مسیری که بودجه می‌رود

هادی حق‌شناس

 بعد از تحولات روز گذشته در خصوص بودجه و رد کلیات بودجه که حاکی از مجموعه‌ای از رفتارهای متناقض محسوب می‌شد، دامنه وسیعی از اظهارنظرها را در خصوص شعارها و عملکرد نمایندگان مطرح کرد که نیازمند بررسی تحلیلی دقیق است. آنچه امروز (سه‌شنبه) بعد از اظهارنظرهای موافقان و هم مخالفان بودجه به عینه مشاهده شد، این واقعیت مشخص بود که حتی در صحبت‌های نمایندگان موافق بودجه نیز مواردی مطرح شد که عمق آن نکات مبتنی با مخالفت با بودجه بود. مساله بعدی که از اظهارات نمایندگان استنباط شد آن بود که نمایندگان تصور می‌کردند که با لایحه بودجه مخالفت کرده‌اند، نه با گزارش کمیسیون تلفیق بودجه. یعنی برخی از نمایندگان متوجه تفاوت این دو موضوع نبودند. نکته سوم که بسیار مهم است آن است که در مباحث موافقان و مخالفان به هیچ عنوان، اشاره‌ای به شرایط کلی کشور نشد، یعنی اشاره نشد که اقتصاد ایران هم در شرایط کرونا است و  هم در وضعیت تحریم قرار گرفته است. ضمن اینکه دولت هم درسال پایانی عمر خود قرار دارد و... بنابراین باید این موارد را در روند بررسی‌ها و موضوعات مرتبط با مصارف و منابع مورد توجه قرار می‌دادند. وقتی لایحه در 12آذر سال جاری تقدیم مجلس شد نمایندگان 2نکته را مدام تکرار می‌کردند و از دولت به خاطر آنها انتقاد می‌کردند. نخست اینکه ارقام بودجه واقعی نیست و بودجه کسری دارد. نکته دوم اینکه این لایحه بودجه متناسب با واقعیت‌های اقتصاد ایران نیست.

این موارد بیشترین فراوانی را در میان انتقادات نمایندگان از بودجه ارسالی دولت تشکیل می‌دادند. اما واقعیت بودجه‌ای که از کمیسیون تلفیق بیرون آمد و حداقل 45نماینده عضو کمیسیون تلفیق به آن رای مثبت داده بودند؛ بیانگر آن است که نه ارقام بودجه در نهایت تعدیل و واقعی شد، و نه مبتنی بر واقعیت کشور اصلاح شد. این در حالی است که نمایندگان در نهایت، 300هزار میلیارد تومان هم به حجم مالی بودجه افزودند تا بودجه نهایی شکل و شمایل متناقضی با اظهارات و ادعاهای نمایندگان داشته باشد. از سوی دیگر، با وجود نقد جدی مجلس به دولت در این خصوص که بودجه انتظام یافته‌ای نیست و نیاز به اصلاح ساختاری دارد؛ در گزارش تلفیق هیچ اصلاح ساختاری صورت نگرفت و با بودجه‌ای با بیشترین میزان شلختگی ارایه شد. در واقع آنچه که درزمان بررسی بودجه از سوی اعضای کمیسیون تلفیق گفته شد و آنچه که در صحن علنی بعد از بررسی‌ها و چکش کاری‌ها مشاهده شد این تصور را ایجاد کرد که در این خصوص مواضع متناقضی وجود دارد. من فکر می‌کنم با توجه به مصوبه صحن؛ اینکه دولت طی 2هفته آینده مجددا با اصلاحات جزیی بودجه را تقدیم مجلس خواهد کرد، با این تفاوت که دیگر به نیازی به حضور بودجه در کمیسیون تلفیق نیست. حضوری که 2ماه زمان برد و فضای غیرتعاملی فراوانی در پهنه عمومی کشور ایجاد کرد. مواضع نمایندگان مشخص است؛ مصوبات کمیسیون تلفیق هم روشن است و اگر بخواهند بر اساس آیین‌نامه مجلس عمل کنند، روند بررسی بودجه به سال 1400 خواهد رسید. اگر قرار باشد سرنوشت بودجه در سال99 تعیین تکلیف شود باید تغییرات تلفیق به حداقل برسد تا بودجه بتواند از دالان پر پیچ و خم بهارستان عبور کند. اینکه کدام یک از این موارد عملیاتی خواهد شد به زمان نیاز دارد.