اتصال ریلی ایران و افغانستان

گروه راه و شهرسازی|

سرانجام موعد پیوند ریلی ایران و افغانستان فرارسید و قرار است امروز راه‌آهن خواف - هرات با حضور رییسان جمهور ۲ کشور افتتاح شود. مسیری که ششمین نقطه اتصال ریلی به خارج از کشور به شمار می‌رود و زمینه اتصال ریلی ایران به آسیای میانه و چین را فراهم می‌آورد. راه‌آهن خواف- هرات مرکز ثقل اتصال کریدور جاده ابریشم و کریدورهای منطقه اکو و کریدور تراسیکا خواهد بود و پیش بینی می‌شود میزان ترانزیت کالا از ایران به افغانستان را به 3 میلیون تن در سال برساند.

محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی در یک برنامه تلویزیونی در این باره اظهار کرد: راه‌آهن خواف- هرات به‌طول 222 کیلومتر شامل چهار قطعه است که بخش واقع در ایران (قطعه یک و دو) جمعاً به‌طول 67 کیلومتر از خواف تا مرز شمتیغ در استان خراسان رضوی واقع شده است، در ادامه قطعات سوم و چهارم در کشور افغانستان واقع هستند که قطعه سوم آن به‌طول 72 کیلومتر از مرز شمتیغ تا ایستگاه روزنک ادامه می‌یابد و قطعه 4 آن نیز از ایستگاه روزنک تا شهر هرات به‌طول 76 کیلومتر است. وی ادامه داد: بخش واقع در ایران به‌همراه پایانه مرزی شمتیغ توسط ایران تکمیل شده و همچنین فضای لازم برای گمرک و سازمان‌های ذی‌ربط مرزی در طرح پایانه مزبور پیش‌بینی شده است. راه‌آهن خواف ــ هرات مرکز ثقل اتصال کریدور جاده ابریشم و کریدورهای منطقه اکو و کریدور تراسیکا است. وی افزود: اکنون از اینچه‌برون و سرخس ارتباط ریلی به آسیای میانه برقرار است. راه نزدیک‌تر از مسیر افغانستان است که به ازبکستان و بعد به چین متصل می‌شود. راه‌آهن ازبکستان از مرز حیرتان افغانستان داخل مرز افغانستان حدود 60 کیلومتر در مرز ترمه به حیرتان و به مزارشریف آمده است. اتصال این خط راه‌آهن یکی از کریدورهای مهم آسیا و این منطقه از کشور ما خواهد بود.

    هدف   ایران از اتصال ریلی به افغانستان

وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه ایران به تعهد خود برای احداث خط آهن خواف- هرات عمل کرده است، تصریح کرد: تکمیل این مسیر با این هدف بوده تا بتوان در فرآیند توسعه زیرساخت‌ها در افغانستان، تحرک ایجاد شود. این مسیر ریلی برای افغانستان ضروری است، چون این کشور دارای معادن سنگ آهن بسیار گسترده و غنی است و آنها نیاز دارند به شبکه ریلی و حمل و نقلی متصل شوند تا بتوانند از ظرفیت عظیم معادن بهره ببرند و آن را بتوانند به شمال و جنوب کشور ایران انتقال دهند و بدین‌ترتیب اقتصاد خود را شکوفا کنند. اسلامی با اشاره به اینکه راه‌آهن خواف- هرات، توسط جمهوری اسلامی ایران و بر اساس معاهده سه‌جانبه بین ایران، افغانستان و هندوستان احداث شد، یادآور شد: معاهدات منطقه‌ای که تاکنون اجرایی شد همه از طریق استفاده از جاده و حول محور چابهار بود. در عین حال، یکی از کشورهای موفق در زمینه استفاده از ظرفیت‌های چابهار و گسترش تبادلات، کشور افغانستان بوده که بسیار روان و باسهولت تبادلات تجاری بین دو کشور برقرار شد. به گفته اسلامی، هفته گذشته قطار باری و مسافری از سوی ایران به افغانستان اعزام شد و این خط روز پنجشنبه 20 آذر با حضور روسای جمهور دو کشور افتتاح می‌شود. در این مسیر ریلی هم در بخش بار و هم مسافر، تقاضا وجود دارد و اولین سرویس قطاری که عبور می‌کند با فرمان روسای جمهور دو کشور بار از دو سو جابه‌جا می‌شود.

    آمادگی برای تکمیل خط‌آهن تا مزار شریف

وزیر راه و شهرسازی اظهار کرد: در خصوص تکمیل بخشی که تعهد افغانستان است، مذاکرات مقدماتی انجام شد تا بتوانیم توسط شرکت‌های ایرانی مسیر در تعهد دولت افغانستان را در قالب تهاتر با اقلام معدنی افغانستان، تکمیل کنیم. مذاکرات مقدماتی نیز انجام شده تا بتوان راه‌آهن را از ایستگاه روزنک-هرات و از هرات- مزار شریف متصل کنیم تا خط ریلی ابریشم از این مسیر نیز بتواند احداث شود و بتواند نقش شکوفاکننده و رونق اقتصادی اجتماعی افغانستان را به دنبال داشته باشد و ایران نیز از آن بهره مند شود.

اسلامی اضافه کرد: این مسیر به ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و چین می‌رود و از این طریق به کشورهای آسیای میانه متصل می‌شویم. مسیر ایران به هند از مسیر چابهار است که خط کشتیرانی پیوسته و برنامه‌ریزی شده ما برای هند و چابهار برقرار است و بازرگانان ایرانی از این خط نهایت استفاده را می‌برند و بازرگانان افغانستان نیز حداکثر استفاده را از این فرصت انجام می‌دهد و مرتب بارهای صادراتی افغانستان به هندوستان از این مسیر می‌آید.

    هدف‌گذاری تزانزیت 50 میلیون تنی 

وی با اشاره به تفاهم با روسیه، گفت: سالانه حداقل 90 میلیون تن بار حداقلی بین روسیه و هندوستان جابه‌جا می‌شود که برای ایران سهم ارزشمندی را تعیین می‌کند.  امیدواریم از این ظرفیت هم بهره مند شویم و بتوانیم بخشی از بار ترانزیتی را که هم‌اکنون بار دریاها را طی می‌کند، از طریق مرز ریلی در شمال کشور به هندوستان انتقال دهیم. ایران در تلاش است تا سهم ترانزیت خود را به حداقل سالانه 50 میلیون تن برساند.

اسلامی در خصوص اینکه این مسیر ریلی در مناسبات ایران و افغانستان تا چه اندازه تاثیرگذار است، گفت: تراکم سنگین کامیون در مرز میلک و در مرز دوغارون وجود دارد. این مسیر ریل کمک می‌کند تا حجمی از بارها در مسیر ریل جابه‌جا شود و کاهش تراکم کامیون‌ها را در مرزهای اعلام شده شاهد باشیم. از لحاظ هزینه و قیمت تمام شده، راه‌آهن ارزان‌تر است و می‌تواند مقیاس بزرگ‌تر بار را در زمان کوتاه و ارزان‌تر منتقل کند و مورد استقبال تجار است. هم‌اکنون، تمایل و اعلام آمادگی تجار برای انتقال بار از طریق ریل، دریافت شده است.

    پیشنهاد زمین به کشورهای آسیای میانه

وزیر راه و شهرسازی اعلام کرد: به کشورهای آسیای میانه که به آب دسترسی ندارند پیشنهاد ارایه زمین و جا در بنادر ایران داده‌‌ایم. مذاکره کرده‌ایم تا هر کشور بتواند نقطه‌ای را در بنادر ایران داشته باشد، انبار ایجاد و ظرفیت‌سازی کند. همچنین با تعرفه‌ها و شرایطی که برای آنها ایجاد مزیت می‌کند در تلاش هستیم تا در پس‌کرانه‌های بنادر ایران صنایعی به وجود بیاید تا کشورها ترغیب به سرمایه‌گذاری شوند. زیرا تمامی آنها منطقه ویژه و منطقه آزاد می‌شوند. تولید محصول نهایی و نیمه نهایی داشته باشند و از آن طریق کالاهای خود را به بازار مصرف برسانند یا کالای موردنیاز خود را از این مسیر به کشورهای خود حمل کنند.

اسلامی گفت: هدف 50 میلیون تن جابه‌جایی سالانه بار ترانزیتی مستلزم فراهم کردن ساز و کاری است که بار متولد بشود و به خدمت گرفته شود. هم‌اکنون حداکثر 10 میلیون تن در سال ترانزیت داریم که این مقدار ترانزیت هم شامل ترانزیت جاده‌ای و هم ریلی است. 22 درصد ترانزیت کشور سهم ریل و در حدود 78 درصد آن سهم جاده است و این در شرایط عادی و نه در شرایط کرونایی است. 

    پیش‌بینی تزانزیت 3 میلیون تنی 

عضو کابینه دولت دوازدهم افزود: پیش‌بینی ما این است که در مسیر ریلی خواف-هرات 3 میلیون تن بار جابه‌جا شود. این نقطه ششمین نقطه اتصال ریلی به خارج از کشور است. دو نقطه دیگر اتصال ریلی داریم که ریل کشور همسایه به ایران رسیده اما ریل متصل نیست. امیداست با هماهنگی‌ای که اخیرا وزارت امورخارجه با دولت عراق انجام داده، بتوانیم راه‌آهن شلمچه را به بصره متصل کنیم. راه‌آهن مان را به مرز شلمچه رسانده‌ایم و این تجربه را ایجاد کردیم که بار را با ریل تا مرز عراق ببریم. ماه گذشته اولین محموله صادراتی را با قطار تا مرز شلمچه جابه‌جا کردیم.

وی افزود: هشتمین مسیر ریلی نیز اتصال به آستارا از طریق رشت است که عملیات اجرایی آن در دست انجام است. اگرچه سرعت کار مطلوب نیست و باید منابع مالی این طرح به گونه‌ای فراهم شود. در عین حال، با تکنولوژی‌های جدید طراحی در تلاش هستیم تا با ایجاد پل‌ها و ارتفاع بلند از جنگل‌ها، کشتزارها و ذخایر طبیعی عبور کنیم تا کمترین آسیب به عرصه طبیعی وارد شود. امیدوایم که مردم به زودی از این مسیر بهره مند شوند.

    جابه‌جایی سالانه یک میلیون مسافر 

در همین حال، عباس خطیبی، معاون ساخت و توسعه راه‌آهن در شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌و‌نقل جمهوری اسلامی ایران گفت: پیش‌بینی می‌شود با بهره‌برداری مسیر ریلی خواف در جنوب شرق خراسان رضوی به هرات در شمال غرب افغانستان سالانه یک میلیون مسافر از همین طریق بین دو کشور ایران جابه‌جا شوند.

خطیبی در گفت‌وگو با ایرنا افزود: با توجه به سابقه تاریخی شهر هرات و پیشینه مراودات تجاری و فرهنگی آن خطه با خراسان رضوی از دیرباز ارتباط و رفت و آمد بین مردم در این منطقه زیاد بوده است. علاوه بر این، رفت و آمد زمینی مردم هم در این منطقه بسیار زیاد است بنابراین راه‌آهن خواف- هرات به عنوان یک روش مسافرتی در این مسیر جذابیت خاص خود را خواهد داشت.  وی گفت: در افق سال نخست فعالیت این خط ریلی برنامه‌ریزی لازم برای جابه‌جایی ۳۰۰ هزار مسافر در مسیر راه‌آهن خواف - هرات صورت گرفته است. 

  ظریف: پل ساختن از مرزها یک اولویت است

محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه در آستانه افتتاح خط آهن  خواف- هرات در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: «اهمیت خط آهن خواف- هرات به ایران و افغانستان محدود نیست و برای منطقه هم حائز اهمیت است. این خط آهن به عنوان دروازه‌ای برای افزایش تجارت و تبادلات مردم با مردم، به ثبات و توسعه منطقه نیز کمک خواهد کرد. پل ساختن از مرزها یک اولویت است.»