نرخ دلار با کاهش ریسک‌های بیرونی به زیر 20 هزار تومان می‌رسد

گروه بانک و بیمه| محسن شمشیری |

در هفته‌های اخیر و بعد از تغییر دولت در امریکا، کارشناسان دیدگاه‌های مختلفی در مورد پیش‌بینی کاهش نرخ ارز مطرح کرده‌اند. برخی صاحب نظران گفته‌اند که با توجه به کاهش فشار حداکثری، کاهش انتظارات تورمی به خاطر احتمال مذاکره و بازگشت امریکا به برجام، تقاضای سفته‌بازی و نگهداری دلار و سکه برای حفظ ارزش پول کاهش یافته و لذا تقاضا برای دلار کاهش می‌یابد. صادر کنندگان نیز دلیلی برا ی نگهداری دلار نمی‌بینند و تشویق به عرضه ارز صادراتی شده‌اند و این موضوع عرضه ارز را افزایش می‌دهد. همچنین با افزایش صادرات نفت منابع درآمد ارزی دولت افزایش خواهد یافت و براین اساس انتظار بازار این است که دلار به زیر 20 هزار تومان و 15 تا 17 هزار تومان کاهش یابد.  اما در مقابل برخی کارشناسان معتقدند که در سه سال اخیر نقدینگی رشد کرده و رشد پایه پولی، فروش اوراق بدهی دولت، افزایش ارقام بودجه دولت، رشد نرخ تسعیر ارز در بودجه سال 1400 به 17500 تومان و ... نرخ دلار را در محدوده 20 هزار تومان حفظ خواهد کرد. از سوی دیگر بازگشت دولت بایدن به برجام و مذاکرات و کاهش تحریم‌ها به تدریج صورت می‌گیرد   لذا از حالا نمی‌توان انتظار داشت که نرخ دلار فورا کاهش یابد. اما قطعا انتظار کاهش قیمت‌ها در آینده روی تقاضای سفته بازی و   افزایش عرضه ارز صادراتی اثرگذار است. همچنین گشایش در پول‌های بلوکه شده ایران در کشورهای مختلف، مسائلی است که می‌تواند روی تعادل بازار و کاهش نرخ‌ها اثرگذار باشد اما تا زمانی که این تحولات به صورت واقعی رخ ندهد، نمی‌توان انتظار کاهش قیمت‌ها را داشت. به همین خاطر تحت تاثیر اظهارنظرهای سیاسی در مورد برجام و مذاکرات و یا تحولات منطقه‌ای، قیمت ارز در بازار تحت تاثیر قرار می‌گیرد و همین موضوعات باعث شده که با وجود کاهش نرخ دلار به کانال 21 هزار تومان در هفته گذشته، بار دیگر افزایش قیمت دلار در بازار آزاد به 23700 را در روز یکشنبه شاهد باشیم. 

تیمور رحمانی کارشناس اقتصادی و استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران، در این زمینه با اشاره به این نکته که در صورت کاهش ریسک‌های بیرونی و افزایش درآمد نفت، دلار می‌تواند به زیر 20 هزار تومان کاهش یابد گفت: اما اگر شرایط به شکل فعلی ادامه یابد و ثابت باشد براساس نظریه پولی نرخ دلار در حد 20 هزار تومان خواهد ماند. 

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: با کاهش ریسک‌های بیرونی، نرخ ارز که مثل بقیه قیمت‌ها دچار جهش بیش از حد شده بود می‌تواند به عددهای پایین‌تر از عدد کنونی کاسته شود. وی افزود: مطلبی منتشر شده که نظر بنده آن است که نرخ بنیادین دلار حدود 20 هزار تومان است. ضمن اینکه این نظر شخصی بنده است و اینکه مطالعه براساس روابط بلندمدت نقدینگی و نرخ ارز با احتساب رانت منابع طبیعی مدنظر بوده به هیچ‌وجه بدان معنی نیست که نرخ نمی‌تواند پایین‌تر از این قرار گیرد.

وی افزود: اگر تحریم‌ها کم و بیش در همین حدود کنونی باشد و بر اساس نظریه پولی این عدد 20 هزار تومان برای قیمت دلار ذکر شده که طبیعتا می‌تواند پیش‌‌بینی‌های آن محل اشکال نیز باشد. بنابراین کافی است که فروش نفت افزایش یابد و دسترسی به آن مهیا شود تا همانند دهه 1380 و با وجود تداوم رشد‌های بالای نقدینگی نرخ ارز بسیار پایین‌تر از آن چه نظریه پولی پیش‌بینی می‌کند قرار گیرد و تحت آن شرایط نرخ ارز می‌تواند پایین‌تر از 20 هزار تومان قرار گیرد و مدت‌ها نیز پایین‌تر از آن دوام آورد. 

بنابراین با کاهش ریسک‌های بیرونی، نرخ ارز که مثل بقیه قیمت‌ها دچار جهش بیش از حد شده بود می‌تواند به عددهای پایین‌تر از عدد کنونی کاسته شود.

    افزایش نرخ دلار و طلا و سکه 

در بازار آزاد ارز صبح یکشنبه، قیمت دلار 23 هزار و 200تومان، قیمت یورو 28 هزار و 200 تومان و درهم امارات 6 هزار و 350 تومان اعلام شد. اما در ساعات عصر دلار تا 23650 تومان افزایش یافت. 

در صرافی‌های بانکی نیز قیمت‌ دلار و یورو نسبت به روز کاری قبل کاهش یافته است؛ برهمین اساس، قیمت فروش دلار 22 هزار و 430 تومان و قیمت خرید دلار از مردم 21 هزار و 480 تومان تعیین شده است. قیمت فروش یورو نیز معادل 27 هزار و 300 تومان و قیمت خرید یورو نیز 26 هزار و 350 تومان اعلام شده است.نرخ خرید و فروش دلار و یورو در صرافی‌های بانکی و بازار متشکل ارزی متغیر است و متناسب با نوسانات بازار آزاد در طول روز چند بار تغییر می‌کند. با افزایش قیمت دلار به 23200 تومان، و اعلام اونس جهانی طلا به قیمت 1856 دلار، قیمت طلا و سکه افزایش یافت و قیمت طلای ۱۸عیار هرگرم یک میلیون و 62 هزار تومان، مظنه هر مثقال طلا 4 میلیون و 602 هزار تومان، قیمت سکه تمام‌بهار آزادی طرح جدید ۱۰ میلیون و ۴۵۰ هزار تومان، قیمت سکه طرح قدیم 10 میلیون و 300 هزار تومان، قیمت نیم‌سکه بهار آزادی 5میلیون و 800 هزار تومان، ربع‌سکه بهار آزادی 3 میلیون و 750 هزار تومان و سکه گرمی 2 میلیون و 250 هزار تومان معامله شد. اما در ساعات عصر قیمت سکه به 10 میلیون و 860 هزار تومان رسید و قیمت دلار نیز تا 23650 تومان بالا رفت. یورو 28200 و درهم 6600 تومان معامله شده است. در صرافی‌های مجاز بانکی نیز دلار 22430 و یورو 27300 تومان اعلام شده است. قیمت طلا و سکه طرح جدید در روز جاری نسبت به روزکاری قبل با افزایش همراه شده است؛ از جمله دلایل نوسان در بازار طلا و سکه تغییرات قیمتی در طلای جهانی و دلار است؛ قیمت ارز در بازار تهران تحت تأثیر خبرهای سیاسی است. در بازار جهانی نیز ارزش دلار در مقابل رقبایش کمی کاهش یافت. شاخص دلار که نرخ برابری آن در مقابل سبدی از ارزهای جهانی را اندازه می‌گیرد، در معاملات دیروز با ۰.۰۲ درصد کاهش نسبت به روز شنبه در سطح ۹۰.۲۰ واحد بسته شد. نرخ برابری هر فرانک سوییس نیز معادل ۱.۱۲۹ دلار اعلام شد.در تازه‌ترین دور از معاملات، پوند با ۰.۰۱ درصد کاهش نسبت به روز قبل خود و به ازای ۱.۳۶۸ دلار مبادله شد. یورو ۰.۰۲ درصد بالا رفت و با ماندن در کانال ۱.۲۱ به ۱.۲۱۷ دلار رسید. در معاملات بازارهای ارزی آسیایی  هر دلار با ۰.۰۸ درصد کاهش به ۱۰۳.۷۲۷ ین رسید. در برابر همتای استرالیایی، هر دلار امریکا به ازای ۱.۲۹۵ دلار مبادله شد. همچنین نرخ برابری دلار معادل ۶.۴۸۱ یوآن چین اعلام شد.

   بیت‌کوین به مقاومت خورده است؟

بیت‌کوین در روزهای اخیر در شکستن کانال حیاتی ۳۴هزار دلاری ناکام بوده است.به گزارش سی ان بی سی، بیت‌کوین که امسال تا کانال ۴۰ هزار دلاری نیز موفق به پیشروی شده بود پس از ریزش اخیر خود هنوز نتوانسته است از سد مقاومت مهم ۳۴ هزار دلاری عبور کند و نوسانات آن در بازه ۳۰ تا ۳۳ هزار دلاری مانده است. همین مساله ورود جریان نقدینگی تازه به بازار را نیز کاهش داده است.  موسسه بلک راک که بزرگ‌ترین موسسه مدیریت دارایی جهان به شمار می‌رود از آغاز معامله اوراق مشتقه مبتنی بر بیت‌کوین در دو زیرمجموعه خود خبر داده است. هنوز هیچ بازارگردان امریکایی دارای منابع بیت‌کوین جدا نیست اما در بسیاری از آنها به مدیران سبد دارایی این اجازه داده شده تا بخشی از پرتفوی خود را به شکل بیت‌کوین یا ارزهای دیجیتالی دیگر نگهداری کنند. 

در دو روز ۲۰ و ۲۱ ژانویه حدود ۱۰ درصد ارزش بیت‌کوین کاهش یافت. ریزش سنگینی که ترس معامله گران را از آغاز فاز اصلاحی این رمزارز محبوب تشدید کرده است. پیش از این نیز نهاد نظر بر بازارهای مالی انگلیس به سرمایه‌گذاران هشدار داده بود که نوسانات بالای بازار ارزهای دیجیتالی را جدی بگیرند چرا که ممکن است ارزش پولشان در یک روز بر باد رود.  صدای انتقادات نسبت به نظارت کم بر بیت‌کوین و بازار ارزهای دیجیتالی بیش از پیش بلند شده است. پس از آنکه کریستین لاگارد،  رییس بانک مرکزی اروپا بیت‌کوین را ابزاری برای پولشویی و انجام اعمال مجرمانه خواند، ژانت‌یلن،  گزینه تصدی وزارت خزانه‌داری امریکا نیز خواهان نظارت بر بازار رمزارزها با هدف جلوگیری از جرایمی نظیر پولشویی شده است. از سوی دیگر بیش از ۹۰ درصد پاسخ‌دهندگان نظرسنجی دویچه بانک از حباب بالای قیمتی این رمزارز ابراز نگرانی کرده‌اند. این در حالی است که طی یک سال اخیر بیت‌کوین رشدی سه برابری را تجربه کرده و رشد بیشتر آن نیز کاملا محتمل است.   در حال حاضر ۶۹ درصد کل بازار ارزهای دیجیتالی در اختیار بیت‌کوین و ۱۳ درصد در اختیار اتریوم است. بیت‌کوین ۱۲ سال پیش توسط گروه گمنامی از معامله‌گران بر بستر بلاک چین ایجاد شد و از سال ۲۰۰۹ معاملات اولیه آن شکل گرفت. بانک مرکزی اروپا احتمالا ناچار خواهد شد تا مانند همتای امریکایی خود اقدام به تزریق نقدینگی بیشتری به بازارها کند چرا که تقاضا هنوز به سطح قبل از کرونا بازنگشته و طبق اعلام مرکز آمار اتحادیه اروپا، متوسط نرخ تورم در ۱۹ کشور عضو منطقه یورو در 12 ماه منتهی به دسامبر بدون تغییر نسبت به رقم مشابه منتهی به ماه قبل به منفی ۰.۳ درصد رسید تا نرخ تورم بیش از پیش از سطح دو درصدی هدف‌گذاری شده توسط بانک مرکزی این منطقه فاصله بگیرد. در سطح اتحادیه اروپا این نرخ به‌طور متوسط ۰.۳ درصد بوده که از ماه قبل ۰.۱ درصد بیشتر شده است. بانک‌های مرکزی در سراسر جهان به تزریق نقدینگی به بازارهای مالی ادامه می‌دهند تا ضمن کاهش تبعات ناشی از کرونا، سطح تقاضا را نیز تحریک کنند. بانک مرکزی چین در بیانیه‌ای اعلام کرد در تازه‌ترین اقدام خود برای حمایت از بازارهای مالی اقدام به تزریق ۸۰ میلیارد یوآن نقدینگی به بازارها در قالب عملیات ریپو کرده است. بانک مرکزی چین ضمن تاکید بر حضور فعال در بازارها تاکید کرده است که حفظ نقدینگی در سطح معقول و مناسب را وظیفه خود می‌داند و برای حمایت از اقتصاد چین از کلیه ابزارهای در اختیار خود استفاده خواهد کرد.  در صورتی که ژانت یلن بتواند به عنوان گزینه پیشنهادی بایدن از سنا برای وزارت خزانه داری امریکا رای مثبت بگیرد، احتمالا شاهد تغییرات جدیدی در حوزه سیاست‌گذاری ارزی خواهیم بود. وال استریت ژورنال به نقل از نزدیکان خانم یلن گفته است که رییس سابق فدرال رزرو در دوره ریاست‌جمهوری ترامپ در باوری کاملا متضاد با دونالد ترامپ عقیده دارد که نباید اجازه داد دلار بیش از حد تضعیف شود. ترامپ در دوران ریاست‌جمهوری خود بارها و بارها از برخی از مدیران بانک مرکزی امریکا به دلیل مقاومتشان در تضعیف دلار انتقاد کرده و آن را عاملی برای ایجاد مزیتی رقابتی برای رقبای این کشور از جمله اتحادیه اروپا و چین دانسته بود.  در خبری بد برای اقتصاد امریکا، رشد بخش خرده فروشی در ماه دسامبر منفی ۰.۷ درصد اندازه‌گیری شد که این رقم، سومین رشد منفی متوالی ماهانه این بخش محسوب می‌شود.