تولید به جای یارانه

جمشید عدالتیان‌شهریاری

برای آنکه در وضعیت فعلی اقتصاد ایران راهکاری در مسیر عبور از مشکلات پیدا کند، درک دقیق شرایط و واقعیت‌ها بیشترین اهمیت را دارد. فضای اقتصاد، با واقعیت‌ها گره خورده و نمی‌توان بدون توجه به این واقعیت‌ها، انتظار داشت که تغییر و تحول مثبتی رخ دهد. امروز یکی از اصلی‌ترین مسائلی که اقتصاد ایران با آن روبه‌رو است، تحریم‌هاست. اقتصادی که برای دورانی طولانی عادت کرده مخارج خود را از طریق پول نفت تامین کند، تحت تاثیر محدودیت‌های بین‌المللی از دسترسی به این منبع محروم شده و امروز می‌بینیم که شرایط برای اداره کشور دشوار شده است. در اقتصاد متکی به نفت ایران، هیچگاه تولید و فعالیت‌های مولد اقتصادی محوریت نداشته‌اند و همین امر کشور را در برخی مبانی ابتدایی اقتصادی با مشکل مواجه کرده است. موضوع مالیات‌ستانی یکی از این مبانی ابتدایی است. اگر تولید رونق پیدا می‌کرد، از مسائل مالیاتی گرفته تا دغدغه‌های بین‌المللی برطرف می‌شدند. ما در حوزه تولید با سنگ‌اندازی‌های داخلی روبه‌رو هستیم که کار را برای سرمایه‌گذاران به‌شدت سخت می‌کند. 

 اینکه فردی بخواهد پول خود را در تولید وارد کند اما برای این کار نیاز به مدت‌ها دوندگی و گذر از محدودیت‌ها و دریافت مجوزهای لازم داشته باشد، قطعا در نهایت تولید آسیب می‌بیند. این در حالی است که در بسیاری از کشورهای جهان دولت‌ها تلاش کرده‌اند مسیر ورود سرمایه به تولید را به کوتاه‌ترین و کم‌هزینه‌ترین مسیر تبدیل کنند و حتی تسهیلات گسترده‌ای نیز به آنها ارایه کنند. تولیدکنندگان ایرانی حتی پس از دریافت مجوزهای لازم، باید هزینه مالیات، تامین اجتماعی، افزایش تورم و هزینه تولید را بپردازند و همین موضوع کار را بسیار دشوار می‌کند. این در حالی است که هنوز فعالیت‌های سفته‌بازی در ایران، سودی بالا دارد و بسیاری از آنها حتی مالیاتی نمی‌پردازند. در چنین شرایطی ما شاهد آن هستیم که بخش قابل توجهی از جامعه برای ادامه زندگی به کمک دولت احتیاج دارند. در چنین بستری باید این سوال را بپرسیم که آیا یارانه نقدی که در تمام سال‌های گذشته پرداخت شده توانسته مشکلات مردم را حل کند؟ قطعا اگر این‌طور بود امروز بار دیگر بحث کمک‌های جدید مطرح نمی‌شد. برای عبور از این شرایط، حمایت از تولید به جای یارانه نقدی بهترین گزینه است. رونق تولید از یک‌سو فشار تحریم‌ها را کاهش می‌دهد و از سوی دیگر، با افزایش درآمد، فشار بر اقشار کم‌درآمد را کم کرده و به این ترتیب جمعیت هدف برای یارانه نقدی را کاهش می‌دهد. در این بستر تولید به افزایش اشتغال منجر شده و بر اساس مثل معروف به جای ماهی دادن، به مردم ماهی گرفتن آموزش داده شود. موضوعی که در سال‌های گذشته بارها از سوی کارشناسان و فعالان اقتصادی به آن اشاره شده اما متاسفانه هنوز نشانه‌ای از تغییر در این سیاست‌های کلان دیده نمی‌شود.