هیچ‌کس بودجه را گردن نمی‌گیرد

ما چه چیزی را رد کردیم؟ این سوال عجیبی است که روز گذشته در جلسه صحن علنی مجلس از سوی تعدادی از نمایندگان مطرح شد. دو روز پس رد کلیات بودجه در بهارستان، بسیاری از نماینگان هنوز نمی‌دانند به چه لایحه‌ای رای مثبت ندادند و همین موضوع چالش را چه در صحن علنی مجلس و چه در مسیر تصویب قانون بودجه سال 1400 گسترش داده است. نمایندگان مجلس روز سه شنبه، با ۹۹ رای موافق، ۱۴۸ رای مخالف و ۱۲ رای ممتنع از مجموع ٢۶١ نماینده حاضر به کلیات بودجه رای منفی دادند. آنچه که این ماجرا را پیچیده کرد، نامشخص بودن چرایی این رای منفی نمایندگان بود. در سال‌های قبل وقتی دولت لایحه بودجه را به مجلس می‌داد، ابتدا در صحن علنی این کلیات به رای گذاشته می‌شد و در صورت تایید نمایندگان، بررسی جزییات لایحه در کمیسیون تلفیق آغاز می‌شد. با تغییر در فرآیند اجرایی و مقررات مجلس، بنا شد بودجه ابتدا به کمیسیون تلفیق برود و پس از اعمال برخی تغییرات مدنظر نمایندگان، به صحن علنی بیاید تا نمایندگان آن را به رای بگذارند. به دنبال این تغییر از زمانی که دولت در نیمه آذر ماه لایحه را به مجلس تحویل داد، کمیسیون تلفیق بررسی‌های خود را آغاز کرد و این بررسی حدود دو ماه طول کشید تا سرانجام در نیمه بهمن، بودجه به صحن علنی برسد. تصور ابتدایی این بود که نمایندگان لایحه‌ای را به رای می‌گذارند که در طول دو ماه از سوی کمیسیون تلفیق چکش کاری شده و بخشی از نظرات مجلس را محقق کرده است اما در زمان رای‌گیری اختلاف نظری عجیب پدید آمد. بعضی نمایندگان می‌گفتند طرح فعلی همان چیزی است که کمیسیون تلفیق بررسی کرده و برخی معتقد بودند کلیات لایحه دولت است. در نهایت مجلس در حالی طرح را رد کرد که رییس مجلس می‌گفت کلیات طرح دولت به رای گذاشته شده است. با وجود توضیحات قالیباف، بحث بر سر تصمیم مجلس به جلسه دیروز نیز کشیده شد و تعدادی از نمایندگان به تصمیم رییس مجلس به‌شدت اعتراض کردند. محمد تقی نقدعلی  یکی از نمایندگان مجلس  در تذکری خطاب به قالیباف گفت: رییس کمیسیون تلفیق بودجه روز گذشته مطالب ارزنده‌ای را در خصوص بودجه ارایه کردند، اما نمایندگان در حالی به کلیات رای ندادند که وقتی از آنها سوال کردم که لایحه دولت به رای گذاشته شده بود یا گزارش کمیسیون تلفیق، در این خصوص اختلاف‌نظر داشتتند و نمی‌دانستند که به چه رای داده‌اند و چرا آن را رد کرده‌اند؟. امروز نیز این مطلب در مجلس شورای اسلامی جاری است.جایگاه مجلس شورای اسلامی از این صحبت‌ها به دور است شما که دیروز لایحه را به دولت بازگرداندید براساس کدام بند از آیین‌نامه این کار را انجام دادید؟. آیین‌نامه مجلس در این خصوص مسکوت است. امروز نیز هیات رییسه همین روند را طی می‌کند. نقدعلی خطاب به رییس مجلس گفت: آقای قالیباف، این روزها مطالبی به گوش نمایندگان می‌رسد که دور از جایگاه مجلس شورای اسلامی است. شنیده می‌شود که قرار است شما به عنوان کاندیدای ریاست‌جمهوری حضور یابید و برخی از اقداماتی که انجام می‌دهید به ویژه بحث شفافیت هم یک ابزاری برای انتخابات ریاست‌جمهوری است که از شأن مجلس به دور است. رییس مجلس به این اظهارات اینگونه پاسخ داد: بنده تاکید کردم که کلیات لایحه بودجه به رای گذاشته می‌شود و اگر رای بیاورد وارد جزییات می‌شویم و براساس گزارش کمیسیون تلفیق جزییات را بررسی می‌کنیم و اگر کلیات رای نیاورد لایحه رد می‌شود. کاملا این موضوع روشن و شفاف است و شما در حق مجلس شورای اسلامی و نمایندگان ظلم می‌کنید.انتخاب اعضای شوراهای استانی که براساس آیین‌نامه باید رای‌گیری آنها ورقه‌ای باشد به خاطر کرونا رای‌گیری را الکترونیکی را برگزار کردیم و نمی‌توانیم در جایی که هیچ لزومی وجود ندارد پروتکل‌ها را زیرپا بگذاریم. نمایندگان نباید نظرات شخصی خود را به کل مجلس شورای اسلامی نسبت دهند و حقوق سایر نمایندگان را زیرپا بگذارند. با توجه به تاکید رییس مجلس بر رد شدن طرح دولت، یک سوال بسیار مهم باقی مانده است. اگر بنا بود طرح دولت به رای گذاشته شود چرا همان دو ماه قبل اتفاق نیفتاد و تغییرات اعمال شده از سوی کمیسیون تلفیق بنا بود چه زمانی به لایحه اضافه شود؟ سوال مهم دیگر این است که با توجه به رد شدن کلیات، حالا باید دولت دوباره لایحه‌ای جدید ارایه کند یا بودجه به کمیسیون تلفیق می‌رود و در آن جا اصلاحات اعمال خواهد شد؟

     ما بودجه را نمی‌پذیریم

رای‌گیری عجیب مجلس، به یک ابهام آیین‌نامه‌ای عجیب نیز منجر شده است. اینکه در این مرحله کلیات بودجه رد شود در آیین نامه‌های مجلس مسکوت مانده و از این رو نه مجلس لایحه را تحویل می‌گیرد و نه دولت. روز گذشته، حسین علی امیری ، معاون پارلمانی رییس‌جمهور  در نامه‌ای به قالیباف رییس مجلس نوشت: همان‌گونه که مستحضرید گزارش و مصوبه کمیسیون تلفیق بودجه در خصوص لایحه بودجه سال 1400 کل کشور در روز سه شنبه مورخ 14 /11/ 1399 در صحن علنی مجلس شورای اسلامی مطرح و پس از نطق موافقان و مخالفان و اظهارنظر جناب آقای دکتر نوبخت معاون محترم رییس‌جمهور و رییس سازمان برنامه و بودجه کشور در خصوص لایحه دولت، نهایتاً کلیات مصوبه کمیسیون تلفیق به رأی گذاشته شد و با 148 رأی مخالف و 99 رأی موافق و 12 رأی ممتنع به تصویب نرسید.نظر به اینکه مطابق تبصره 3 ماده 182 قانون آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی « چنانچه گزارش کمیسیون مبنی بر رد کلیات باشد و در مجلس نیز کلیات به تصویب نرسد مراتب به دولت اعلام می‌شود تا حداکثر ظرف مدت دو هفته لایحه را اصلاح و به مجلس ارایه کند » اما قانون آیین نامه داخلی مجلس نسبت به وضعیتی که کلیات در کمیسیون تلفیق تصویب و در صحن علنی مجلس رد شود ساکت می‌باشد. او تاکید کرده: با عنایت به اینکه آنچه در مجلس رد شد مصوبه کمیسیون تلفیق بود و نیز رویه مجلس در مورد مشابه در تاریخ 6/ 12/ 1398 استفاده از ملاک ماده 180 قانون آیین نامه داخلی مجلس راجع به برنامه بوده و مصوبه کمیسیون پس از رد در مجلس به کمیسیون تلفیق اعاده گردید و گزارش آن نیز در تاریخ سه شنبه 6 اسفند ماه سال 1398 در خبرگزاری خانه ملت که تصویر آن به پیوست ارسال می‌گردد انتشار عمومی پیدا کرد لذا مستدعی است مطابق رویه که شرح آن گذشت موضوع را به کمیسیون محترم تلفیق جهت اصلاح اعاده و ارجاع فرمایید. 

     تشکر و هشدار دولتی‌ها

آنچه که سرنوشت بودجه را پیچیده‌تر از قبل کرده، صحبتی است که روز گذشته از سوی معاون اول رییس‌جمهور مطرح شد. جهانگیری از نامه مقام معظم رهبری به قالیباف گفت و از اینکه مجلس واقعیت‌ها را نادیده گرفته است. جهانگیری گفته: مجلس شورای اسلامی یکی از مهم‌ترین کارهایی که می‌کند بررسی لایحه بودجه است وقتی کلیات بودجه رد می‌شود معنایش این است که نتوانستند خوب مدیریت کنند که رد شده است.۱۱/۶امسال ساعت ۱۰ و ۳۰ صبح یک نامه نوشتم به رهبری و مسائل بودجه را به ایشان گفتم و دو ساعت و نیم بعد، به ما زنگ زدند از دفتر که پاسخ را آقا داده‌اند، که خطاب به آقای قالیباف بود که به مسائل توجه شود.اگر اینها بعد از همان نامه یک جلسه با دولت گذاشته بودند مسائل حل می‌شد. با این وجود همان‌طور که پیش از این رییس کمیسیون تلفیق نیز پیش‌بینی کرده بود، دولت از رد شدن اصلاحات این کمیسیون تشکر کرده و از آن راضی است. رییس دفتر رییس‌جمهور در این رابطه گفته: بودجه یک کار کارشناسی است که باید متخصصین بنشینند و بررسی کنند و هیچ احتیاجی نیست قبل از تصمیم‌گیری آنقدر تهمت بزنند. اینکه باعث فروپاشی شده حرف بسیار نامناسبی است. از طرف دیگر بارها اعلام کردیم موضوع بودجه علاوه بر اینکه بر زندگی مردم و تجار ارتباط دارد تا قبل از تصمیم‌گیری اینقدر کار تبلیغاتی و روانی روی آن انجام نشود.به هر حال آنچه دو روز قبل اتفاق افتاد، باید از مجلس شورای اسلامی تشکر کنیم. به دلیل اینکه کمیسیون تلفیق شاکله بودجه را بر هم زده بود.وی با بیان اینکه ما اصلاحات مجلس درباره بودجه را تا جایی که منطقی باشد اعمال می‌کنیم، اظهار کرد: اما وقتی درباره اصلاحات خود هیچ راهکار پیشنهادی ندارند، نمی‌توان این کار را انجام داد. حال مجلسی که از روزهای ابتدایی خود تصمیمات و موضع‌گیری‌های عجیب کم نداشته، اقتصاد کشور را در موقعیتی خطیر قرار داده است. نمایندگان هنوز نمی‌دانند به چه طرحی رای منفی داده‌اند و اگر بدانند هم مشخص نیست در این مرحله وظیفه اصلاح بودجه به عهده چه نهادی است و در حالی که کمتر از 50 روز تا پایان سال باقی مانده نه دولت بودجه را گردن می‌گیرد و نه مجلس و این آغاز یک بی‌نظمی کلان در اقتصاد کشور است.