت حقوق مصرف کنندگان در کشور مورد توجه قرار گیرد. به‌طور مثال؛ اگر ما در کشور از مزیت‌های سنگ آهن برخوردار هستیم باید محصولات نهایی فولادی که مردم استفاده می‌کنند هم قیمت کمتر یا به اندازه قیمت‌های جهانی باشد.

 نماینده مردم کرمان و راور در مجلس با بیان اینکه فرآیند قیمت‌گذاری هم در نشست امروز مورد توافق قرار گرفت، اظهار کرد: ما نمی‌توانیم بخشی از عملیات قیمت‌گذاری در حوزه فرایند عرضه و تقاضا را مشخص کنیم و سایر فرایندها را انجام ندهیم به‌طور مثال قیمت‌گذاری در حوزه سنگ آهن، شمش، گندله‌سازی و ... باید انجام شود. سید رضا شهرستانی، عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان در نهایت بیان داشت: در جلسه غیرعلنی مجلس با وزیر صنعت، دستورالعمل وزارت صنعت برای قیمت‌گذاری دستوری فولاد و تعیین سقف قیمتی در بورس کالا منتفی شد. وی با بیان اینکه وزارت صنعت نمی‌داند که بازار فولاد را باید به چه صورت هدایت کند، به همین دلیل دستورالعملی تدوین کرد که بر اساس آن به صورت دستوری قیمت مصرف‌کننده نهایی پایین باشد گفت: در حالی که این دستورالعمل فقط رانت بین فروش فولاد در بورس و قیمت مصرف‌کننده نهایی را به همراه دارد. ضمن اینکه تجربه نشان داده که افرادی که فولاد را بیش از ۲۵ درصد پایین‌تر از قیمت‌های واقعی از بورس خریداری کرده‌اند فقط ۶ درصد آن را به صورت محصول در بورس عرضه کرده‌اند. شهرستانی در مورد زمان مقرر برای عرضه همه محصولات فولادی در بورس نیز گفت: باید این موضوع در کمیسیون‌های مربوطه بررسی و برنامه‌ریزی شود.

حسن قالیباف اصل، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: برخی از تصمیمات احتمالی آتی در حوزه قیمت‌گذاری و تعیین سقف رقابت برای محصولات فولادی در بورس کالا حاکی از تکرار اقدامات اشتباه سال ۹۷ و دخالت در فرآیند ذاتی اقتصاد است. وی ادامه داد: بر اساس تجربه قبلی این اقدام هیچ نتیجه مفیدی در بر نخواهد داشت و تنها به توزیع رانت در میان عده‌ای خاص منجر می‌شود. 

رییس سازمان بورس افزود: با توجه به تاثیر قابل توجه سهام شرکت‌های فولادی در بازار سهام این اقدام تضییع حقوق ۵۰ میلیون سهامدار به شمار می‌رود و علاوه بر کاهش درآمد شرکت‌ها که سود آن متعلق به سهامداران حقیقی، حقوقی و سهامداران سهام عدالت است، روند کلی بازار را نیز دستخوش تغییرات نامطلوب می‌کند.رییس سازمان بورس ضمن درخواست از تصمیم گیران برای توجه به نظرات کارشناسان و افراد با تجربه اضافه کرد: امیدوارم اقتصاد ملی شاهد تکرار این تجربه نامناسب نباشد و بهتر است برای حمایت از صنایع کشور و مصرف کنندگان از روش‌های بهینه، منطقی، اثر بخش و هدفمند‌تر استفاده کنیم.

سعید اسلامی بیدگلی، حسین سلاح ورزی، شاهین چراغی اعضای شورای عالی بورس در خصوص قیمت‌گذاری دستوری فولاد واکنش نشان دادند.

سعید اسلامی بیدگلی در این خصوص بیان کرد: قیمت‌گذاری محصولات شرکت‌های بورسی، یعنی از جیب سهامدار برداشتن و به جیب واسطه‌ها ریختن. تجربه نشان داده که اینگونه قیمت‌گذاری، تاثیری در کنترل قیمت محصولات نهایی هم ندارد.

حسین سلاح‌ورزی درباره قیمت‌گذاری دستوری اظهار کرد: افت اخیر ارزش بازار سرمایه بابت تصمیم غیراصولی در مورد قیمت‌گذاری دستوری فولاد حدود ۳۵۰ هزار میلیارد تومان و معادل یک مجتمع تولید فولاد مانند فولاد مبارکه است. دستاورد این زیان چه بوده؟ توزیع چند میلیون تن فولاد یارانه‌ای وقتی حتی مشخص نیست چقدر از این یارانه به مصرف‌کننده نهایی می‌رسد!؟

شاهین چراغی، در خصوص اینکه با اجرای این قیمت‌گذاری دستوری در بورس کالا به‌طور تقریبی چقدر رانت ایجاد می‌شود، گفت: در حال حاضر قیمت ورق فولاد در بورس کالا حدود ۱۲ تا ۱۳ هزار تومان است و در بازار آزاد این ورق‌ها با نرخ‌های حداقل ۲۲ هزار تومان فروخته می‌شود. عضو شورای عالی بورس در ادامه با اشاره به این روند قیمت‌گذاری افزود: شرکت‌هایی مثل فولاد مبارکه ۵۰ میلیون سهامدار عدالت دارند و با این تصمیم حق این سهامداران تضییع شده و رانت بزرگی در اختیار افرادی قرار می‌گیرد که نه تنها سهامدار عدالت نیستند بلکه در گروه واسطه‌ها و دلالان قرار دارند. وی با اشاره به اینکه این رانت چند هزار میلیاردی به جیب دلال‌ها و واسطه‌ها می‌رود، گفت: چنین رانتی می‌تواند پروژه‌های قضایی زیادی را به وجود بیاورد.

در نهایت با اعلام این مخالفت‌ها و حاشیه‌های ایجاد در فضای مجازی و خرید و فروش بازار سهام قیمت‌گذاری دستوری در بازار سهام لغو شد اما؛ در حال حاضر بالغو شدن این موضوع هنوز نیز تاثیر عمده این اعلام قیمت‌گذاری دستوری در بورس دیده می‌شود.

برش

اگر به قیمت‌های مقاطع فولادی از ابتدای سال تا کنون نگاه کنیم متوجه می‌شویم که رشدی چند برابر از نرخ ارز را تجربه کرده است و این موضوع باعث می‌شود که ریزش این بازار کمی عمیق‌تر و با شیب بیشتر باشد. حاشیه‌های ایجاد شده این روزها افت قیمت روندی طبیعی تلقی می‌شود و باتوجه به کاهش نرخ ارز این روند بیش از پیش تقویت می‌شود. می‌توان گفت این محصول روز شنبه روند افزایشی به خود نمی‌گیرد و با توجه به تعطیلی‌های اخیر و روزهای گذشته، این روند کاهشی ادامه‌دار می‌شود و در نتیجه هفته خوبی برای بورس کالا و همچینن شمش فولاد نمی‌توان متصور بود و نزول این بازار را باید روندی طبیعی و معقول دانست. بررسی‌های این روزها نشان می‌دهد که خرید و فروش‌ها در بازار فولاد طبیعی است و این بازار روندی معقول همراه با افزایش و کاهش‌های معمول را طی می‌کند و قیمت‌گذاری در این اوضاع تنها نوسان را به بازار و فرصت را به سفته بازان هدیه می‌دهد و قیمت‌گذاری دستوری تنها رانت را پدید می‌آورد که این رانت زیان عمده برای خریداران را طی میان مدت و بلندمدت پدید می‌آورد.