یافته‌های جدید در سد بستانخانی هخامنشی

هخامنشیان فعالیت‌های زیربنایی در مناطق تحت فرمانروایی خود انجام دادند که حتی تاکنون برجای مانده‌اند؛ از جمله این طرح‌ها باید به مجموعه‌ای از سدها و شبکه‌های آبرسانی همچون سد بستانخانی دیدگان در استان فارس اشاره کرد که پژوهش‌های جدید از شگفتی‌های تازه معماری آن پرده برداشته است. بررسی‌ها و پژوهش‌های باستانشناسی که به تازگی در گستره شهرستان‌های پاسارگاد، خرم‌بید و مناطق پیرامون حوزه رود پلوار انجام شده، نشان از وجود مجموعه گسترده‌ای از آثار و ساختارهایی دارد که ارتباط مستقیمی با محدوده پاسارگاد، از مهم‌ترین مراکز و پایتخت‌های امپراتوری هخامنشی دارند. سد تاریخی بستانخانی در منطقه دیدگان شهرستان خرم‌بید واقع شده است. شهرستان خرم‌بید در ۳۰ کیلومتری شمال شرقی پاسارگاد قرار دارد. این سد در سال‌های اخیر در دو مرحله مورد تجاوز و تخریب سودجویان و حفاران غیرمجاز قرار گرفته و آسیب‌های زیادی به آن وارد شده است. حمید رضا کرمی، سرپرست کاوش این سد با تاکید بر ویژگی‌های منحصر به فرد این سد ابراز داشت: سد بستانخانی دیدگان با بلندای تاج ۲۱ متر، درازای ۱۷۰ متر و پهنای ۷۰ متر در کف دره بزرگ‌ترین سد دوران هخامنشی در سرزمین ایران به شمار می‌آید که گستره دریاچه آن نزدیک به ۲۰۰ هکتار می‌رسیده است. او بر این باور است که نیاز اساسی هخامنشیان در تامین آب مورد نیاز برای بخش‌های مختلف از جمله کشاورزی، باغبانی، مصارف عمومی و مسکونی و همچنین تامین آب محوطه و پردیس پاسارگاد، باعث ساخت و ساز سدهای بسیاری شده است.