نوسان ادامه دار در بازارسهام
گروه بورس|
با شروع سال جاری شاهد بازدهی شگفت‌انگیز در بازارسهام بودیم اما؛ پس از گذر یک فصل شاهد نزولی عمیق در میانه‌های تابستان و پاییز بودیم. البته شروع فصل زمستان برای بازار سهام خوب بود و این بازار را به رونق رساند. در اولین فصل زمستان شاهد رشد ۴/۲ درصدی در بازار سهام بودیم و اقبال به سمت وسوی سهام‌های خرد و کوچک در بازار بیش از گذشته شد و این موضوع موجب شد تا شاخص کل هم‌وزن که نشانی از اثرگذاری یکسان نمادها دارد افزایش ۳/۷ درصدی را به دنبال داشته باشد. در این بین بررسی عملکرد بازیگران بورسی نیز حکایت از بازگشت سهامداران خرد پس از دوری یک هفته‌ای به گردونه معاملات بورس تهران دارد. جایی که خالص خرید حقیقی‌ها به بیشترین میزان در یک ماه گذشته رسید. اگر وضعیت بازار سرمایه را طی هفته گذشته بررسی کنیم متوجه خواهیم شد که طی هفته گذشته و روزهای نخست فصل جاری سهامی به ارزش یک هزار و ۴۶۶ میلیارد تومان از پرتفوی بزرگان حقوقی به سبد سهام معامله‌گران حقیقی بازار بودند. این رقم در سهام فرابورسی به ۶۷۴ میلیارد تومان رسید تا در مجموع بازار سهام شاهد انتقال سهامی به ارزش ۲۱۴۰ میلیارد تومان در مسیر حقوقی به حقیقی باشد. بر همین اساس در میان صنایع ۳۸گانه بورسی، ۲۹ گروه با خالص خرید حقیقی همراه بودند و در مقابل شاهد خروج سرمایه‌های خرد از ۹ گروه بورسی بودیم. معاملات هفتگی بورس تهران در حالی پایان یافت که با افت قیمت جهانی نفت و فلزات که پیش‌تر محرک جدی رشد قیمت در سهام کامودیتی‌محور بود شاهد کاهش اقبال به سهام گروه‌های بزرگ دلاری و حرکت نقدینگی به سمت سهام با ارزش بازار پایین‌تر و عمدتا غیردلاری بودیم. در این شرایط بیشترین ورود پول حقیقی به گروه محصولات غذایی اختصاص پیدا کرد. این گروه طی هفته‌ای که گذشت شاهد انتقال سهامی به ارزش ۲۲۲ میلیارد و ۶۳۰ میلیون تومان در مسیر حقوقی به حقیقی بود. گروه‌های بیمه و صندوق بازنشستگی نیز شرایط مشابهی را تجربه کرد و در مجموع معاملات هفته گذشته با جابه‌جایی سهامی به ارزش ۲۱۱ میلیارد و ۵۱۶ میلیون تومان از پرتفوی حقوقی‌ها به سبد سهام معامله‌گران خرد بورس تهران بود. افزایش سرمایه در برخی زیرمجموعه‌های بیمه‌ای مهم‌ترین عامل افزایش توجه به سهام ذکر شده بود. انبو‌ه‌سازان نیز این هفته در کانون توجه بورس‌بازان حقیقی قرار داشتند. جایی که این دسته از معامله‌گران سهامی به ارزش ۱۸۰ میلیارد و ۶۴۵ میلیون تومان از گروه مذکور را به پرتفوی خود افزودند. در این میان صنایع دلارمحور اما همچنان نام دو گروه کانه‌های فلزی و محصولات شیمیایی در لیست خرید حقیقی‌ها به چشم می‌خورد. به این ترتیب در هفته منتهی به ۳ دی‌ماه یعنی هفته گذشته، معدنی‌ها با خالص خرید ۱۶۵ میلیارد و ۶۴۰ میلیون تومانی سهامداران خرد همراه شدند. این رقم در زیرمجموعه‌های پتروشیمی ۱۲۱ میلیارد و ۴۴۷ میلیون تومان برآورد شد. بزرگان غیردلاری نیز در این هفته جایگاه خود را در سبد سهام حقیقی‌ها به دست آوردند. در این خصوص می‌توان به خودروسازان اشاره کرد که هر چند در این هفته با افت ۵/۰ درصدی میانگین قیمت زیرمجموعه‌های خود مواجه شدند اما؛ شاهد جابه‌جایی سهامی به ارزش ۷۸ میلیارد و ۴۳۶ میلیون تومان در مسیر حقوقی به حقیقی بودند. بانکی‌ها نیز در شرایطی مشابه پس از اقبال چند روزه حقیقی‌ها در ابتدای هفته، انتقال سهامی به ارزش ۲۴ میلیارد و ۴۸۸ میلیون تومانی در مسیر حقوقی به حقیقی را ثبت کردند.
نرخ متوسط جهانی مواد خام موثر بر عملکرد شرکت‌های بورسی در آذر ۲۵ درصد نسبت به پایان تابستان بالاتر رفته است. تلفیق و ترکیب این دو عامل، یک دوره طلایی برای عملکرد شرکت‌های بزرگ کالایی و صادر‌کنندگان رقم زده که انتظار ثبت رکوردهای سودآوری توام با رشد فروش و حاشیه سود را ایجاد کرده است. در همین حال، بررسی‌های مختلف از منظر تخمین تحلیلی سودآوری شرکت‌ها در ۱۲ماه پیش رو نشان می‌دهد متوسط P/E پیش‌نگر بازار در محدوده ۱۰ واحد قرار دارد که گویای انتظار بالای سرمایه‌گذاران به منظور اعلام سودهای بالاتر شرکت‌ها در گزارش‌های پیشرو و تعدیل مخرج کسر از محل رشد سودآوری بنگاه‌ها است. به این ترتیب می‌توان گفت در حالی وارد فصل گزارش‌ها خواهیم شد که انتظار از عملکرد شرکت‌ها بالا است و از این رو احتمال نوسان قیمت‌های سهام در روزهای پیش رو متناسب با محتوای اطلاعات منتشره وجود دارد. با وجود این معاملات می‌توان وضعیت مطلوبی برای بازارسرمایه در نظر گرفت و شاهد رشد در این بازار بود. ابوالفضل شهرآبادی، کارشناس بازارسرمایه درخصوص وضعیت بازار می‌گوید: بازار سرمایه با توجه به رکود بازارهای رقیب، عمده سرمایه‌گذاری را در ماه‌های پیش رو به خود اختصاص خواهد داد. بازارهای سرمایه، مسکن، ارز و دیگر بازارهای رقیب بر هم اثر می‌گذارند اما در شرایط فعلی، پتانسیل رشد بازار سرمایه بیش از بازارهای دیگر است . این کارشناس بازارسهام، با اشاره به مزیت‌های بازار سرمایه در مقایسه با بازارهای رقیب ادامه می‌دهد: نقد شوندگی و شفافیت جزو مزایای خاص بازار سرمایه است و در بلندمدت تردیدی نیست که این بازار رشد مجدد خود را از سرخواهد گرفت. بازارهای رقیب به سوی کوچک شدن خواهند رفت و بازار سرمایه که گل سرسبد بازارهای رسمی است، توسعه پیدا خواهد کرد . وی از بازار مسکن به عنوان رقیب بازار سرمایه در شرایط فعلی یاد می‌کند و می‌گوید: با توجه به ملاحظات بودجه‌ای درحوزه مسکن و بحث‌های مالیاتی که دولت برای این صنعت در نظر گرفته، با اطمینان بالایی می‌توان گفت که در ماه‌های آینده عمده سرمایه‌گذاری‌ها در بازار سرمایه رخ خواهد داد؛ به ویژه آنکه بورس، تمام صنایع و دیگر بازارها را در دل خود جای داده است . شهرآبادی در عین حال با بیان اینکه کانال‌های جذب پول در بورس هنوز با تاخیر زمانی عمل می‌کنند، اظهار می‌کند: جذب نقدینگی، عموما از طریق عرضه‌های اولیه و افزایش سرمایه انجام می‌شود که فرآیند زمانبری است؛ لذا فرآیند سرعت‌بخشی به کانال‌های جذب پول در بازارهای مالی دنیا موضوع مهمی است که اگر این روند نتواند خودش را با سرعت ورود نقدینگی هماهنگ کند، بازار دچار مشکل می‌شود و اتفاقی که در مردادماه در بورس شاهد آن بودیم نیز متاثر از همین موضوع بود.
حجم بالای پول تازه
عامل رشد هیجانی بازار بود
وی با اشاره به روند معاملات ۵ ماهه ابتدای سال می‌گوید: بازار در آن مدت رشدی هیجانی را تجربه کرد که مهم‌ترین دلیل و محرک اصلی آن حجم بالای پول تازه بود، پس از آن از روزهای پایانی مرداد بازار وارد فاز ریزشی و کاهشی ادامه دار شد که شبیه آن را تاکنون کمتر شاهد بودیم. از نیمه دوم پارسال تا مرداد ۹۹ اکثر تحلیلگران تکنیکال غلط از آب درآمد، چون عامل محرکه بازار که همان نقدینگی بود آنقدر قوی عمل می‌کرد که این تحلیل‌ها را به هم می‌ریخت. این کارشناس بازار سرمایه، عقب‌ماندگی سرعت کانال‌های جذب پول را نسبت به جریان نقدینگی ورودی به بازار در ابتدای سال مهم‌ترین عامل اصلاح بازار طی ماه‌های گذشته دانسته و اضافه می‌کند: البته فرابورس به خصوص در عرضه‌های اولیه بسیار سریع‌تر عمل می‌کند اما در مجموع فرآیندهای پذیرش و افزایش سرمایه در بازار ما نسبت به بازارهای مالی دنیا زمان بر است. طبیعتا بازاری که در ابهام است و دلیلی هم برای رشد ندارد، با یک فشار کوچک می‌تواند در حالت نزولی فرو برود.وی منشأ تعلل فعلی در رشد بازار سرمایه را برخی ابهامات می‌داند و می‌گوید: پیش از این یکی از ابهامات بازار سرمایه، سرنوشت انتخابات امریکا بود، که اکنون این ابهام برطرف شده، تردیدها کاهش یافته و شاهد ورود آرام نقدینگی به بازار هستیم. در شرایط فعلی، شاخص بورس برای رشد پرقدرت نیازمند محرکی قوی است و نبود همین محرک هم باعث شده تا این متغیر در سطح ۱.۴ میلیون واحد درجا بزند. شهرآبادی با اشاره به اینکه بازار این روزها با اخبار داخلی مهمی مواجه است، اظهار می‌کند: طی این ماه شاهد انتشار گزارش‌های
۹ ماهه شرکت‌ها هستیم که می‌تواند نقش همان محرک قوی را برای رشد بازار فراهم کند، چراکه پیش بینی می‌شود صنایع بزرگ و بنیادی بازار گزارش‌های خوبی از عملکرد ۹ ماهه داشته باشند.
بانک‌ها، خودرویی‌ها
و پتروشیمی‌ها پیشروهای بازار
این کارشناس بازارسهام اضافه می‌کند: با کاهش ریسک‌های سیاسی خارجی و حرکات مثبت در مذاکرات برجامی، بانک‌ها، خودرویی‌ها و پتروشیمی‌ها جزو صنایعی هستند که می‌توانند به عنوان پیشرو مطرح شوند .همچنین صنایع دلاری ممکن است کاهش‌هایی را تجربه کنند، اما در عوض گشایش در فروش، این کاهش را جبران خواهد کرد . به گفته شهرآبادی، حرکت صعودی بازار فعلا پله‌ای است و شاخص مقاومت‌هایی دارد، لذا باید دید محرک‌ها و عوامل موثر بازار چقدر درست عملیاتی می‌شوند. وی اطمینان می‌دهد: از آنجا که حجم معاملات رشد کرده و پول مثبت وارد بازار شده، این عامل در کنار خبرهای خوب از گزارش‌های ماهانه شرکت‌ها، نوید‌دهنده آن است که هفته خوبی را در پیش داشته باشیم .
نزول تورم و ثبات مالی
طبق گزارش مرکز آمار، نرخ افزایش ماهانه شاخص کالاها و خدمات مصرفی در آذر معادل ۲درصد بوده که کمترین رشد این متغیر در6 ماه گذشته به شمار می‌رود. در همین حال، نرخ تورم نقطه به نقطه ۱۲ماهه برای نخستین بار از فروردین امسال با کاهش مواجه شده و از ۵/۴۶ درصد به ۸/۴۴ درصد رسیده است. این روند نخستین نشانه‌های ایجاد آرامش در انتظارات تورمی و تعدیل رشد قیمت کالاهای مصرفی را نشان می‌دهد. همزمان، در عملیات موسوم به بازار باز که طی آن بانک مرکزی با ابزارهای متفاوت اقدام به تزریق اعتبار به بازار بین بانکی در ازای تودیع وثایق می‌کند در آذر ماه کاهش قابل توجهی نسبت به آبان ماه رخ داده است. بر این اساس، کل تزریق منابع پولی به بانک‌ها از سمت بانک مرکزی به شبکه بانکی در ماه آبان معادل سه هزار میلیارد تومان و در آذر ماه سه هزار میلیارد تومان بوده است. به عبارت دیگر، افزایش منابع پایه پولی از محل استقراض بانک‌ها در قبال تودیع وثیقه در آذر ماه بیش از ۸۰ درصد کاهش یافته و از ۱۸۸ هزار میلیارد ریال به ۳۲ هزار میلیارد ریال رسیده است. در همین حال، نرخ سود بازار بین بانکی نیز در زیر سقف کانال مد نظر بانک مرکزی (۲۲ درصد) با ثبات نسبی مواجه است. به این ترتیب، پس از یک دوره رشد شدید نرخ ارز و افسارگسیختگی انتظارات تورمی، آرامش بازار پول و رفتار قیمت‌ها با سرعت اندکی در حال احیا است. پیامد دیگر این شرایط می‌تواند ایجاد جذابیت تدریجی سپرده‌گذاری مدت‌دار در بانک‌ها باشد که به نوبه خود می‌تواند از رشد بی‌محابای حجم پول نسبت به شبه‌پول به عنوان یکی از موتورهای اصلی تحریک تورم بالا (همچون ۱۲ ماه اخیر) جلوگیری کند. از منظر بازار سهام نیز ایجاد ثبات در نرخ تورم و هزینه پول می‌تواند پیام‌آور احیای معادلات گذشته در زمینه ارزش‌گذاری و سرمایه‌گذاری در این طبقه دارایی پس از یک دوره اعوجاج شدید باشد.
وضعیت هشداری نسبت به چین
در حالی که آمار فعالیت‌های اقتصادی شامل رشد اقتصادی، تولید صنعتی و سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی و واردات مواد‌اولیه در چین کماکان مطلوب ومثبت است، در لایه‌های پنهان ارقام مثبت، نشانه‌های ناملموس به چشم می‌خورد. بر این اساس، نسبت بدهی به تولید ناخالص داخلی بر پایه برآوردهای مختلف از ۳۰۰ درصد عبور کرده و نسبت دارایی‌های شبکه بانکی (وبه تبع آن بدهی‌ها) هم مرز چهار برابر حجم تولید ملی را پشت سر گذاشته است. این سطوح بی‌سابقه بدهی نسبت به ظرفیت تامین مالی بدهی (بخش واقعی اقتصاد) در موارد دیگر (شامل ژاپن، اسپانیا، شوروی سابق و...) منتهی به یک دوره رشد نزدیک به صفر برای یک بازه طولانی (بیش از یک دهه) شده است. این معضل در مورد اقتصاد‌های به‌شدت مبتنی بر سرمایه‌گذاری فزاینده در زیرساخت‌ها کاملا رایج است. چین تقریبا همه ویژگی‌های مشترک با نمونه‌های تاریخی مدل توسعه اقتصادی مزبور را دارد و میزان بدهی و اندازه شبکه بانکی از یک‌سو و کاهش شدید بازدهی سرمایه‌گذاری‌ها از سوی دیگر با نقطه آغاز افول رشد اقتصادی در نمونه‌های تاریخی همخوانی دارد. در همین راستا، یک مطالعه آماری نشان می‌دهد بیش از ۶۰ درصد تقاضای وام شرکت‌های شبه‌دولتی و حکومت‌های محلی به عنوان پیشران رشد اقتصادی چین، به تامین مالی مجدد وام قبلی اختصاص داشته و این نسبت در چهار سال گذشته تقریبا دو برابر شده است. برآورد می‌شود تقریبا کل رشد اقتصادی چین در سال جاری ازمحل سرمایه‌گذاری‌های دولتی و شبه‌دولتی در بخش زیرساختی و مسکن تامین شده باشد. مجموع این داده‌ها، این نتیجه ذهن را پیشگیری‌گیرنده می‌سازد که سال ۲۰۲۰ یک دوره استثنایی به لحاظ برگشت اژدهای زرد به مدل توسعه مبتنی بر سرمایه‌گذاری و بدهی پس از چند سال اصلاحات جزئی باشد. با توجه به آگاهی سیاست‌گذاران حزب کمونیست از رشد بدهی و تبعات آن، این احتمال وجود دارد که با عبور از بحران کرونا، رفتار اقتصاد چین در سال ۲۰۲۱ یکسره متفاوت از سال ۲۰۲۰ باشد؛ وضعیتی که با عنایت به نقش‌آفرینی کلیدی چین در سمت تقاضای مواد خام صنعتی در ماه‌های اخیر، احتمال ایجاد شرایطی متفاوت به لحاظ کاهش پتانسیل رشد قیمت کالاهای وابسته به تقاضای واردات چین به ویژه فلزات را در ۱۲ ماه آتی می‌دهد.
