قوانین ایران و ثبت مالکیت هواپیمای شخصی

معین شرقی

هیات وزیران در سال ۱۳۸۲ به پیشنهاد وزارت راه وترابری و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، آیین‌نامه‌ای را از تصویب گذراند که نام آن آیین‌نامه مالکیت و بهره‌برداری هواپیمای شخصی است. دولت جمهوری اسلامی ایران در این خصوص قانون خاصی را مد نظر قرار می‌دهد. مطابق با ماده نخست این آیین‌نامه، هر شخص حقیقی یا حقوقی دارای تابعیت جمهوری اسلامی ایران، مجاز است با رعایت قوانین و مقررات مربوط (به ویژه قانون هواپیمایی کشوری)، اقدام به خرید و مالکیت هواپیمای شخصی غیرنظامی کند اما استفاده از هواپیمای شخصی مقررات خاص خود را نیز دارد. به این معنا که بهره‌برداری از هواپیمای شخصی منوط به اخذ مجوز صلاحیت پرواز هواپیما و بهره‌بردار، مطابق استانداردهای پرواز و قوانین و مقررات سازمان هواپیمایی کشوری است. بهره‌بردار باید برابر با آیین‌نامه، قبل از استفاده از هواپیمای مورد نظر آن را در سازمان هواپیمایی کشوری ثبت و مجوزهای لازم را برای بهره‌برداری اخذ کند؛ بنابراین مرجع ثبت اینگونه هواپیماها حتی اگر کوچک و تک‌نفره هم باشند با سازمان هواپیمایی کشوری است.

همچنین اجازه پرواز پس از تایید قابلیت‌های فنی ـ عملیاتی هواپیما و صلاحیت عوامل پرواز، از طرف سازمان هواپیمایی کشوری صادر خواهد شد. نحوه عملیات پروازی، تعمیر و نگهداری، تامین قطعات و کتب فنی و عملیات هواپیمای مورد تقاضا نیز باید به تایید سازمان هواپیمایی کشوری برسد. از سوی دیگر، سازمان هواپیمایی کشوری گرچه مرجع انحصاری ثبت مالکیت هواپیماهای شخصی است اما این نحوه مجوز دادن از زمان تکمیل مشخصات و اخذ مجوزها، زمان محدودی دارد. طبق آیین‌نامه، مدت زمان اعطای آن از زمان تکمیل تجهیزات و مدارک مورد نیاز که بطور کتبی به متقاضی اعلام خواهد شد، ۶ ماه تقویمی خواهد بود. علاوه بر این مواد قانونی، آیین‌نامه دیگری با عنوان نحوه استفاده از هواپیما و هلیکوپتر اختصاصی دولت نیز وجود دارد که در خصوص هواپیماهای دولتی و خارج از بحث گردشگری و حمل‌ونقل عمومی است. ماده یکم این آیین‌نامه بیان می‌کند که استفاده از هواپیماها و هلیکوپترهای اختصاصی دولت برای انجام ماموریت‌های خاص در سطح مقامات عالی‌رتبه کشور امکان‌پذیر است.