عدم تحقق انتظارات بورس مساوی با عرضه بیشتر

فردین آقابزرگی

انتظار افراد کم‌تجربه و بی‌تجربه که سال جاری پس از فراخوان‌های گسترده به بورس وارد شدند، نسبت به بورس خیلی زیاد و بیش از اندازه است به خصوص آنکه بازدهی گسترده‌ای را در ابتدای سال مشاهده کردند. مهم‌ترین عامل در بورس قیمت دلار است و بر اساس گفته‌های رسمی مسوولان کشور، تا حدودی افت محسوس دلار را همه انتظار دارند و برنامه‌ریزی شده است تا ۱۵ هزار تومان کاهش پیدا کند. اگر قرار باشد دلار از ۲۲ هزار تومان به ۱۵ هزار تومان کاهش پیدا کند، مسلما شاهد اصلاح بیشتر در بورس خواهیم بود. در حال حاضر P/E شرکت‌ها به‌طور متوسط ۲۰ است و علی‌رغم کاهش از تیرماه که ۳۴ بوده است اما تناسب معقول و مناسبی نسبت به این بازدهی وجود ندارد. اگر یکسری از متغیرهای اثرگذار مانند پیش‌بینی تورم یا رشد اقتصادی و برقراری مراودات اقتصادی و بین‌الملل و ورود ارز به داخل کشور و ایجاد سهولت برای بخش تولید و صنعت در نظر گرفته می‌شد، P/E شرکت‌ها توجیه‌پذیر بود.

ورود بازارگردان‌ها، برگزاری جلسات در بورس تحت عنوان اینکه کمک حقوقی‌ها، تزریق نقدینگی و... اغلب دارای توجیه نبود و دلیل این عدم توجیه این است که اگر با وضعیت غیرمترقبه و مخالف مولفه‌های اثرگذار اقتصادی و یا اقتصاد کل کشور ما اینچنین وضعیتی پیش آمده بود و به صورت گذرا بله، تشکیل جلسات با حقوقی‌ها، صندوق‌ها و... تهیه و تدارک حمایت از بازار را توجیه می‌کرد اما در حال حاضر و در وضعیت پیش آمده بازار تزریق نقدینگی به جز افزایش نسبت‌های P/E نتیجه‌ای دیگر در بازار ندارد و این نقدینگی به صورت گذرا و موقت، صرفا محرکی برای فروشندگان است. این بدان معناست که فروشندگان بالقوه سهام با تزریق نقدینگی به فروش سهام تشویق می‌شوند. این کار توجیه خاصی ندارد و شاید به مرور زمان دوره گذار در رابطه با توسعه و تعالی فرهنگ سرمایه‌گذاری و بازارسرمایه را آرام‌آرام تجربه می‌کنیم. بخشی از این تجربه ناخواسته و متاسفانه با زیان برخی از سهامداران همراه شد و بخشی دیگر نیز این است که سرمایه‌گذاری در بازار به صورت تخصصی انجام می‌شود و هر فردی به صورت رندوم و دلخواه نمی‌تواند در بازار به خرید و فروش سهام بپردازد. همچنین در حوزه حرفه‌ای با اخباری که پایه و اساسی ندارند رفتارهای هیجانی شکل نمی‌گیرد و اطلاع از نارضایتی برخی سهامداران، افراد حرفه‌ای را خطاب قرار می‌دهد که بورس بازدهی خوبی نداشته است. شناسایی و رصد و پیگیری انتخاب سهام برای افراد حرفه‌ای به صورت یدی در ده سال پیش امکان‌پذیر بود و پای تابلوها می‌ایستادند و شخصا سهم‌هایی را برمی‌گزیدند ولی امروز به صورت رباتیک و الگوریتمی توسط سامانه‌های مخصوص پیش می‌روند و از کنترل یک شخص خارج است. انتظار رشد شارپی در بازار سهام تا پایان سال دور از انتظار است و نمی‌توانیم این تصور را در بازار توجیه کنیم به جز وارد شدن برخی از مسائل که به عنوان محرک اصلی بتواند تقاضا و یا جذابیت را به صورت مضاعف افزایش دهد.