حذف غربالگری، تعدی قدرت به حریم علم پزشکی

حذف طرح غربالگری بیماری‌های ژنتیکی جنین، بدون توجه به منطق و ضرورت پزشکی آن، پیش از هر چیز مصداق دقیق دخالت قدرت سیاسی در علم و از بین بردن استقلال پزشکی است که توسط برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی دنبال می‌شود و هیاهویی در اطراف آن ایجاد شده است. بعضی نمایندگان مجلس بدون آنکه صلاحیت علمی ورود به مباحث پزشکی را داشته باشند، با اتکا به قدرتی که به دست آورده‌اند، اکنون در مقام تصمیم‌گیری برای سلامت جامعه قرار گرفته، نهاد پزشکی به عنوان مرجع علمی و تخصصی حوزه سلامت را مقهور قدرت خود کرده و برای اتخاذ تصمیمی دست به کار شده‌اند که عواقب آن به‌شدت نگران‌کننده و آسیب زا است. طرح غربالگری بیماری‌های ژنتیکی و کروموزومی یک موضوع علمی و بهداشتی و به منظور پیشگیری از تولد کودکان معلول است که ضرورت آن نیاز به توضیح زیادی ندارد، اما بخشی از نمایندگان مجلس که ظاهرا تکیه دادن بر صندلی قدرت آنها را از علم و مراجعه به کارشناس و متخصص بی‌نیاز کرده چنین ضرورتی را نادیده گرفته و  در حال تیشه زدن به ریشه یکی از دستاوردهای نیم بند بهداشتی کشور هستند. فرضیه زیربنایی مدافعان حذف طرح غربالگری در مجلس این است که چون نتایج بعضی آزمایش‌های غربالگری مثبت کاذب است (یعنی در موارد نادری تشخیص وجود بیماری ژنتیکی در جنین اشتباه بوده) و بعضا موجب سقط بچه سالم شده، بنابراین از نظر اینها کلاً باید طرح غربالگری حذف شود. این در حالی است که اولاً موارد مثبت کاذب به ندرت اتفاق می‌افتد و ثانیاً راه منطقی رفع این مشکل، فراهم کردن دسترسی به روش‌هایی گرانقیمتی است که دقت آنها بیشتر و امکان خطا در آنها کمتر است نه اینکه کل غربالگری کنار گذاشته شود و خطر افزایش بیماری‌های ژنتیکی و معلولیت‌ها در کشور افزایش یابد. خوب است بدانیم که یکی از مشکلات وزارت بهداشت در طرح غربالگری بیماری‌های ژنتیکی این است که هزینه این آزمایش‌ها زیاد است و به خاطر گران بودن و تحت پوشش بیمه نبودن تست‌های غربالگری، بسیاری از زنان خانواده‌های کم درآمد و فقیر نمی‌توانند این آزمایش‌ها را انجام دهند و از این رو احتمال تولد بچه‌های دچار بیماری ژنتیکی و معلولیت در خانواده‌های فقیر بیشتر است. از طرف دیگر با وجود جنجالی که برخی به راه انداخته‌اند، اساساً طرح غربالگری بیماری‌های ژنتیکی مانند سایر برنامه‌های غربالگری، هیچگاه اجباری نبوده که حالا بخواهند اجباری بودن آن را لغو کنند. پزشکان و ماماهای شاغل در مراقبت‌های بارداری غربالگری بیماری‌های ژنتیکی را به زنان باردار توصیه می‌کنند اما واقعیت این است که این توصیه همیشه اجرا نمی‌شود، چون انجام آزمایش‌های غربالگری کاملا وابسته به میزان درآمد و ثروت خانواده‌ها است و به همین خاطر انتظار می‌رفت برای پوشش همگانی این طرح تدابیری اتخاذ شود که همه زنان بتوانند آن را انجام بدهند اما شگفتا آنچه که فعلا دارد مطرح می‌شود کاملا بر خلاف این انتظار است. طرح حذف غربالگری بیماری‌های جنین با هدف افزایش جمعیت نه تنها غیر علمی و غیرکارشناسی است، بلکه کاملاً بی‌ربط به هدف و اساساً حیرت‌آور است. حیرت آور است که برای چاره‌اندیشی درباره موضوع کلان افزایش جمعیت، نمایندگان بر روی طرحی متمرکز شده‌اند که حتی اگر با وجود تبعاتش اجرا شود، به لحاظ کمّی و ریاضی هم کمکی به افزایش جمعیت نمی‌کند. از این‌رو به نظر می‌رسد، در این موضوع خاص (حذف طرح غربالگری بیماری‌های ژنتیکی در بارداری)، بیشتر از آنکه هدف برخی نمایندگان، افزایش جمعیت از راه‌های موثر، معقول و بی‌خطر باشد، منظورشان اقدامات نمایشی و تبلیغاتی به قصد تقرب بیشتر به هسته قدرت سیاسی است.