دستاوردهای اقتصادی سردار

علی‌اکبر علیزاده برمی

یکی از ابعاد مهم در خصوص دستاوردهای شهید قاسم سلیمانی که کمتر در خصوص آن صحبت شده، تلاش‌ها و مجاهدت‌هایی است که سردار رشید اسلام در حوزه‌های اقتصادی و معیشتی در ابعاد داخلی و منطقه‌ای انجام دادند و ظرفیت‌های تازه‌ای برای تولید، صادرات و بهبود شاخص‌های معیشتی کشور ایجاد کردند. باز کردن دروازه‌های اقتصادی و زمینه‌سازی برای گشایش‌های صادراتی یکی از همین نمونه دستاوردها است که تلاش می‌کنم به بخشی از این تلاش‌های اقتصادی در دو حوزه داخلی و بین‌المللی اشاره کنم. سردار سلیمانی در بحث عراق و در شرایطی که وضعیت مناسبات صادراتی و ارتباطی کشورمان با این کشور هر روز در حال نزول بود و بازار کشور عراق به طور کامل در اختیار سایر کشورها قرار گرفته بود، دروازه‌های اقتصادی بسیاری را پیش روی اقتصاد کشور گشود. به گونه‌ای که صادرات ایران به کشور عراق که به کمتر از چند صد میلیون دلار رسیده بود، بعد از تلاش‌ها و مجاهدت‌های سردار سلیمانی به بیش از 10میلیارد دلار رسید. ضمن اینکه اتصال مسوولان ایرانی با مسوولان عراقی، رفع موانع قانونی و اجرایی بین دو کشور، نزدیکی فعالان صادراتی و بازرگانی دو کشور و... 

از دیگر دستاوردهایی بود که با تلاش‌های مجاهدانه و مخلصانه سردار سلیمانی ایجاد شد و دستاوردهای فراوانی را برای دو ملت مسلمان ایران و عراق فراهم کرد. این بستر رشد در خصوص بهبود مناسبات اقتصادی کشورمان با روسیه نیز دنبال شد و دروازه‌های تازه‌ای در این خصوص برای اقتصاد و صادرات ایران گشوده شد. اما زمینه‌هایی که سردار در حوزه‌های اقتصادی ایجاد می‌کردند، نیازمند پیگیری‌های ارتباطی و لجستیکی از سوی مسوولان و مدیران اجرایی کشور بود که متاسفانه به این ضرورت‌ها توجه نشد. در واقع در شرایطی که باید زمینه حضور بازرگانان ایرانی در روسیه برای بی‌اثر کردن تحریم‌های اقتصادی و فرآیند دور زدن تحریم‌ها فراهم می‌شد، این روند بعد از شهادت سردار سلیمانی در اثر برخی سوءمدیریت‌ها، ناتوانی‌ها و... به سرانجام مورد نظر نرسید. حوزه مهمی دیگری که سردار در بخش‌های اقتصادی و معیشتی دنبال کردند، کشور سوریه است که در هر زمینه‌ای از بحث انتقال تکنولوژی و فناوری گرفته تا صدور خدمات فنی و مهندسی، همچنین صادرات اقلام صنعتی، کالاهای مصرفی مردم سوریه و... ظرفیت‌های قابل توجهی پیش روی فعالان اقتصادی و ارتباطی کشور ایجاد کرد. اما همان‌ طور که اشاره کردم، زمانی که این دروازه‌های اقتصادی باز می‌شوند، نیازمند راهبردهای تکمیلی ارتباطی و اجرایی هستند که در این زمینه‌ها بخش‌های مجری و تصمیم‌ساز کشور به درستی عمل نکردند. این موضوع باعث شد تا سایر رقبای منطقه‌ای ایران از جمله ترکیه از غفلت ایران نهایت استفاده را ببرند و با وجود جنایات فراوانی که در ایجاد و گسیل داشتن داعش و گروه‌های تکفیری به سوریه مرتکب شده بودند، بازار کالا و خدمات این کشور را به دست بگیرند. بر این اساس امروز در بازار کالاهای مصرفی سوریه، ترکیه به مراتب حضور پررنگ‌تری دارد. از سوی دیگر پوتین هم با سفر به سوریه تلاش کرد تا ظرفیت‌های اقتصادی سوریه را به نفع بازرگانان و صادرکنندگان روسیه به کار بگیرد. در این میان متاسفانه هنوز مقامات بلندپایه دولت و رییس‌جمهوری - با وجود سفر بشار اسد به تهران - راهی دمشق نشدند تا رقبای ایران در بازار سوریه دست بالاتر را داشته باشند.

در بحث افغانستان هم همین روند حاکم است؛ به دلیل ارتباطاتی که سردار سلیمانی در قالب سپاه قدس و گروه‌های جهادی در افغانستان ایجاد کرده بودند، صادرات کشورمان به افغانستان به بیش از 10 میلیارد دلار رسیده بود که این روند طی دهه گذشته کاهش پیدا کرده است. خوشبختانه دولت و رییس‌جمهوری اخیرا در حال بازآفرینی سهم ایران در بازار افغانستان هستند و نگاه خود را به جای غرب به کشورهای منطقه معطوف کرده‌اند. 

در ابعاد داخلی هم از زمانی که سردار سلیمانی به عنوان فرمانده لشکر ثارالله کرمان انتخاب شد و پس از آن هم فرماندهی قرارگاه جنوب شرق را به عهده گرفتند، یکی از مهم‌ترین رهیافت‌هایی که سردار سلیمانی به آن رسید، درک این واقعیت بود که بسیاری از مسائل و مشکلات امنیتی و راهبردی منطقه جنوب شرق کشور ریشه در مسائل اقتصادی، معیشتی و در واقع فقر مردم دارد. در این برهه سردار سلیمانی با درک بالایی که به آن رسیده بود این ایده را مطرح کردند که ریشه اصلی ناامنی‌های جنوب شرق، مشکلات معیشتی مردم منطقه است و چنانچه در این زمینه برنامه‌ریزی درستی صورت بگیرد، بسیاری از چالش‌ها حل خواهد شد. در راستای این ایده مشخص بود که سردار سلیمانی با مسوولان دولت وقت برنامه‌ریزی برای حفر چاه‌های کشاورزی، بهبود شاخص‌های اشتغال، رشد کشاورزی، بهبود فضای کسب و کار و... را در دستور کار قرار داد تا ریشه فقر در این منطقه خشک شود. در واقع سردار شهید سلیمانی با این تلاش‌های اقتصادی، قلب مردم منطقه را فتح کرد و بسیاری از جوانان بلوچ در قالب بسیج مردمی وارد میدان سازندگی شدند. هنوز هم مردم منطقه به نیکویی از این تلاش‌ها یاد می‌کنند و خاطرات شیرینی از برنامه‌های اقتصادی و معیشتی این شهید بزرگوار یاد می‌کنند. درکی که به نظر می‌رسد امروز هم در برنامه‌ریزی‌ها و اتخاذ راهبردهای کلان کشور باید مورد توجه قرار بگیرد و به ابعاد و زوایای گوناگون آن عمل شود.

به ‌طور کلی شهید سلیمانی، یک انسان مجاهد در همه ابعاد امنیتی، نظامی، اقتصادی، فرهنگی و... بود و تلاش می‌کرد تا کشور و مردم در همه زمینه‌ها تقویت شوند. خاطرم هست یک بار رییس کل بانک مرکزی مطرح می‌کرد که مشکلی با عراق در خصوص مطالبات ایران ایجاد شده بود. برای حل این مشکل رییس کل بانک مرکزی از سردار سلیمانی تقاضا می‌کند که برای وصول مطالبات ایران از عراق همراه هیات ایرانی راهی عراق شود تا به حرمت و اعتباری که سردار سلیمانی میان مردم و مسوولان عراقی دارد، روند بازپرداخت مطالبات ایران با سرعت بیشتری انجام شود. امیدواریم خدا بر درجات این شهید بزرگوار بیفزاید و ان‌شاءالله این شهید ارجمند را شفیع همه مسوولان دلسوز کشور قرار دهد.